Biologiczne podstawy zachowania 2401-K-S1-1-BPZ

1. Elementarne formy zachowania - odruchy
2. Zachowania instynktowne - co to jest popęd?
3. Mechanizmy zachowań popędowych
4. Konflikt popędów i rytualizacja zachowania
5. Wybrane teorie instynktu
6. Teoria ewolucji Karola Darwina
7. Współczesny ewolucjonizm i ewolucja zachowania
8. Płeć, rozród i opieka nad potomstwem w ujęciu ewolucyjnym
9. Zachowania terytorialne i ich ewolucja
10. Ewolucja grup - od agregacji do grupy społecznej
11. Ewolucyjne korzenie zachowań prospołecznych
12. Ewolucyjne podstawy zachowań moralnych
13. Procesy uczenia się jako niezbędny element zmiany zachowań
14. Komunikacja oraz język
15. Świadomość precepcyjna i introspekcyjna w ujęciu ewolucyjnym

Od 2022/2023:

1. Formy informacji i sygnałów w układach żywych
2. Komunikacja lokalna (sygnały parakrynne i autokrynne)
3. Szlaki komunikacji odleglej
4. Receptory. Funkcjonowanie receptorów zewnątrz- i wewnątrzkomórkowych
5. Czucie somatyczne (termorecepcja, dotyk, ból i nocycepcja, swędzenie, propriocepcja)
6. Chemorecepcja. Zmysły węchu i smaku
7. Fotorecepcja. Wzrok i widzenie
8. Mechanorecepcja (słuch, równowaga, )
9. Inne rodzaje recepcji bodźców (magnetorecepcja, elektrorecepcja)
10. Bodźce wisceralne i interocepcja
11. Jak działa układ mięśniowy?
12. Krew i układ endokrynny
13. Układ odpornościowy ssaków
14. Funkcjonowanie układu pokarmowego i wydalniczego ssaków
15. Termoregulacja naczelnych.

W cyklu 2022/23Z:

Celem dydaktycznym kursu jest zapoznanie studentów pierwszego roku kognitywistyki z podstawami wiedzy o:
• budowie i funkcjach komórki jako elementarnej jednostki organizmu,
• homeostazie i sposobach integracji pojedynczych komórek i złożonych systemów wielokomórkowych,
• funkcjonowaniu błonowych i jądrowych receptorów komórkowych,
• molekularnych mechanizmach recepcji i transdukcji sygnałów wewnątrz- i zewnątrzkomórkowych,
• mechanizmach i szlakach aferentnych i eferentnych oraz mechanizmach odpowiedzi ośrodkowego układu nerwowego na bodźce.
Jest to pierwszy, wprowadzający blok zajęć.
Drugi blok zajęć dotyczyć będzie odpowiedzi na pytanie Jak poznajemy? Dlatego w trakcie kursu przedstawione zostaną podstawowe wiadomości na temat czterech modalności i funkcjonowania (subkomórkowego) klas receptorów, dzięki którym człowiek i inne zwierzęta świadomie lub nieświadomie doświadczają świata. Szczegółowo omówione zostaną:
• mechanoreceptory
• termoreceptory
• chemoreceptory
• fotoreceptory.
Wiadomości o receptorach zostaną przedstawione w kontekście funkcjonowania określonych tkanek, zmysłów i narządów.
Trzeci blok zajęć będzie dotyczyć odpowiedzi organizmu – Jakie są cele odpowiedzi neuronalnej? Omówimy w jaki sposób organizm zwierzęcy odpowiada na przetworzone przez OUN bodźce, a w szczególności jak na sygnały OUN odpowiadają układ mięśniowy, hormonalny, krwionośny, pokarmowy, wydalniczy i płciowy i jak te odpowiedzi zmieniają się z wiekiem organizmu.

Celowo zostaną pominięte szczegółowe informacje nt. transferu i przetwarzania sygnałów przez układ nerwowy, ponieważ ten materiał będzie omawiany na zajęciach z neurofizjologii i neuroanatomii.

