Ewolucja i antropogeneza 2401-K/P-MF-EiA

Zawartość treściowa przedmiotu obejmuje następujące zagadnienia:
• Człowiek jako istota biokulturowa.
• Przebieg i mechanizmy procesu uczłowieczenia.
• Formy przedludzkie i wczesnoludzkie.
• Pojawienie się Homo sapiens.
• Elementy prymatologii. Osobliwości gatunkowe człowieka. Elementy ekologii człowieka (autekologia i synekologia).
• Ewolucja biokulturowa, a środowisko życia człowieka.
• Antropopresja w toku ewolucji człowieka.
• Stanowiska paleoantropologiczne i archeologiczne jako bezpośrednie świadectwa ewolucji biokulturowej człowieka i jako element środowiska abiotycznego.
W części ogólnej tematyka zajęć obejmuje wiadomości związane z istotą i sposobami badania ewolucji organicznej. Przedstawione będą podobieństwa i różnice ewolucji biologicznej i kulturowej oraz różne definicje kultury. Kultura człowieka zostanie zaprezentowana jako sposób adaptacji do warunków środowiska. W części szczegółowej przedstawiony zostanie związek procesu hominizacji ze środowiskiem naturalnym i ewolucją kulturową oraz społeczno-biologiczne konsekwencje zmian kulturowych w czasie i przestrzeni. A w szczególności w okresie plejstocenu oraz początków holocenu i przejścia od gospodarki przyswajalnej do wytwórczej (wynalezienie rolnictwa i domestykacja). Przedstawione zostaną konsekwencje biologiczne i społeczne wymienionych powyżej procesów.
Na wybranych przykładach poruszone zostaną zagadnienia ochrony przedstawicieli rzędu naczelnych, w tym przede wszystkim małp człekokształtnych, a także problematyka ochrony stanowisk paleoantropologicznych i archeologicznych jako bezpośrednich świadectw ewolucji biokulturowej człowieka.
W oparciu o modele oraz artefakty uczestnicy zajęć będą mogli prześledzić zmiany zachodzące w toku ewolucji naczelnych, istot człowiekowatych oraz gatunku Homo sapiens w zakresie cech biologicznych (morfologicznych) oraz jego wyposażenia kulturowego.

Zawartość treściowa przedmiotu obejmuje następujące zagadnienia:
• Człowiek jako istota biokulturowa.
• Przebieg i mechanizmy procesu uczłowieczenia.
• Formy przedludzkie i wczesnoludzkie.
• Pojawienie się Homo sapiens.
• Elementy prymatologii. Osobliwości gatunkowe człowieka. Elementy ekologii człowieka (autekologia i synekologia).
• Ewolucja biokulturowa, a środowisko życia człowieka.
• Antropopresja w toku ewolucji człowieka.
• Stanowiska paleoantropologiczne i archeologiczne jako bezpośrednie świadectwa ewolucji biokulturowej człowieka i jako element środowiska abiotycznego.
W części ogólnej tematyka zajęć obejmuje wiadomości związane z istotą i sposobami badania ewolucji organicznej. Przedstawione będą podobieństwa i różnice ewolucji biologicznej i kulturowej oraz różne definicje kultury. Kultura człowieka zostanie zaprezentowana jako sposób adaptacji do warunków środowiska. W części szczegółowej przedstawiony zostanie związek procesu hominizacji ze środowiskiem naturalnym i ewolucją kulturową oraz społeczno-biologiczne konsekwencje zmian kulturowych w czasie i przestrzeni. A w szczególności w okresie plejstocenu oraz początków holocenu i przejścia od gospodarki przyswajalnej do wytwórczej (wynalezienie rolnictwa i domestykacja). Przedstawione zostaną konsekwencje biologiczne i społeczne wymienionych powyżej procesów.
Na wybranych przykładach poruszone zostaną zagadnienia ochrony przedstawicieli rzędu naczelnych, w tym przede wszystkim małp człekokształtnych, a także problematyka ochrony stanowisk paleoantropologicznych i archeologicznych jako bezpośrednich świadectw ewolucji biokulturowej człowieka.
W oparciu o modele oraz artefakty uczestnicy zajęć będą mogli prześledzić zmiany zachodzące w toku ewolucji naczelnych, istot człowiekowatych oraz gatunku Homo sapiens w zakresie cech biologicznych (morfologicznych) oraz jego wyposażenia kulturowego.

Dzik, Jerzy (2018): Biologia czyli Sens życia. Wydanie 1, dodruk 1. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Dzik, Jerzy (2018): Zoologia. Różnorodność i pokrewieństwa zwierząt. Wydanie 1, dodruk 2. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Futuyma D. J., 2008. Ewolucja, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, (tłum. z j. ang.), Warszawa
Henke, Winfried; Tattersall, Ian (2015): Handbook of Paleoanthropology. Berlin, Heidelberg: Springer Berlin Heidelberg.
Jodkowski K. 1998. Metodologiczne aspekty kontrowersji ewolucjonizm – kreacjonizm. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Kaczmarek, Maria; Wolański, Napoleon (2018): Rozwój biologiczny człowieka. Od poczęcia do śmierci. Wydanie IX. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Koch, Christof; Crick, Francis (2019): Neurobiologia na tropie świadomości. Wydanie 1, dodruk 7. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Lenartowicz P. Ludy czy małpoludy - Problem genealogii człowieka. Kraków : Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna IGNATIANUM, 2010.
Lewin, Roger; Tomaszewski, Andrzej Jacek (2002): Wprowadzenie do ewolucji człowieka. Warszawa: Prószyński i S-ka (Wprowadzenia. Nauki Przyrodnicze).
Łomnicki, Adam (2013): Ekologia ewolucyjna. 2 wyd. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Machinek M. Antropologia teologiczna wobec ewolucyjnej koncepcji filogenezy i ontogenezy człowieka. W: Lemańska A, Świeżyński A, (Red.). Filozoficzne i naukowo-przyrodnicze elementy obrazu świata: Współczesne kontrowersje wokół początków Wszechświata i początków życia.Vol. 8. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2010: 200-222.
Meller J. Naturalny czy nienaturalny początek życia człowieka? W: Lemańska A, Świeżyński A, (Red.). Filozoficzne i naukowo-przyrodnicze elementy obrazu świata: Współczesne kontrowersje wokół początków Wszechświata i początków życia. Vol. 8. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2010:191-199.
Ramachandran, V. S. (2017): Neuronauka o podstawach człowieczeństwa. O czym mówi mózg? Wydanie 1, dodruk 2. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Wolański, Napoleon (2012): Ekologia człowieka. Podstawy ochrony środowiska i zdrowia człowieka. Wyd. 1, 4 dodr. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Dzik, Jerzy (2018): Biologia czyli Sens życia. Wydanie 1, dodruk 1. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Dzik, Jerzy (2018): Zoologia. Różnorodność i pokrewieństwa zwierząt. Wydanie 1, dodruk 2. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Futuyma D. J., 2008. Ewolucja, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, (tłum. z j. ang.), Warszawa
Henke, Winfried; Tattersall, Ian (2015): Handbook of Paleoanthropology. Berlin, Heidelberg: Springer Berlin Heidelberg.
Jodkowski K. 1998. Metodologiczne aspekty kontrowersji ewolucjonizm – kreacjonizm. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Kaczmarek, Maria; Wolański, Napoleon (2018): Rozwój biologiczny człowieka. Od poczęcia do śmierci. Wydanie IX. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Koch, Christof; Crick, Francis (2019): Neurobiologia na tropie świadomości. Wydanie 1, dodruk 7. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Lenartowicz P. Ludy czy małpoludy - Problem genealogii człowieka. Kraków : Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna IGNATIANUM, 2010.
Lewin, Roger; Tomaszewski, Andrzej Jacek (2002): Wprowadzenie do ewolucji człowieka. Warszawa: Prószyński i S-ka (Wprowadzenia. Nauki Przyrodnicze).
Łomnicki, Adam (2013): Ekologia ewolucyjna. 2 wyd. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Machinek M. Antropologia teologiczna wobec ewolucyjnej koncepcji filogenezy i ontogenezy człowieka. W: Lemańska A, Świeżyński A, (Red.). Filozoficzne i naukowo-przyrodnicze elementy obrazu świata: Współczesne kontrowersje wokół początków Wszechświata i początków życia.Vol. 8. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2010: 200-222.
Meller J. Naturalny czy nienaturalny początek życia człowieka? W: Lemańska A, Świeżyński A, (Red.). Filozoficzne i naukowo-przyrodnicze elementy obrazu świata: Współczesne kontrowersje wokół początków Wszechświata i początków życia. Vol. 8. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2010:191-199.
Ramachandran, V. S. (2017): Neuronauka o podstawach człowieczeństwa. O czym mówi mózg? Wydanie 1, dodruk 2. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Wolański, Napoleon (2012): Ekologia człowieka. Podstawy ochrony środowiska i zdrowia człowieka. Wyd. 1, 4 dodr. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.