Sztuka argumentacji 2400-OG-SARG

Z argumentacją mamy do czynienia niemal w każdej sferze życia społecznego, stykamy się z nią prawie codziennie, a szczególnie w sytuacjach, gdy chcemy wpłynąć na przekonania, decyzje i postępowanie innych osób lub też sami jesteśmy poddawani takim wpływom. Opanowanie podstawowych informacji z zakresu teorii argumentacji i wykształcenie umiejętności sprawnego, racjonalnego i poprawnego argumentowania jest zatem istotne dla skutecznego i adekwatnego działania we współczesnym świecie.

Wykład rozpocznie się od zarysowania szerokiego kontekstu, w którym zostanie osadzona sztuka argumentacji, poczynając od ogólnych informacji dotyczących zagadnień komunikacji, poprzez kwestie związane z wypowiedziami (czy aktami mowy), głównie twierdzeniami, po sprawy dotyczące sugerowania czy wyjaśniania. Perspektywa taka pozwoli nam lepiej zrozumieć codzienne argumentacje, które często przybierają formy niejawne, enigmatyczne, przypadkowe, nieświadome itp. Zostaną podane odpowiednie definicje argumentacji i argumentu, ich porównanie do zbliżonych aktywności, takich jak zwodzenie, manipulacja, perswazja itp. Następnie przejdziemy do sztuki wnioskowania, czyli wąsko rozumianej sztuki argumentacji, która oscyluje wokół pojęcia wynikania: analitycznego, logicznego czy entymematycznego. Pojawi się wąskie rozumienie schematu argumentacji i jej poprawności.

Kolejnym obszarem tematycznym będzie zagadnienie standaryzacji potocznych argumentacji oraz ich graficzna prezentacja za pomocą odpowiednich diagramów. Wszystko to zostanie odniesione do faktycznych, przykładowych argumentacji. Następnie przejdziemy do zagadnienia oceny poprawności argumentów poddanych takiej gruntownej obróbce. Ocena taka powinna być wolna od uprzedzeń, od poglądów politycznych, kulturowych, religijnych itp. Oczywiście osiągnięcie takiej sytuacji jest bardzo trudne i być może ostatecznie nieosiągalne, lecz właśnie dlatego możemy mówić tu o swego rodzaju sztuce, trochę podobnie jak mówimy o sztukach walki, gdyż – jak to obszernie zrelacjonowali Lakoff i Johnson – argumentację postrzegamy w kategoriach walki.

Ważną część wykładu stanowić będą informacje dotyczące problematyki błędów argumentacyjnych (sofizmatów), zarówno tych popełnianych zupełnie bezwiednie, nieświadomie, jak i tych w pełni świadomie kontrolowanych i z premedytacją wykorzystywanych. Wśród pierwszych dominują użycia błędnych schematów logicznych lub argumentacyjnych, czyli ogólnie rozumiane błędy formalne. Za każdym w ten sposób rozumianym sofizmatem, bardzo często kryje się poprawne (formalnie) rozumowanie, które zostało jedynie zniekształcone lub błędnie użyte. Nie mniej istotne bywają także błędy materialne, czyli oparcie się w argumentacji na fałszywych przesłankach. Do drugiej grupy należą głównie techniki erystyczne, czyli nieuczciwe chwyty stosowane w dyskusji w celu nie tyle dokonania merytorycznych ustaleń, dojścia do prawdy itp., co przekonania przeciwnika do swoich racji, do podjęcia pewnych działań itp. Tematyka sofizmatów jest niezmiernie szeroka, dlatego też na wykładzie uwaga będzie skoncentrowana jedynie na tych najważniejszych i najbardziej powszechnych.

Ostatnia część wykładu zostanie poświęcona retoryce, rozumianej jako sztuka perswazyjnego i manipulacyjnego wykorzystania racjonalnych argumentów – mówiąc potocznie: nie wystarczy bowiem mieć rację, trzeba również odpowiednio z niej korzystać. Ponadto przedstawione będą zagadnienia związane z technikami manipulacji obecnymi w propagandzie, dezinformacji itp.

Całkowity nakład pracy studenta

Godziny realizowane z udziałem nauczycieli ( godz.): - udział w wykładach online na MsTeams – 30 Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta ( godz.): - analiza tekstów źródłowych – 25 Czas wymagany do przygotowania się do uczestnictwa w procesie oceniania, np. w egzaminach (godz.): - przygotowanie do końcowego testu w oparciu o materiały udostępniane na wykładzie i platformie moodle oraz przeprowadzonej analizy tekstów źródłowych – 20 Łącznie: 75 godz. (3 ECTS, w tym 2 zrealizowanych przy wykorzystaniu metod i technik kształcenia na odległość)

Efekty uczenia się - wiedza

Po ukończeniu wykładu student/ka: W1: zna definicje ważniejszych pojęć związanych z teorią argumentacji, jak również podstawowe problemy oraz obszary zastosowania tej dziedziny wiedzy; W2: ma świadomość istnienia ogólnych mechanizmów psychologicznych i społecznych związanych z argumentowaniem; W3: zna podstawy teorii wnioskowania, czyli podstawy logiki jako teorii wynikania; W4: rozpoznaje podstawowe struktury argumentów potocznych, jak również zna zasady ich standaryzacji oraz oceny; W5: rozpoznaje, nazywa i opisuje typowe błędy argumentacyjne (np. nieuprawniona generalizacja, równia pochyła, fałszywy dylemat) oraz nieuczciwe nieuczciwe chwyty argumentacyjne (np. słomiana kukła, nienawistna kategoria pojęć, przytyki osobiste); W6: zna polską i angielską terminologię związaną ze sztuką argumentacji.

Efekty uczenia się - umiejętności

Po ukończeniu wykładu student/ka: U1: potrafi skonstruować poprawny pod względem materialnym i formalnym argument logiczny (sztuka wnioskowania), jak również potrafi przedstawić konkluzywny argument potoczny (sztuka argumentacji); U2: analizuje wypowiedzi pisemne i ustne pod względem argumentacyjnym, w szczególności wskazuje na pojawiające się w nich błędy oraz nieuczciwe chwyty, jak również ich wpływ na perswazyjność przekazu; U3: zdobywa umiejętność krytycznej i refleksyjnej selekcji informacji dostępnych w sferze medialnej; U4: rozumie doniosłość opanowania sztuki argumentacji dla codziennych praktyk perswazyjnych, ale także dla racjonalnej argumentacji naukowej, np. prezentacji wyników badań na zajęciach, konferencjach itp.; U5: samodzielnie zdobywa wiedzę czytając i interpretując teksty dotyczące sztuki argumentacji.

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

Po ukończeniu wykładu student/ka: K1: samodzielnie podejmuje i inicjuje działania zmierzające do wykrycia błędów lub nieuczciwych chwytów pojawiających się w przekazach medialnych; K2: upowszechnia wiedzę na temat sztuki argumentacji; K3: jest otwarty/ta na rzeczowe (tj. poprawne materialnie i formalnie) argumenty oraz dostrzega ich doniosłą funkcję dla budowa racjonalnego społeczeństwa; K4: posługuje się informacjami dotyczącymi sztuki argumentowania w celu diagnozowania i prognozowania sytuacji oraz analizowania strategii działań praktycznych; K5: odznacza się odpowiedzialnością za własne słowa, podejmowane decyzje i prowadzone działania oraz ich skutki; K6: ma świadomość poziomu swojej wiedzy iumiejętności dotyczących błędów argumentacyjnych, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju osobistego w tym zakresie, jak również dokonuje samooceny własnych kompetencji i doskonali umiejętności przekonywania (retoryczne).

Metody dydaktyczne

wykład informacyjny (konwencjonalny)

Metody dydaktyczne podające

- wykład informacyjny (konwencjonalny)

Koordynatorzy przedmiotu

Rafał Palczewski

Kryteria oceniania

Metody oceniania:
1. obecności – dopuszczalne są nieobecności na dwóch zajęciach,
2. test na platformie moodle: W1–W5, U3, U5.

Ocena końcowa to ocena z testu:

5 - od 90% (włącznie) - do 100%

4,5 - od 80% (włącznie) - do 90% (wyłącznie),

4 - od 70% (włącznie) - do 80% (wyłącznie),

3,5 - od 60% (włącznie) - do 70% (wyłącznie),

3 - od 45% (włącznie) - do 60% (wyłącznie).

2 - od 0% - do 45% (wyłącznie).

Literatura

Literatura podstawowa:
1) Buczyńska K., Koszowy M. (2015), Strategie retoryczne, techniki komunikacyjno-poznawcze, błędy i sofizmaty, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
2) Hołówka T. (2012), Kultura logiczna w przykładach, Warszawa: Wydawnictwo PWN.
3) Perelman Ch. (2004), Imperium retoryki. Retoryka i argumentacja, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
4) Szymanek K. (2012), Sztuka argumentacji. Słownik terminologiczny, Warszawa: Wydawnictwo PWN.
5) Szymanek K., Wieczorek K. A., Wójcik A. S. (2012), Sztuka argumentacji. Ćwiczenia w badaniu argumentów, Warszawa: Wydawnictwo PWN.
6) Tokarz M., (2006), Argumentacja, perswazja, manipulacja, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Literatura uzupełniająca:
1) Mayberry K. (2009), Everyday Arguments, New York: Houghton Mifflin Company.
2) Schopenhauer A. (2012), Erystyka czyli sztuka prowadzenia sporów, tłum. B. i Ł. Konorscy, (przedmowa T. Kotarbiński), Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press.
3) Sinnott-Armstrong W., Fogelin R. (2010), Understanding Arguments. An Introduction to Informal Logic, Wadsworth Cengage Learning.
4) Stanley J. (2015), How Propaganda Works, Princeton University Press.
5) Tindale Ch. W. (2007), Fallacies and Argument Appraisal, Cambridge: CUP.
6) Walton D. (2013), Methods of Argumentation, Cambridge: CUP.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 2400-OG-SARG w USOSweb