Plan zajęć

Od 2022/2023

W cyklu 2023/24Z:

Trzeci blok zajęć będzie dotyczyć przetwarzania interoceptywnego. Interocepcja to zbiór zmysłów przekazujących organizmowi informację o stanie wewnętrznym organizmu. Może to być zarówno świadome, jak i podświadome. Sygnały interoceptywne powstają z wielu różnych układów fizjologicznych organizmu. Najczęściej badanym systemem jest interocepcja sercowo-naczyniowa. Inne układy fizjologiczne integralne z przetwarzaniem interoceptywnym obejmują układ oddechowy, żołądkowo-jelitowy i moczowo-płciowy, układ nocyceptywny, układ termoregulacyjny, układ hormonalny i układ odpornościowy.

W bloku czwartym podejmiemy odpowiedzi organizmu – Jakie są cele odpowiedzi neuronalnej? Omówimy w jaki sposób organizm zwierzęcy odpowiada na przetworzone przez OUN bodźce, a w szczególności jak na sygnały OUN odpowiadają układ mięśniowy, hormonalny, krwionośny, pokarmowy, wydalniczy i płciowy i jak te odpowiedzi zmieniają się z wiekiem organizmu.

Plan zajęć

Całkowity nakład pracy studenta

1. Godziny realizowane z udziałem nauczycieli – 75 godz. w tym: 60 godz. kontaktowych przewidziane w planie studiów dla danego przedmiotu (wykład i ćwiczenia) oraz 15 godz. konsultacji indywidualnych studenta 2. Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta :przygotowanie i uzupełnienie notatek; zebranie i wybór odpowiednich materiałów do zajęć, wymagane powtórzenie materiału, pisanie prac, projektów, czytanie literatury – 25 godz. 3. Czas wymagany do przygotowania się i do uczestnictwa w procesie oceniania (egzaminy, projekty, referaty, felietony, eksperymenty) – 25 godz. Łącznie 125 godz. – 5 punktów ECTS

Efekty uczenia się - wiedza

W1. Znajomość czynników kształtujących i regulujących zachowanie u różnych gatunków zwierząt (K_W04) W2. Wiedza odnośnie mechanizmów ewolucyjnych zachowania (K_W22, K_W26)

Efekty uczenia się - umiejętności

U1. Umiejętność interpretowania wskaźników behawioralnych (K_U01) U2. Umiejętność rozpoznawania zachowań intencjonalnych vs nieintencjonalnych, instynktownych, odruchowych (K_U15) U3. Umiejętność analizy zachowania na poziomie teorii ewolucji (K_U06)

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

K1. Potrafi skutecznie argumentować za złożonością zachowania oraz potrafi wskazać zachowania homologiczne i analogiczne u różnych gatunków, a także wyjaśnić zachowania na poziomie strategii ewolucyjne stabilnej (K_K01)

Metody dydaktyczne

Metody dydaktyczne eksponujące (pokaz, prezentacja)

Metody dydaktyczne eksponujące

- pokaz

Metody dydaktyczne podające

- wykład problemowy
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny

Metody dydaktyczne w kształceniu online

- metody wymiany i dyskusji

Rodzaj przedmiotu

przedmiot obligatoryjny

Koordynatorzy przedmiotu

Andrzej Zykubek

Kryteria oceniania

Egzamin pisemny
(W1, W2, U1, U2, U3, K1)

Literatura

* Pisula, W. (2000). Rozdział 5 w: J. Strelau (red.). Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 1. Gdańsk: GWP.
* Sadowski, B., Chmurzyński, J. (1989). Biologiczne mechanizmy zachowania. Warszawa. PWN. Rozdziały 10, 12, 13, 14, 16, 17 i 18.
* Kaleta, T. (2003). Zachowanie się zwierząt. Zarys problematyki. Warszawa: Wydawnictwo SGGW.

Od r. ak. 2022/23 informacje o literaturze sa podane oddzielnie w każdym kursie.

W cyklu 2022/23Z:

Wybrane rozdziały i fragmenty:

Bruce Alberts, Karen Hopkin, Alexander Johnson, Martin Raff, Keith Roberts, Peter Walter, Podstawy biologii komórki. Tom 1 i 2. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa, 2019.
Zbigniew Dąbrowski, Anna Marchewka, Jerzy A. Żołądź, Fizjologia starzenia się. Profilaktyka, rehabilitacja. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 2012 (2023).
Fizjologia człowieka Konturek. Redakcja naukowa: Tomasz Brzozowski. Edra Urban & Partner. Wrocław, 2021.
William F. Ganong, Fizjologia. PZWL Wydawnictwo Lekarskie. Warszawa, 2017.
Maria Kaczmarek, Napoleon Wolański, Rozwój biologiczny człowieka od poczęcia do śmierci. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa, 2018.
James W. Kalat, Biologiczne podstawy psychologii. Wydanie nowe. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa, 2020 (2021).
Jacek J. Klawe, Małgorzata Tafil-Klawe, Wykłady z fizjologii człowieka. PZWL Wydawnictwo Lekarskie. Warszawa, 2009.
Bogusław Pawłowski, Biologia atrakcyjności człowieka. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. Warszawa, 2009.
Podstawy fizjologii zwierząt. Zagadnienia teoretyczne i ćwiczenia w wirtualnym laboratorium. Redakcja naukowa: Renata Bocian, Jan Konopacki, Tomasz Kowalczyk. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. Łódź, 2022.
Irena Roterman, Leszek Konieczny, Paweł Spólnik, Biologia systemów. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 2021.
Bogdan Sadowski, Biologiczne mechanizmy zachowania się ludzi i zwierząt. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa, 2007 (2023).
Tristram D. Wyatt, Zachowanie zwierząt. Krótki kurs. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 2022.

W cyklu 2023/24Z:

Wybrane rozdziały i fragmenty:

Bruce Alberts, Karen Hopkin, Alexander Johnson, Martin Raff, Keith Roberts, Peter Walter, Podstawy biologii komórki. Tom 1 i 2. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa, 2019.
Zbigniew Dąbrowski, Anna Marchewka, Jerzy A. Żołądź, Fizjologia starzenia się. Profilaktyka, rehabilitacja. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 2012 (2023).
Fizjologia człowieka Konturek. Redakcja naukowa: Tomasz Brzozowski. Edra Urban & Partner. Wrocław, 2021.
Piotr Francuz, Imagia. W kierunku neurokognitywnej teorii obrazu. Wydawnictwo KUL, Lublin 2013.
William F. Ganong, Fizjologia. PZWL Wydawnictwo Lekarskie. Warszawa, 2017.
Maria Kaczmarek, Napoleon Wolański, Rozwój biologiczny człowieka od poczęcia do śmierci. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa, 2018.
James W. Kalat, Biologiczne podstawy psychologii. Wydanie nowe. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa, 2020 (2021).
Jacek J. Klawe, Małgorzata Tafil-Klawe, Wykłady z fizjologii człowieka. PZWL Wydawnictwo Lekarskie. Warszawa, 2009.
Bogusław Pawłowski, Biologia atrakcyjności człowieka. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. Warszawa, 2009.
Podstawy fizjologii zwierząt. Zagadnienia teoretyczne i ćwiczenia w wirtualnym laboratorium. Redakcja naukowa: Renata Bocian, Jan Konopacki, Tomasz Kowalczyk. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. Łódź, 2022.
Irena Roterman, Leszek Konieczny, Paweł Spólnik, Biologia systemów. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 2021.
Bogdan Sadowski, Biologiczne mechanizmy zachowania się ludzi i zwierząt. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa, 2007 (2023).
Tristram D. Wyatt, Zachowanie zwierząt. Krótki kurs. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 2022.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 2401-K-S1-1-BPZ w USOSweb