Analiza tekstów filozoficznych I 2402-F-S1-1-ATF1
1. Cele:
- zapoznanie z tekstem filozoficznym jako przedmiotem i narzędziem badań
- rozwijanie umiejętności rozumiejącego czytania tekstu, analizy treści, formułowania interpretacji ora syntetyzowania wywodu w logicznie spójne całości
- przyswojenie i utrwalenie technik konstruowania wypowiedzi ustnych (referaty, dyskusje) oraz pisemnych (konspekty, rozprawki; ogólna konstrukcja i struktura, logika wywodu, przypisy, bibliografia itd.)
- lektura wybranych tekstów filozoficznych.
2. Przebieg zajęć:
- podczas zajęć odczytywany jest na głos przez jednego ze studentów lub wykładowcę fragment tekstu. Uczestnicy kursu śledzą treść przy pomocy własnych kopii
- grupa podejmuje próbę wspólnej interpretacji
- pod koniec zajęć formułowane są wnioski
- w późniejszej części kursu (od listopada) studenci mogą wygłaszać referaty tradycyjne lub przedstawiać prezentacje multimedialne.
3. Tekst wykładniczy, w oparciu o który kształcona jest umiejętność analizowania tekstu filozoficznego, a dalej tekstów nauki i kultury, to "Metafizyka" Arystotelesa. Studenci korzystają z przekładu Kazimierza Leśniaka, porównawczo zaś z przekładem Tadeusza Żeleźnika. Dla studentów studiujących lub znających co najmniej podstawy łaciny i/lub greki oferuje się możliwość komparatywnego korzystania bądź z greckiego oryginału, bądź z przekładu łacińskiego. Wykładowca zachęca studentów do poszerzania swoich kompetencji naukowych i językowych przez studiowanie języków klasycznych.
Całkowity nakład pracy studenta
Efekty uczenia się - wiedza
Efekty uczenia się - umiejętności
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
Metody dydaktyczne
Metody dydaktyczne poszukujące
- referatu
- seminaryjna
Rodzaj przedmiotu
Wymagania wstępne
Koordynatorzy przedmiotu
Kryteria oceniania
Metody:
- metoda podająca
- metoda uczestnicząca
- dyskusja
- metoda tekstu przewodniego
- burza mózgów.
Kryteria oceniania:
Ocena końcowa jest wypadkową następujących elementów:
1. Konspekty z samodzielnych lektur
Konspekty o objętości 2 (dwóch) stron, ze wskazanych fragmentów tekstu, są przygotowywane na wskazane zajęcia – w sumie 6 konspektów w ciągu całego semestru. Konspekty powinny być maksymalnie syntetycznym sprawozdaniem z treści, z uwzględnieniem charakterystyki tekstu i ograniczeniem komentarzy. Celem pracy ma być wykazanie się zrozumieniem najistotniejszych wątków tekstu w ich logicznej strukturze i umiejętnością zwięzłego ich przekazania. Zaliczenie konspektu (4 pkt. za konspekt) polega na spełnieniu wymogów:
― adekwatności do tekstu,
― poprawności ogólnej struktury, syntetyczności przekazu,
― poprawności językowej i logicznej,
― wyczerpania, ale i nieprzekroczenia, objętości.
Konspekt „zerowy” nie podlega ocenie – służy wychwyceniu ewentualnych niedostatków.
Fragmenty do konspektów:
- Kazimierz Leśniak, Wstęp tłumacza, [w:] Arystoteles, Metafizyka, tłum. Kazimierz Leśniak, różne wydania. Termin złożenia: 14 października.
- Arystoteles, Polityka, tłum. Ludwik Piotrowicz, Ks. I, rozdz. 1: Definicja państwa. Człowiek jest z natury stworzony do życia w państwie, § 1–12, 1252 a – 1253 a, s. 25–28, [w:] tegoż, Dzieła wszystkie, t. 6, PWN, Warszawa 2001. Termin złożenia: 4 listopada.
- Arystoteles, Retoryka, tłum. Henryk Podbielski, Ks. I, rozdz. 3: Trzy rodzaje wymowy. Ich ogólna charakterystyka, 1358 b – 1359 a, s. 313–314, [w:] tegoż, Dzieła wszystkie, t. 6, WN PWN, Warszawa 2001. Termin złożenia: 18 listopada.
- Arystoteles, Etyka nikomachejska, tłum. Daniela Gromska, Księga VI, rozdz. 2: O myśleniu praktycznym, 1139 a – b, s. 194–195, [w:] tegoż, Dzieła wszystkie, t. 5, WN PWN, Warszawa 2002. Termin złożenia: 2 grudnia.
- Arystoteles, Poetyka, tłum. Henryk Podbielski, rozdz. 6: Definicja tragedii i jej konstytutywnych składników, 1449 b – 1450 b, s. 582–585, [w:] tegoż, Dzieła wszystkie, t. 6, WN PWN, Warszawa 2001. Termin złożenia: 16 grudnia.
- Arystoteles, Kategorie, tłum. Kazimierz Leśniak, rozdz. 5: Kategoria substancji, 2 a – 4 b, s. 34–40, [w:] tegoż, Dzieła wszystkie, t. 1, PWN, Warszawa 1990. Termin złożenia: 13 stycznia.
2. Prace pisemne
W pracy pisemnej należy zanalizować (czytaj: uważnie przestudiować, przemyśleć, zrekonstruować treść) wybrany fragment tekstu wskazany przez prowadzącego, następnie przedstawić wyniki analizy w formie pisemnej. Najistotniejsze elementy pracy podlegające ocenie, to:
― rzetelność w studiach nad tekstem lub problemem, czyli: rozwikłanie wszystkich węzłowych niejasności, rozszyfrowanie wszystkich kluczowych pojęć; odniesienie się do wszystkich najważniejszych wątków;
― kontekst bibliograficzny, a więc: korzystanie z różnych tłumaczeń, wydań krytycznych, słowników, komentarzy, opracowań;
― poprawność konstrukcyjna wywodu, to znaczy: logiczność, spójność, przejrzystość, zdolność przekonywania;
― poprawność formalna, czyli: umiejętność uczciwego wskazywania zapożyczeń i cytatów, formułowania przypisów i odniesień, sporządzanie poprawnej bibliografii;
― ewentualna oryginalność ujęcia (jednak jedynie pod warunkiem spełnienia wymogów wskazanych wyżej).
Objętość pracy nr 1 – 5 stron, pracy nr 2 – 12 stron. Obowiązuje maszynopis.
Nieprzekraczalne terminy składania prac: nr 1 – 9 grudnia 2025, nr 2 – 20 stycznia 2026.
Skala oceny prac pisemnych:
Wartość merytoryczna (adekwatność, rzeczowość, trafność, rzetelność)
Praca I 0–10 pkt.
Praca II 0–17 pkt.
Poprawność konstrukcyjna
Praca I 0–3 pkt.
Praca II 0–4 pkt.
Dodatkowe walory (oryginalność, ciekawe odniesienia, niestandardowe ujęcia)
Praca I 0–3 pkt.
Praca II 0–5 pkt.
Poprawność formalna (bibliografia, odnośniki, cytaty, przypisy)
Praca I 0–2 pkt.
Praca II 0–2 pkt.
Estetyka, ortografia, interpunkcja
PracaI 0–2 pkt.
Praca II 0–2 pkt.
Razem: Praca I do 20 pkt. Praca II do 30 pkt.
3. Kolokwium
25 listopada 2023 odbędzie się kolokwium oceniane w skali 0–10 pkt., polegające na analizie wybranego fragmentu tekstu oraz odpowiedzi na pytania, które wykażą znajomość terminologii i problematyki wypracowanej na zajęciach.
4. Aktywność
Aktywność podczas zajęć (zaangażowane uczestnictwo w dyskusji) będzie oceniana w ciągu semestru w skali 0–20 pkt. Dopuszcza się możliwość realizowania aktywności w formie pisemnej – np. rozbudowanych notatek, przesyłanych mailem.
5. Referat
Referat jest nieobowiązkową formą aktywności. Czas trwania referatu – 10 min. W ciągu jednych zajęć możliwy jest tylko jeden referat – stąd wniosek, że jest to ekskluzywna forma zdobywania punktów. Treść wystąpienia winna być adekwatna do problematyki poruszanej na zajęciach, ale w tym znaczeniu, że nie powiela zagadnień omawianych wspólnie w grupie; raczej penetruje obrzeża i marginesy, skupia się na wątkach pobocznych, pominiętych we wspólnej interpretacji oraz samodzielnie badanych i rozwijanych przez Referującego.
Ocena w skali 2–10 pkt. (dolny próg za wykazanie inicjatywy).
Oceny końcowe
Ocena wiąże się z sumą punktów uzyskanych w ciągu semestru w następującej skali:
punkty ocena
0 – 50 niedostateczny
51 – 60 dostateczny
61 – 64 dostateczny +
65 – 74 dobry
75 – 79 dobry +
80 pkt. i więcej bardzo dobry
Ostateczny i nieprzekraczalny termin uzyskania zaliczenia: poniedziałek, 3 lutego 2026.
Literatura
Głównym tekstem analizowanym w trakcie ćwiczeń jest "Metafizyka" Arystotelesa. Ponadto obowiązuje lista fragmentów tekstów dodatkowych, przeznaczonych do samodzielnej interpretacji i sporządzania na jej podstawie konspektów i pracy zaliczeniowej nr 1. Obejmuje ona Wstęp Kazimierza Leśniaka do "Metafizyki" Arystotelesa oraz inne teksty Stagiryty.
Fragmenty do konspektów:
- Kazimierz Leśniak, Wstęp tłumacza, [w:] Arystoteles, Metafizyka, tłum. Kazimierz Leśniak, różne wydania.
- Arystoteles, Polityka, tłum. Ludwik Piotrowicz, Ks. I, rozdz. 1: Definicja państwa. Człowiek jest z natury stworzony do życia w państwie, § 1–12, 1252 a – 1253 a, s. 25–28, [w:] tegoż, Dzieła wszystkie, t. 6, WN PWN, Warszawa 2001.
- Arystoteles, Retoryka, tłum. Henryk Podbielski, Ks. I, rozdz. 3: Trzy rodzaje wymowy. Ich ogólna charakterystyka, 1358 b – 1359 a, s. 313–314, [w:] tegoż, Dzieła wszystkie, t. 6, WN PWN, Warszawa 2001.
- Arystoteles, Etyka nikomachejska, tłum. Daniela Gromska, Księga VI, rozdz. 2: O myśleniu praktycznym, 1139 a – b, s. 194–195, [w:] tegoż, Dzieła wszystkie, t. 5, WN PWN, Warszawa 2002.
- Arystoteles, Poetyka, tłum. Henryk Podbielski, rozdz. 6: Definicja tragedii i jej konstytutywnych składników, 1449 b – 1450 b, s. 582–585, [w:] tegoż, Dzieła wszystkie, t. 6, WN PWN, Warszawa 2001.
- Arystoteles, Kategorie, tłum. Kazimierz Leśniak, rozdz. 5: Czy Kategoria substancji, 2 a – 4 b, s. 34–40, [w:] tegoż, Dzieła wszystkie, t. 1, PWN, Warszawa 1990.
Fragmenty do pracy zaliczeniowej nr 1:
1. Ks. Beta (III), rozdz. 4: Formy, zasady i jedność
2. Ks. Beta (III), rozdz. 5: Czy przedmioty matematyczne są substancjami
3. Ks. Beta (III), rozdz. 6: Problem Idej, potencji i ogólności
4. Ks. Gamma (IV), rozdz. 2: Metafizyka jako nauka o substancji, Jedności i Wielości
5. Ks. Delta (V), rozdz. 2: Przyczyna
6. Ks. Delta (V), rozdz. 4: Natura
7. Ks. Delta (V), rozdz. 7: Byt
8. Ks. Delta (V), rozdz. 8: Substancja
9. Ks. Zeta (VII), rozdz. 1: Substancja jako pierwsza kategoria bytu
10. Ks. Zeta (VII), rozdz. 8: Wieczność materii i formy. Powstają tylko twory złożone
11. Ks. Eta (VIII), rozdz. 2: Materia, forma i całość złożona
12. Ks. Theta (IX), rozdz. 1: Potencja w ścisłym znaczeniu
13. Ks. Theta (IX), rozdz. 6: Odróżnienie aktu od potencji
14. Ks. Theta (IX), rozdz. 10: Prawda i fałsz
15. Ks. Jota (X), rozdz. 6: Przeciwieństwo Jedności i Wielości
16. Ks. Kappa (XI), rozdz. 8: Byt akcydentalny i byt jako prawda
17. Ks. Kappa (XI), rozdz. 10: Analiza nieskończoności
18. Ks. Lambda (XII), rozdz. 4: Tożsamość przyczyn wszystkich bytów
19. Ks. Lambda (XII), rozdz. 5: Akt i potencja jako zasady wszystkich rzeczy
20. Ks. Lambda (XII), rozdz. 6: Konieczność istnienia Pierwszego, Wiecznego Poruszyciela
21. Ks. Lambda (XII), rozdz. 7: Natura Pierwszego Poruszyciela
22. Ks. Mi (XIII), rozdz. 10: Czy pierwsze zasady substancji są jednostkowe czy ogólne.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: