Od ślepych ginekologów do antyszczepionkowców. Społeczno-kulturowe aspekty medycyny 2400-OG-OSGA
Zagadnienia:
CZĘŚĆ 1
Dlaczego kiedyś ginekolodzy musieli być ślepi? Socjologia wiedzy medycznej, czyli opowieść o historii medycyny
• humoralna teoria zdrowia i choroby
• fenomen magnetyzmu
• przełamywanie tabu w chirurgii i antyseptyce
• stereotypy płciowe w rozwoju wiedzy medycznej
CZĘŚĆ 2
Dlaczego lekarze bywają niemili? Socjologia zawodów i instytucji, czyli opowieść o rolach społecznych lekarzy i pacjentów oraz o systemie medycznym
• funkcjonalna teoria medycyny Talcotta Paronsa
• socjologia zawodów medycznych E. Freidsona i H. Beckera
• relacja lekarz-pacjent w wymiarze językowym
• system medyczny jako instytucja
• antypsychiatria i szpital jako instytucja totalna
CZĘŚĆ 3
Dlaczego ludzie boją się raka? Antropologia doświadczenia medycznego, czyli opowieść o przeżywaniu ciała i choroby
• metaforyzacja języka na przykładzie immunologii i AIDS (S. Sonntag)
• disease/illness/sickness
• antropologiczne badania nad doświadczeniem nowotworowym
• ludowe jednostki chorobowe
CZĘŚĆ 4
Dlaczego coraz więcej zjawisk uważamy za przejaw choroby? Medykalizacja, czyli opowieść o ekspansji medycyny
• klasyczne i krytyczne teorie medykalizacji
• zjawisku healthismu
• rola koncernów farmaceutycznych w procesie medykalizacji
• mechanizmy medykalizacyjne na przykładzie psychiatrii
• przykłady medykalizacji: zaburzenia seksualne oraz zaburzenia psychiczne dzieci i młodzieży
CZĘŚĆ 5
Skąd się wzięli antyszczepionkowcy? Socjologia ruchów społecznych w zdrowiu, czyli opowieść o udpomiotowionych pacjentach
• koncepcja biobywatelstwa i ogólna charakterystyka ruchów społecznych w zdrowiu
• przykład kampanii na rzecz polio
• historia i konteksty społeczno-kulturowe ruchów antyszczepionkowych
• medycyna alternatywna i komplementarna
CZĘŚĆ 6
Dlaczego tak mocno boimy się pandemii i jednocześnie tak szybko o niej zapomnieliśmy? Socjologia epidemii, czyli opowieść o reakcjach społecznych na zagrożenia związane z chorobami zakaźnymi
• historyczne konteksty pandemii i epidemii
• badania nad reakcjami na pandemie i epidemie (paniki, teorie spiskowe, stygmatyzacja)
• pandemie i epidemie w kulturze popularnej
• wpływ pandemii na społeczeństwa
• pandemii i pamięć społeczna
CZĘŚĆ 7
Jak nowe technologie zmieniają nasze zdrowie? Medycyna w dobie technonauki, czyli opowieść o społecznych aspektach innowacji medycznych
• molekularyzacja życia i jej społeczne konsekwencje
• enhancement jako ważny trend społeczny
• jak technologie reprodukcyjne (np. in vitro) zmieniają nasze dotychczasowe postrzegania ciała i relacji społecznych
Całkowity nakład pracy studenta
Efekty uczenia się - wiedza
Efekty uczenia się - umiejętności
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
Metody dydaktyczne
Metody dydaktyczne podające
- wykład konwersatoryjny
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
Wymagania wstępne
Koordynatorzy przedmiotu
Kryteria oceniania
- kolokwium
Praktyki zawodowe
nie dotyczy
Literatura
Borowiec A., I. Lignowska, Czy ideologia healthismu jest cechą dystynktywną klasy średniej w Polsce?, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 3, 2012, s. 95-111.
Cohen E., Ciało warte obrony, „Avant”, vol. III, no. 1, 2012, s. 272-294; 298-308; .
Conrad P., The medicalization of society. On the transformation of human conditions into treatable disorders, The John Hopkins University Press, Baltimore 2007, s. 70-86.
Dworkin R., Nowa ewangelia zdrowia, w: P. Sztompka, M. Bogunia-Borowska (red.), Socjologia codzienności, Wydawnictwo Znak, Kraków 2008, s. 721-732.
Elliott C., Dlaczego mają nie być bogaci?, w: Zdrowie. Przewodnik Krytyki Politycznej, Wydawnictwo KP, Warszawa 2012, s. 251-277.
