Neuronauka zdrowia: między zaburzeniami i dobrostanem 2401-K/P-MF-NZZD

W roku 2014 zaproponowano powstanie nowej dyscypliny, neuronauki zdrowia, która uwzględnia poszerzenie definicji zdrowia (zwykle brak choroby i bólu) o ograniczenie lub wykluczenie różnego rodzaju czynników ryzyka (fizjologicznych, społecznych, poznawczych czy emocjonalnych). Mózg znajduje się w centrum zainteresowania, ale w zarysie podstawowych mechanizmów i konceptualizacji ujęty jest jako wpływający i będący pod wpływem oraz jako element mechanizmów góra – dół, ale jednocześnie też dół – góra przy uwzględnieniu wpływu kontekstu oraz podstawach w indywidualnej bazie genetycznej i historii życiowej. Mózg jako outcome, mediator i predictor. Po 6 latach w 2020 roku pojawia się propozycja (health neuroscience 2.0), aby w tej dyscyplinie uwzględnić integracje rozwijających się w dużej mierze autonomicznie neuronauki społecznej, poznawczej oraz afektywnej. Jednocześnie ten krok poszerza definicje zdrowia o szersze uwzględnienie czynników społeczno-kulturowych. Kolejnym krokiem jest propozycja autora, aby pokazać neuronaukę zdrowia 3.0, ze względu na charakterystykę najnowszego podejścia do badań nad mózgiem podejściem inside out (za Buzsaki). Propozycja wpisuje w ujęcie inside out całościowe podejście do układu nerwowego (centralnego i autonomicznego – zwłaszcza propozycja Lisy Feldman Barrett odnośnie emocji) oraz ujęcie predykcyjne (w wersji Fristona i Hohwy’ego z ropozycją hierarchicznego ujęcia homeostazy i allostazy), a w konsekwencji neuronaukę komputacyjną oraz medycynę spersonalizowaną (zwłaszcza w wersji odwołującej się do ucieleśnienia). Zdrowie jest tu rozumiane za Peterem Sterlingiem jako powiązane regulacją allostatyczno-interoceptywną i wyraża responsywność jako zdolność do adptacji. Zintegrowane zostają dwa modele neuroanuki zdrowia: model aktywności fizycznej (Erickson) oraz allostazy. W takim przypadku dla tego podejścia do zdrowia bardzo ważnym staje się regulacja allostatyczno-interoceptywna oraz allostaza i interocepcja.