Wstęp do filozofii I 2402-F-S1-1-WDF1

Najważniejszym celem kursu jest ukazanie specyfiki filozofii. Służą temu omówienia wybranych przykładów filozoficznych rozeznań i filozoficznych systemów oraz próby konfrontowania refleksji filozoficznej z myśleniem potocznym i poznaniem naukowym. Prezentowane i dyskutowane są również przykłady konsekwencji niektórych rozeznań filozoficznych.

Kolejność tematów i omawianych zagadnień może ulec zmianie. W zależności od potrzeb możliwe jest również wprowadzenie dodatkowych treści, które pierwotnie nie były przewidziane. Materiały źródłowe, opracowania oraz zadania kontrolne są udostępniane na platformie Moodle:

Moodle: https://moodle.umk.pl/course/view.php?id=1397
Hasło: Wstęp1

Tematy i zagadnienia szczegółowe:
A) FILOZOFIA I JEJ ROZUMIENIE:
Tematy:
1. Co to jest filozofia?
2. Źródła filozofii
3, „Trzeci świat”
4. „Filozofia bez nauki” a filozofia akademicka

Zagadnienia:
- filozofia (ujęcie Platona),
- źródła filozofii (ujęcie Jaspersa),
- początek vs źródło,
- człowiek jako istota naturalna i jako istota duchowa (Ingarden),
- filozofia jako historia filozofii; systemowa i problemowa historia filozofii (Hartmann),
- rozeznania (problemy) filozoficzne,
- zagadnienie postępu w filozofii,
- filozofia vs nauka (Wolniewicz).

B) PRZYCZYNOWOŚĆ I WOLNOŚĆ:
Tematy:
5. Demokryt (cz. 1: narodziny nauki o atomach - pierwotne rozeznanie)
6. Demokryt (cz. 2: konieczność i przypadek)
7. Demokryt (cz. 3: zagadka Heraklita)
8. Demokryt (cz. 4: śmiejący się Demokryt)

Zagadnienia:
- atom (metafizyczne założenie Demokryta),
- mechanicyzm (atomizm Demokryta),
- poznawalność zjawisk,
- związek przyczynowo-skutkowy (Demokryt, Hume),
- determinizm a wolność.

C) PRAWDA I POZNANIE:
Tematy:
9. Jaskinia
10. Jaskinia cd.: idee i impresje
11. Esse est percipi
12. Co to wszystko znaczy?

Zagadnienia:
- natura, naturalizm,
- logos (poznanie intelektualne a poznanie zmysłowe),
- logos i mit,
- poznanie „matematyczne” i przykłady wiedzy apriorycznej,
- prawda (definicja klasyczna i etymologia),
- metafizyka i granice ludzkiego poznania.

D) IDEALNE I REALNE:
Tematy:
13. Czas i przestrzeń.
14. Zjawiska i rzeczy.
15. Co poznaje poznanie?
16. Immanencja, egzystencja, transcendencja.

Zagadnienia:
- zjawisko (jako zestaw własności odbieranych zmysłowo),
- rzecz (rzecz sama w sobie) jako czyste, teoretyczne założenie (substancja),
- pojęcie subiektywności (podmiotowości),
- pojęcie obiektywności (przedmiotowości),
- zmysłowość (podmiotowa jedność doznań zmysłowych),
- postrzeganie zmysłowe jako samoobserwacja (percepcja stanów wewnętrznych),
- zmysł zewnętrzny (przestrzeń),
- zmysł wewnętrzny (czas),
- różnica między zmysłem zewnętrznym i zmysłem wewnętrznym,
- egzystencja,
- transcendencja.

Całkowity nakład pracy studenta

Godziny realizowane z udziałem nauczyciela (godz. 32): - konwersatorium - 30 godzin; - konsultacje - 2 godziny; Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta (godz. 28): - bieżące przygotowanie do zajęć - 5 godzin; - samodzielna lektura - 10 godzin; - przygotowanie pisemnej pracy zaliczeniowej - 8 godzin; - przygotowanie do ustnej części zaliczenia - 5 godzin. Łącznie: 60 godz.

Efekty uczenia się - wiedza

K_W01: Rozumie specyfikę filozofii oraz odmienność filozofii od nauki, religii czy ideologii. K_W03: Student ma podstawową wiedzę o wybranych problemach filozofii. K_W04: Zna najważniejsze nurty i metody filozofii.

Efekty uczenia się - umiejętności

K_U01: Analizuje i interpretuje proste teksty filozoficzne. K_U02: Posługuje się podstawową terminologią filozoficzną. K_U03: Potrafi zrekonstruować rozwiązania wybranych problemów filozoficznych przy odwołaniu się do tekstu źródłowego. K_U05: Podejmuje dyskusję oraz próby merytorycznej argumentacji.

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

K_K01: Potrafi zaprezentować swoje stanowisko i podejmować jego obronę. K_K02: Jest gotów rewidować swoje początkowe sądy podczas wymiany argumentów z innymi uczestnikami dyskusji. K_K03: Współpracuje w zespole. K_K05: Przejawia staranie o zachowanie etycznych standardów. K_K06: Docenia różnorodność, historyczną zmienność oraz społeczne i kulturowe uwarunkowania refleksji filozoficznej.

Metody dydaktyczne

Zajęcia stacjonarne, wspierane nadzorowaną pracą własną studenta za pośrednictwem platformy Moodle, gdzie udostępniane są materiały dydaktyczne (kopie fragmentów tekstów, podcasty, komentarze itp.) oraz przeprowadzane są sprawdziany kontrolne. Przewiduje się realizację części zajęć kontaktowych w sposób zdalny, za pośrednictwem platformy Teams (do 20 %) oraz nagrywanie zajęć realizowanych stacjonarnie lub w sposób zdalny.

Metody dydaktyczne eksponujące

- pokaz

Metody dydaktyczne podające

- wykład problemowy
- wykład konwersatoryjny

Metody dydaktyczne poszukujące

- klasyczna metoda problemowa
- referatu

Metody dydaktyczne w kształceniu online

- metody służące prezentacji treści
- metody wymiany i dyskusji

Rodzaj przedmiotu

kanon (atrybut wycofany)

Wymagania wstępne

Brak wymagań wstępnych. Kurs "Wstęp do filozofii I" jest przewidziany jako kurs wprowadzający dla studentów filozofii. Może być realizowany również przez studentów, którzy nie ukończyli studiów filozoficznych

Koordynatorzy przedmiotu

Tomasz Kupś

Kryteria oceniania

Zaliczenie wieloetapowe:
1) Ocena bieżącego przygotowania i aktywnego udziału w zajęciach (dyskusja i wspólna analiza tekstu źródłowego).
2) Pisemne zadania kontrolne dotyczące zagadnień omawianych podczas konwersatorium (pytania sprawdzające; analiza fragmentu tekstu źródłowego; próba uzasadnienia rozstrzygnięcia problemu przez odwołanie się do klasycznej literatury filozoficznej).
3) Samodzielna praca pisemna (do. 5 stron) rozwijająca jeden z tematów omawianych podczas zajęć i jej ustna "obrona" (pytania dotyczące pracy pisemnej).

Praca pisemna od 4 do 5 znormalizowanych stron (od 1200 do 1500 słów). Czcionka Times New Roman, 12 pkt., odstęp 1,5 wiersza. Przypisy dolne i bibliografia. Praca musi zawierać tytuł, imię i nazwisko autora.

Praktyki zawodowe

Nie dotyczy.

Literatura

Bibliografia zawiera teksty źródłowe omawiane podczas zajęć oraz sugerowane opracowania:

Albert Karl, O platońskim pojęciu filozofii, tłum. Jerzy Drewnowski, Warszawa 1991.
Arystoteles, Metafizyka, tłum. Kazimierz Leśniak, w: tenże, Dzieła wszystkie, t. 2, Warszawa 1990 (lub inne wydanie), Księga Alfa, 980a–981b.
Berkeley George, Traktat o zasadach poznania ludzkiego, tłum. Jan Leszczyński, Warszawa 1956 (lub inne wydanie), część pierwsza, paragrafy: 1–46.
Colli Giorgio, Narodziny filozofii, tłum. Stanisław Kasprzysiak, Kraków 1991.
Fichte Johann Gottlieb, Powołanie człowieka, tłum. Adam Zieleńczyk, Kęty 2002 (lub inne wydanie), rozdział pt. „Wiedza”.
Hartmann Nicolai, Myśl filozoficzna i jej historia [w:] tenże, Myśl filozoficzna i jej historia. Systematyczna autoprezentacja, Toruń 1994.
Heidegger M., Pytanie o rzecz, tłum. Janusz Mizera, Warszawa 2001.
Heisenberg Werner Carl, Fizyka a filozofia, tłum. Stefan Amsterdamski, Warszawa 1965.
Hume Dawid, Badania dotyczące rozumu ludzkiego, tłum. Jan Łukasiewicz i Kazimierz Twardowski, Warszawa 2001 (lub inne wydanie), rozdział III: „O kojarzeniu się idei”, rozdział VII: „O idei związku koniecznego”.
Ingarden Roman, Książeczka o człowieku, Kraków 1987.
Jaspers Karl, Wprowadzenie do filozofii, tłum. Anna Wołkowicz, Wrocław 1995.
Kant Immanuel, Powszechna historia naturalna i teoria nieba, tłum. Tomasz Kupś, Rafał Michalski, Mirosław Żelazny, w: tenże, Dzieła zebrane, t. 1, Toruń 2010 („Przedmowa”).
Kartezjusz, Rozprawa o metodzie, tłum. Tadeusz Żeleński-Boy, Warszawa 1994 (lub inne wydanie).
Kołakowski L.: Zakresowe i funkcjonalne rozumienie filozofii, [w:] tenże, Kultura i fetysze. PWN, Warszawa 2002, s. 15-45.
Kołakowski Leszek, Wielkie i małe kompleksy humanistów, [w:] tenże, Kultura i fetysze, Warszawa 1989.
Kołakowski Leszek, Z czego żyją filozofowi?, w: tenże, Światopogląd i życie codzienne, Warszawa 1957, s. 7–28.
Leśniak Kazimierz, Materialiści greccy w epoce przedsokratejskiej, Warszawa 1972, fragmenty pism Demokryta.
Nagel Thomas, Co to wszystko znaczy? Bardzo krótkie wprowadzenie do filozofii, tłum. Michał Szczubiałka, Warszawa 1993.
Okołowski Paweł, Czym jest filozofia kultury? O specjalizacjach w filozofii, w: tenże, Filozofia i los. Szkice tychiczne, Universitas: Kraków2015, s. 183–192.
Okołowski Paweł, Wstęp do filozofii. Wykład prof. Bogusława Wolniewicza dla studentów i roku instytutu filozofii UW w roku akademickim 1985/1986, „Edukacja Filozoficzna” 64/2017, s. 161–219. Zasób elektroniczny: http://www.edukacja-filozoficzna.uw.edu.pl/index_pliki/ef64/10_Okolowski.pdf
Ortega y Gasset Jose, Galileizm historii, [w:] tenże, Wokół Galileusza, tłum. E. Burska, Warszawa 1993
Platon, Państwo, tłum. Władysław Witwicki, Warszawa 1991 (lub inne wydanie), księgi VI i VII (509D–541B).
Platon, Uczta, tłum. Władysław Witwicki, Warszawa 1984, 201D–206E.
Russel Bertrand, Dzieje zachodniej filozofii, tłum. Tadeusz Baszniak, Adam Lipszyc, Michał Szczubiałka, Warszawa 2012.
Savater Fernando, Proste pytania, tłum. Szymon Jędrusiak, Kraków 2000.
Wolniewicz Bogusław, Nadchodzi czas filozofii, w: tenże, Filozofia i wartości. Rozprawy i wypowiedzi, Warszawa 1993, s. 103–105.
Wolniewicz Bogusław, O sytuacji we współczesnej filozofii, w: tenże, Filozofia i wartości. Rozprawy i wypowiedzi, Warszawa 1993, s. 11–19.
Wolniewicz Bogusław, Wstęp, w: tenże, Filozofia i wartości. Rozprawy i wypowiedzi, Warszawa 1993, s. VII–X.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 2402-F-S1-1-WDF1 w USOSweb