Fishman J.R., Produkcja pożądania. Utowarowienie zaburzeń seksualnych u kobiet, w: A. Kościańska (red.), Antropologia seksualności. Teoria, etnografia, zastosowanie, WUW, Warszawa 2012, s. 183-217.
Galasiński D., Dyskurs a nieznośna lekkość psychopatologii, w: A. Duszak, N. Fairclough, Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej, Universitas, Kraków 2008, s. 149-182.
Goffman E., Charakterystyka instytucji totalnych, w: W. Derczyński, A. Jasińska-Kania, J. Szacki (red.), Elementy teorii socjologicznych, PWN, Warszawa 1975, s. 150-177.
Goldacre B., Złe leki. Jak firmy farmaceutyczne wprowadzają w błąd lekarzy i krzywdzą pacjentów, Sonia Draga, Katowice 2013, s. 259-294.
Jacyno M., Medykalizacja dzieciństwa i możliwość jego powtórnego zaczarowania, w: M. Dudzikowa, M. Czerepaniak-Walczak (red.), Wychowanie. Pojęcia, procesy, konteksty, t. 1, GWP, Gdańsk 2007, s. 155-172.
Kamieński Ł., Farmakologizacja wojny. Historia narkotyków na polu bitwy, WUJ, Kraków 2012, s. 29-33; 402-415.
Kamieński Ł., Kosmetyczna neurofarmakologia: smart drugs w społeczeństwach postindustrialnych, w: E. Anczyk (red.), Narkotyki, dopalacze, środki psychoaktywne. Studia socjologiczne i kulturoznawcze, Sacrum and Authors, Katowice 2012, s. 163-181.
Korolczuk E., Niepłodność, tożsamość, obywatelstwo. Analiza społecznej mobilizacji wokół dostępu do in vitro w Polsce, w: M. Radkowska-Walkowicz, H. Wierciński (red.), Etnografie biomedycyny, WUW, Warszawa 2014, s. 67-90.
Krawczyk E., Historia ruchu antyszczepionkowego w: Zdrowie. Przewodnik Krytyki Politycznej, Wydawnictwo KP, Warszawa 2012, s. 303-316.
Lupton D., Quantifying the body: monitoring and measuring health in the age of mHealth technologies, „Critical Public Health”, vol. 23, no. 3, 2013, s. 393-403.
Mazurek E., Zaradny pacjent jako „biologiczny obywatel”. Znaczenie aktywności grup pacjenckich w promocji zdrowia, „Edukacja Dorosłych”, nr 2, 2012, s. 179-186.
MoynihamR., D. Henry, The fight against disease mongering: generating knowledge for action, „PLOS Medicine”, vol. 4, issue 4, 2006; S. Woloshin, L.M. Schwartz, Giving legs to restless legs: a case study of how the media helps make people sick, PLOS Medicine”, vol. 4, issue 4, 2006.
Nowakowski M., Medykalizacja i demedykalizacja. Zdrowie i choroba w czasach kapitalizmu zdezorganizowanego, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2015, s. 15-22; 40-61.
Parsons T., System społeczny, tłum. M. Kaczmarczyk, Nomos, Kraków 2009, s. 319-355.
Petchesky R.P., The power of visual culture in the politics of reproduction, „Feminist Studies”, vol. 3, no. 2, 1997, s. 263-292.
Radkowska-Walkowicz M., Aaaby wynająć brzuch. Antropologiczne konteksty macierzyństwa zastępczego, w: R.E. Hryciuk, E. Korolczuk, Pożegnanie z Matką Polką?, WUW, Warszawa 2012, s. 331-353.
Rakowski T., Antropologia medyczna jako stosowana nauka humanistyczna. Założenie, cele praktyki, w: M. Ząbek (red.), Antropologia stosowana, WUD-WDR, Warszawa-Włocławek 2013, s. 355-374.
Rosenham D.L., O ludziach normalnych i nienormalnym otoczeniu, w: K. Jankowski, Przełom w psychologii, Czytelnik, Warszawa 1978, s. 49-82.
Sonntag S., Choroba jako metafora. AIDS i jego metafory, PIW, Warszawa 1999, s. 7-23; 54-75.
Stefaniak K., Władza i tożsamość w komunikacji lekarz-pacjent, Atut, Wrocław 2011, s. 129-137; 177-200.
Szacki J., Historia myśli socjologicznej, PWN, Warszawa 2006, s. 806-813;824-828.
Szasz T., Mit choroby psychicznej, w: K. Jankowski, Przełom w psychologii, Czytelnik, Warszawa 1978, s. 225-240.
Vigarello G., Historia zdrowia i choroby, Aletheia, Warszawa 2011, s. 99-134.
Watters E., Crazy like Us. Globalization of the American psyche, Free Press, New York 2012, s. 9-63.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: