Podstawy humanistyki 2401-K-MF-PH
Zajęcia Specyfika humanistyki/Podstawy humanistyki odbywają się we wtorki w godzinach 9.45.- 11.15 w sali 305. spotkania składają się z dwóch części - wprowadzenia w formie wykładu oraz części drugiej, o charakterze konwersatoryjnym, podczas której omawiamy różne, z reguły współczesne i nośne teksty.
Zajęcia poświęcone są próbie określenia tego, co wyróżnia nauki humanistyczne spośród innych – przyrodniczych czy społecznych. Bardzo często bowiem rozumiemy potrzebę refleksji humanistycznej, potrafimy wskazać, które dziedziny wiedzy można uznać za humanistyczne, ale nasze rozumienie jest jedynie intuicyjne. Podczas kolejnych spotkań spróbujemy nie tylko odpowiedzieć na pytanie o istotę humanistyki, jej metodę, relacje łączące ją z innymi naukami i sferami życia, takimi jak polityka, technika, społeczeństwo, ale także prześledzić zjawisko dehumanizacji we współczesnym świecie na przykładzie techniki i sztuki.
Program
1. Wprowadzenie
Uzupełnienie:
Ernst Cassirer, Klucz do natury człowieka: symbol, w: tegoż, Esej o człowieku, przeł. Anna Staniewska, Czytelnik, Warszawa 1975.
Hannah Arendt, Wytwarzanie, w: Kondycja ludzka, przeł. Anna Łagodzka, Aletheia 2010.
2/3 Sztuka humanistyczna i zdehumanizowana – przykład architektury
Lektura
Walter Gropius, Pełnia architektury, w: Pełnia architektury, przeł. Karolina Kopczyńska, Karakter, Kraków 2014.
Filip Springer, Wanna z kolumnadą, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2013, s. 13–42.
Referat: José Ortega y Gasset, Dehumanizacja sztuki, w: Dehumanizacja sztuki i inne eseje, przeł. Piotr Niklewicz, Czytelnik, Warszawa 1980.
3/4 Humanizm, nauka, humanistyka
Referat/lektura:
Tzvetan Todorov, Ogród niedoskonały, przeł. Hanna Abramowicz i Jan Maria Kłoczowski, Czytelnik, Warszawa 2003 (fragmenty).
5. Humanistyka i przyrodoznawstwo
Lektura/referat:
Ernst Cassirer, Przedmiot nauk o kulturze, w: Logika nauk o kulturze, przeł. Przemysław Parszutowicz, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty 2011.
Martin Heidegger, Pytanie o technikę, w: Budować, mieszkać, myśleć, przeł. Krzysztof Michalski i in., Czytelnik, Warszawa 1977.
6. Ku określeniu humanistyki (1)
Hans-Georg Gadamer, Kształcenie, Sensus communis, Władza sądzenia w: Prawda i metoda, przeł. Bogdan Baran, Inter Esse, Kraków 2003.
7. Ku określeniu humanistyki (2)
Lektura/referat:
Hannah Arendt, Co to jest autorytet, w: Pomiędzy czasem minionym i przyszłym, przeł. Mieczysław Godyń i Wojciech Madej, Aletheia 2011.
8. Humanistyka a historia
Lektura/referat:
Jurij Łotman i Borys Uspieńskj, O semiotycznym mechanizmie kultury, w: Semiotyka kultury, red. M. Janus, M. R. Mayenowa, Warszawa 1977
9. Znaki i teksty
Lektura:
Paul Ricoeur, Mowa i pismo, w: Język, tekst, interpretacja, przeł. P. Graff, K. Rosner, PIW, Warszawa 1989.
Referat:
Jacek Dukaj, Po piśmie (fragm.).
10. Metodologia humanistyki – E. Cassirer
Referat/Lektura
Ernst Cassirer, Postrzeganie rzeczy i postrzeganie ekspresji, Problem formy i problem przyczyny, w: Logika nauk o kulturze, przeł. Przemysław Parszutowicz, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty 2011.
11. Cassirer, Eliade i mit
Lektura:
Mircea Eliade, Elementy rzeczywistości mitycznej (święty obszar i sakralizacja świata; czas święty i mity), w: Sacrum – mit – historia, przeł. Anna Tatarkiewicz, PIW, Warszawa 1974, s. 49-122.
Referat:
Ernst Cassirer, Mit i religia,. W: Esej o człowieku, prze. Anna Staniewska, Czytelnik Warszaw 1977, s. 159-217.
12. Metodologia humanistyki – W. Dilthey
Referat/Lektura
Wilhelm Dilthey, Typy światopoglądów i ich rozwinięcie w systemach metafizycznych, w: O istocie filozofii i inne pisma, przeł. Elżbieta Paczkowska-Łagowska, PWN, Warszawa 1987.
13. Humanistyka i polityka
Lektura
Hannah Arendt, Prawda i polityka, w: Pomiędzy czasem minionym i przyszłym, przeł. Mieczysław Godyń i Wojciech Madej, Aletheia 2011.
Referat
Michał P. Markowski, Polityka wrażliwości. Wprowadzenie do humanistyki, Universitas, Kraków 2013, s. 37–82.
14/15. Uniwersytet – idea i czasy najnowsze
Referat/lektura
Allan Bloom, Umysł zamknięty. O tym, jak amerykańskie szkolnictwo wyższe zawiodło demokrację i zubożyło dusze dzisiejszych studentów, przeł. T. Bieroń, Zysk i Ska, Poznań 1997, s. 401–454.
Koordynatorzy przedmiotu
Kryteria oceniania
Warunki zaliczenia kursu
1. Obecność.
2. Przedstawienie referatu.
3. Przesłanie 10 konspektów z wybranych lektur z listy.
4. Zaliczenie 2 e-kolokwiów.
5. Aktywność.
Ad. 1. Podczas kursu dopuszczalne są dwie nieobecno ści; kolejne wymagają zaliczenia treści dyskutowanych podczas tych spotkań trakcie dyżuru (w semestrze zimowym: czwartki, godz. 16.15-18.15 w p. 320, II p. „harmonijki”) lub w formie dodatkowych konspektów
Ad. 2. Celem referatu jest krótkie, ok. 10-15 minutowe wprowadzenie do omawianej podczas zajęć tematyki, a także doskonalenie umiejętności syntetycznego ujęcia treści tekstów naukowych i przedstawiania ich na forum publicznym. Ocena referatu będzie obejmowała: a) wyczerpanie tematyki tekstu i umiejętność wyłuskanie z niego zasadniczych kwestii, b) sprawność wystąpienia, c) umiejętność krytycznego odniesienia się do referowanego tekstu (4, 3, 1 pkt., łącznie 8 pkt.).
Ad. 3. Konspekty służą poszerzeniu problematyki omawianej na zajęciach, wypracowaniu zdolności syntetycznego omówienia treści krótkich tekstów naukowych oraz systematyczności. Konspekty powinny mieć objętość jednej, maksymalnie dwóch stron, odzwierciedlać strukturę tekstu oraz kończyć się autorskim komentarzem w formie problemów / pytań, które rodzą się podczas jego lektury; generalnie konspekt powinien umożliwić szybkie zaznajomienie się z treścią tekstu bez konieczności sięgania po oryginał. Ocena obejmuje: a) adekwatność względem tekstu, b) walory formalne: uchwycenie struktury problemowej tekstu, przejrzystość, język i estetyka, c) umiejętność krytycznego odniesienia do referowanego tekstu (2, 2, 1 pkt., łącznie 5 pkt.). Konspekty można przekazywać jedynie podczas spotkań w wersji papierowej (spotkania 2-11, czyli dziesięć spotkań w 2024 roku).
Ad. 4. E- kolokwia mają na celu podsumowanie części zajęć i sprawdzenie zrozumienia poruszanych podczas nich treści. Kolokwia zostaną przesłane przez USOS mail i tą samą drogą należy na nie odpowiedzieć w przeciągu tygodnia. Ocena obejmuje: a) adekwatność, b) wyczerpujący charakter, c) logikę odpowiedzi, jej zrozumiałość, informatywny charakter, d) dodatkowe walory: rozwinięcie, krytycyzm, autorski komentarz (5, 5, 5, 2, łącznie 17 punktów). Za oba kolokwia można otrzymać maksymalnie 34 pkt; do zaliczenia kursu wymagane jest zaliczenie obu kolokwiów (uzyskanie za każde z nich nie mniej niż 9 pkt.).
Ad. 5. Za aktywność czyli merytoryczny udział w dyskusji można uzyskać do 8 pkt. w ciągu kursu.
Punktacja ogólna:
Referat: 8 pkt.
Konspekty: 50 pkt.
Kolokwia: 34 pkt.
Aktywność: 8 pkt.
Łącznie: 100 pkt.
51-60 dostateczny
61-70 dostateczny plus
71-80 dobry
81-90 dobry plus
91-100 bardzo dobry
Literatura
Lista tekstów uzupełniających
Lista nie jest ostateczna, elektroniczna wersja części z nich znajduje się w MS Teams
• Max Weber, Nauka i powołanie, w: Zdzisław Krasnodębski, M. Weber, Wiedza Powszechna, 1999.
• Hannah Arendt, Wytwarzanie, w: Kondycja ludzka, przeł. Anna Łagodzka, Aletheia 2010, s. 163–204.
• Odo Marquardt, O nieodzowności nauk humanistycznych, w: tegoż, Apologia przypadkowości, przeł. K. Krzemieniowa, Warszawa 1994.
• Martin Heidegger, Nauka i namysł, w: tegoż, Budować, myśleć, mieszkać, przeł. K. Michalski, Czytelnik, Warszawa 1977, s. 256–283.
• Edmund Husserl, Kryzys nauk europejskich, przeł. S. Walczewska, Wydawnictwo Rolewski, Toruń 1999, s. 5–19 (§ 1–6).
• Michał Paweł Markowski, Polityka wrażliwości. Wprowadzenie do humanistyki, Universitas, Kraków 2013, s. 82–103.
• Edmund Husserl, Kryzys europejskiego człowieczeństwa a filozofia, przeł. J. Sidorek, Biblioteka Aletheia, Warszawa 19993, s. 11–51.
• Pierre Hadot, Filozofia jako sposób życia, w: tegoż, Filozofia jako ćwiczenie duchowe, przeł. P. Domański, Fundacja Aletheia, Warszawa 2003, s. 287–302.
• Ernst Cassirer, Klucz do natury człowieka: symbol; Od reakcji zwierzęcych do odpowiedzi ludzkich, w: tegoż, Esej o człowieku, przeł. A. Staniewska, Czytelnik, Warszawa 1977, s. 77–107.
• Leszek Kołakowski, Wielkie i małe kompleksy humanistów, w: tegoż, Kultura i fetysze, PWN, Warszawa 2010, s. 247–272.
• Wilhelm Dilthey, Powstanie hermeneutyki, w: tegoż, Pisma estetyczne, przeł. K. Krzemieniowa, PWN, Warszawa 1982, s. 290–323.
• Hans-Georg Gadamer, Cóż to jest prawda?, w: tegoż, Rozum, słowo, dzieje, przeł. M. Łukasiewicz,. K. Michalski, PIW, Warszawa 1979, s. 32–46.
• Paul Ricoeur, Pamięć indywidualna, pamięć zbiorowa (Augustyn, Locke, Halbwacks), w: tegoż, Pamięć, historia, zapomnienie, przeł. J. Margański, Universitas, Kraków 2006, s. 126–142, 157–163.
• Max Weber, Nauka i powołanie, w: Zdzisław Krasnodębski, M. Weber, Wiedza Powszechna, Warszawa 1999, s. 199 – 217.
• Aleksander Bobko, Stanisław Gałecki, Uniwersytet – tradycja i współczesne wyzwania, w: Idea uniwersytetu dziś. Perspektywa filozoficzna, red. M. Żardecka-Nowak, J. Skrzypek-Faluszczak, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2012, s. 52–66.
• Martha C. Nusbaum, Nie dla zysku. Dlaczego demokracja potrzebuje humanistów, przeł. Ł. Pawłowski, Biblioteka Kultury Liberalnej, Warszawa 2016, s. 17–44.
• Hannah Arendt, Kryzys edukacji, w: Pomiędzy czasem minionym i przyszłym, przeł. M. Godyń i W. Madej, Aletheia 2011, s. 211–246.
• Ernst Cassirer, Pojęcia przyrodnicze i pojęcia kulturowe, w: Logika nauk o kulturze, przeł. P. Parszutowicz, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty 2011, s. 79–106.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: