Historia filozofii starożytnej 2402-F-S1-1-HFS
Kurs jest poświęcony historii filozofii starożytnej od Talesa z Miletu (VII/VI w. p.n.e.) po szkołę neoplatońską z jej głównym przedstawicielem Plotynem z Lykopolis (II/III w. n.e.). Rozpoczyna się omówieniem historycznych uwarunkowań, w jakich narodziła się filozofia, odpowiadając na pytanie „Kim są Grecy?” i opisując takie zjawiska jak kultura minojska, kultura mykeńska, Dorowie, „wieki ciemne”, „wielka kolonizacja”. Omówione zostają również podstawowe zagadnienia zachowanych źródeł filozoficznych, przedstawiona zostaje literatura przedmiotu oraz wyróżnione okresy filozofii greckiej. W części wykładów poświęconych okresowi presokratejskiemu w filozofii omówiona zostaje szkoła z Miletu, pitagorejczycy, Heraklit, Ksenofanes i Parmenides, Zenon z Elei, Empedokles i Anaksagoras, atomiści i sofistyka. Omówienie filozofii okresu klasycznego rozpoczyna przedstawienie postaci i myśli Sokratesa. Postawione zostaje pytanie o tzw. „kwestię sokratejską”, czyli wiarygodność zachowanych trzech przedstawień Sokratesa. Następnie na podstawie tzw. „dialogów sokratycznych” omawiana jest postać i myśl Sokratesa w wersji platońskiej. Kilka kolejnych wykładów poświęconych jest różnym aspektom myśli Platona. Rozpoczyna je omówienie platońskiej koncepcji etycznej na podstawie dialogu Gorgiasz, platońskiej koncepcję duszy opisanej w Gorgiaszu, Fajdrosie, Fedonie i Państwie, teorii idei na podstawie ks. VI i VII Państwa oraz Uczty i Fajdrosa, utopii idealnego państwa na podstawie dialogu Państwo, a kończy problem tzw. „niepisanej nauki” (agrapha dogmata). Wielką koncepcję Arystotelesa przedstawia cykl wykładów, który rozpoczyna zagadnienie Arystotelesowej metafizyki (pochodzenie nazwy, podstawowe pojęcia metafizyczne, „pierwszy poruszyciel”), a następnie omówienie wybranych zagadnień fizyki, nauki o duszy (władze duszy, umysł czynny) i etyki Arystotelesa (koncepcja złotego środka, człowiek „słusznie dumny”). Omówienie filozofii okresu hellenistycznego obejmuje opis głównych założeń szkoły stoickiej (okresy szkoły stoickiej, myśl Marka Aureliusza), epikurejskiej (Epikur, Lukrecjusz) i sceptycznej (Pyrron z Elidy, Sekstus Empiryk). Kurs kończy się ogólną charakterystyką myśli późno antycznej, przede wszystkim filozofii Plotyna z Lykopolis (Enneady).
Całkowity nakład pracy studenta
Efekty uczenia się - wiedza
Efekty uczenia się - umiejętności
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
Metody dydaktyczne
Metody dydaktyczne eksponujące
- pokaz
Metody dydaktyczne podające
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny
- opis
- opowiadanie
Metody dydaktyczne poszukujące
- SWOT
- biograficzna
- studium przypadku
- ćwiczeniowa
- okrągłego stołu
- referatu
Rodzaj przedmiotu
Wymagania wstępne
Koordynatorzy przedmiotu
Kryteria oceniania
Żeby zaliczyć kursy konieczne jest spełnienie wymagań odnoszących się do ćwiczeń oraz wykładu do przedmiotu.
WYMAGANIA DO WYKŁADÓW:
Do zaliczenia kursu konieczne jest przystąpienie do egzaminu pisemnego (możliwa jest jedna poprawka) i uzyskanie pozytywnej oceny z egzaminu do dnia 19 września. Egzamin ma formę testu i odbywa się po zakończeniu wykładów w semestrze letnim. Test zawiera kilkadziesiąt pytań szczegółowych, mających na celu sprawdzenie stopnia pamięciowego przyswojenia materiału, rozumienia pojęć filozoficznych, definiowania i umiejętności kojarzenia oraz porównywania nauczanych treści, a także szereg pytań o charakterze opisowym (zdefiniuj, zinterpretuj, przedstaw w formie przekrojowej). Pytanie opisowe o charakterze przekrojowym i problemowym ma sprawdzić zarówno umiejętność syntetyzowania i zwięzłego, encyklopedycznego ujęcia problemu (do 20 wersów odpowiedzi), jak i umiejętność sprawnej wypowiedzi pisemnej z zachowaniem reguł ortografii, interpunkcji oraz stylistyki.
Uzyskanie 50 procent punktów wyznacza próg zdania egzaminu.
Test ma za zadanie sprawdzenie efektywności, w jakiej przyswojona została wiedza i nabyte umiejętności. Nacisk w konstruowaniu testu – zgodnie z historycznym charakterem przedmiotu – położony jest na element erudycyjny polegający na pamięciowym opanowaniu i zrozumieniu treści nauczania dotyczących wymaganego zakresu, który jednak musi być wsparty umiejętnością kojarzenia, porównywania, interpretacji oraz odniesienia do współczesności treści związanych z przedmiotem.
Materiał testu obejmuje wiedzę przekazywaną na wykładach oraz znajomość obowiązkowych opracowań oraz tekstów źródłowych (zob. Literatura).
Praktyki zawodowe
Nie dotyczy.
Literatura
Wymagana:
Obowiązkowe opracowania:
G. Reale, Historia filozofii starożytnej, t. I, Lublin 1993 (lub inne wydanie) - okres presokratejski oraz klasyczny
W. Tatarkiewicz, Historia filozofii, t. I, Filozofia starożytna i średniowieczna, (wyd. dowolne) - omówienie okresu hellenistycznego oraz okresu cesarstwa.
Obowiązkowe teksty źródłowe:
Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy słynnych filozofów (w odniesieniu do omawianych filozofów) (wyd. dowolne)
Platon, Obrona Sokratesa, Eutyfron, Kriton, Protagoras, Gorgiasz, Fedon, Fajdros, Uczta, Państwo
Arystoteles, Metafizyka ks. L, O duszy ks. II i III, Etyka Nikomachejska ks. I,
Marek Aureliusz, Rozmyślania,
Sekstus Empiryk, Zarysy Pirrońskie, ks. I,
Plotyn, Enneady, ks. VI.
Literatura uzupełniająca dla osób pragnących poszerzyć swoją wiedzę:
Filozofia presokratejska:
Dembińska-Siury D., Człowiek odkrywa człowieka, Warszawa 1991.
Gajda J., Filozofia przedplatońska, Warszawa 2007.
Gajda J., Pitagorejczycy, Warszawa 1996.
Gajda J., Sofiści, Warszawa 1989.
Krokiewicz A., Zarys filozofii greckiej od Talesa do Platona, Warszawa 1995,
Kirk G.S, Raven J.E., Schofield M., Filozofia przedsokratejska, Warszawa-Poznań 1999.
Leśniak K., Materialiści greccy w epoce presokratejskiej, Warszawa 1972.
Filozofia okresu klasycznego:
Krokiewicz A., Sokrates, Warszawa 1958.
Krońska I., Sokrates, Warszawa 1985.
Leśniak K., Arystoteles, Warszawa 1989.
Leśniak K., Platon, Warszawa 1968.
Stróżewski W., Wykłady o Platonie, Kraków 1992.
Guthrie W.K.C., Sokrates, Warszawa 2000.
Szkoły hellenistyczne:
Joachimowicz L., Seneka, Warszawa 1977.
Joachimowicz L., Sceptycyzm grecki, Warszawa 1972.
Tatarkiewicz W., Historia estetyki, t. I, T.1 Estetyka starożytna Wrocław 1960.
Leśniak K., Lukrecjusz, Warszawa 1985.
Filozofia okresu cesarstwa:
Dembińska-Siury D., Plotyn, Warszawa 1995,
Hadot P., Plotyn albo prostota spojrzenia, Kęty 2004.
Krokiewicz A., Arystoteles, Pyrron, Plotyn, Warszawa 1974.
Uwagi
W cyklu 2020/21:
W roku akademickim 2020/21 zajęcia będą prowadzone przy użyciu wideokomunikatora Big Blue Button oraz Platformy Moodle. 1. otworzyć stronę: https://moodle.umk.pl/WFINS/course/index.php?categoryid=2 |
W cyklu 2021/22:
|
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: