Mała etyka czyli o moralności bez patosu 2400-OG-MEMP

Wykład jest próbą rozpoznania zagadnienia „małej etyki”
Zajęcia skupiają się na kluczowym napięciu między etyką akademicką a potocznym doświadczeniem moralnym oraz związanym z nim rozwarstwieniem na podniosłe hasła moralistyki oraz przeciwstawiany mu tzw. "żywioł życia”.
Zapleczem teoretycznym jest kategoria „małej etyki” (Kołakowski, Kotarbiński, Ossowska), małych cnót i przywar (Domeracki, Jaranowski, Zdrenka), etyki prostomyślności (Bańka) oraz autentyczności (Taylor) przy wsparciu literatury, podejmującej zagadnienia moralne (Teofrast, Szekspir, Mandeville, Molier)

Spis kolejno realizowanych tematów.
(z uwagi na genealogiczny charakter wykładu prowadzący zastrzega sobie możliwość rozbudowania poszczególnych wątków w toku wykładu):

Wprowadzenie
1. Kluczowa opozycja – moralność i etyka
2. Korzenie słownika europejskiej etyki: ethos, etyka, mores, arete patos

Zagadnienie „małej etyki” w ujęciu teoretycznym:
3. Próby ucieczki od „wielkich narracji” etycznych - minima moralia (Theodor Adorno, Andrei Pleșu, Leszek Kołakowski)
4. Nauka o moralności za miast etyki? Tropem Marii Ossowskiej i etyka niezależna Tadeusza Kotarbińskiego
6. Etyka prostomyślności i eutyfroniki Józefa Bańki; pułapki prosotmyślności
7. Etyka moralnej głupoty H.-G. Moellera
8. Etyka autentyczności? (Ch. Taylor)

Tropem źródeł literackich, filmowych, serialowych
9. Charaktery Teofrasta
10. Bajka o pszczołach Mandeville’a
11. Inne tropy literackie (Szekspir, Molier, literatura sowizdrzalska)
12. Bohaterowie i szwarccharaktery w kinie, serialu i grach

Projekt małej etyki a tradycja etyki cnót - seria "Miniatury etyczne"
13. Sześć cnót mniejszych
14. Projekt przywar mniejszych

15. Podsumowanie cyklu zajęć i przygotowanie do zaliczenia.

Całkowity nakład pracy studenta

1. Godziny realizowane z udziałem nauczycieli: a. godziny kontaktowe przewidziane w planie studiów dla danego przedmiotu – 30 b. godziny konsultacji indywidualnych uczestnika kursu – 10 2. Czas poświęcony na pracę indywidualną uczestnika kursu potrzebny do pomyślnego zaliczenia przedmiotu – 15 3. Czas wymagany do przygotowania się do uczestnictwa w procesie oceniania – 15 4. Czas wymagany do odbycia obowiązkowej (-ych) praktyki (praktyk) – nie jest wymagane dla tego przedmiotu

Efekty uczenia się - wiedza

W1: zna węzłowe pojęcia słownika etyki oraz potrafi je uporządkować i porównać pod kątem wzajemnych ich powiązań z językiem moralności i etyki W2: zna kluczowe koncepcje „małej etyki”

Efekty uczenia się - umiejętności

U1: analizuje treści pojęć i ich kontekstów znaczeniowych w oparciu o treści wykładu, wybrane teksty źródłowe i opracowania naukowe; samodzielnie problematyzuje najistotniejsze zagadnienia etyki i jej relacji z moralnością U2: wskazuje związki (nawiązania, kontynuacje, refutacje) między zagadnieniami moralności a historycznymi i aktualnymi problemami nauki i społeczeństwa związanymi z etyką. Rozumie ich wzajemny wpływ, przenikanie się i oddziaływanie U3: ocenia stopień powiązania problemów teoretycznych z praktycznymi w kontekście zagadnień związanych z relacją etyki do moralności.

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

K1: docenia walory naukowe stanowisk wypracowanych na gruncie etyki w ramach poszczególnych jej nurtów, wskazując na ich odkrywczość, stopień uargumentowania, moc perswazyjną i aktualność, jak też poziom inspiratywności i potencjał rozwojowy dla ściślejszego rozumienia procesów społecznych i przemian kulturowych związanych z problemami moralnymi i więziami społecznymi K2: wykazuje motywację oraz posiada teoretyczne umocowanie i skorelowaną z nim praktyczną umiejętność prawidłowego rozpoznawania, diagnozowania, opisywania, wyjaśniania, uzasadniania oraz reagowania na napięcie między sferą moralności a teoretycznymi ujęciami w etyce

Metody dydaktyczne

- wykład konwencjonalny z elementami konwersatorium - wykład problemowy - case studies - prezentacja multimedialna - metoda badań porównawczych

Metody dydaktyczne podające

- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy

Wymagania wstępne

Brak

Koordynatorzy przedmiotu

Marcin Zdrenka

Kryteria oceniania

Przedmiot kończy się zaliczeniem na ocenę.
Wstępnym warunkiem przystąpienia do zaliczenia przedmiotu jest obecność na zajęciach, z dopuszczeniem dwóch nieobecności, niewymagających usprawiedliwienia.
Podstawową formą zaliczenia jest aktywność na zajęciach oceniana samodzielnie przez studentów oraz test pisemny.
Forma dodatkowa (nieobligatoryjna) – praca semestralna na uzgodniony z prowadzącym temat. Przygotowanie poprawnej merytorycznie pracy, w zależności od jej trójstopniowej oceny wpływa na ostateczną ocenę z kursu (+0,5/1/1,5 oceny). Taka sama skala dotyczy oceny aktywności na zajęciach.
Zakres materiału obowiązującego na zaliczeniu obejmuje wyłącznie treści wykładu.
Wymagany próg zaliczenia na ocenę dostateczną – 50%, pozostałe oceny wg zakresów, dla całkowitej skali 30 pkt.:
0-15 ndst
16-18 dst
19-20 dst+
21-23 db
24-25 db+
26 i więcej bdb

Zaliczenie testu na ocenę pozytywną jest obligatoryjne.
Test pisemny – W1, W2, W4, U1, U2, U3

Literatura

LITERATURA ZALECANA

Arystoteles, "O cnotach i wadach", przeł. L. Regner, [w:] idem, Dzieła wszystkie, t. 5, PWN, Warszawa 1996, s. 496–505.
Bielik Agata, "Żargon autentyczności", „Etyka” 1996, nr 29, s. 209-216.
Domeracki P., Etyka małych kroków i niewielkich dóbr, VIII MFE Kraków, 23–25 czerwca 2014 „Współczesne oblicza dobra”.
Domeracki P., M. Jaranowski, M. T. Zdrenka, "Sześć cnót mniejszych", Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2012.
Kołakowski L., "Mała etyka", w: "Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań", Wydawnictwo Znak, Kraków 2006, s. 115–170.
Mandeville B., "Bajka o pszczołach, czyli wady prywatne – zyskiem publicznym", przeł. A. Glinczanka, PWN, Warszawa 1957.
Moeller H.-G., "The Moral Fool. A Case for morality", Cilumbia Univ. Press, New York 2009
Molier, "Świętoszek", różne wydania
Nierodka P. Etyka prostomyślności a eutyfronika, “Folia Philosophica” 2008, T. t 26, s 303-321.
Silbermann Alphonse, "O sztuce płaszczenia się", przeł. R. Michalski i M. Kwiecińska-Zdrenka, Toruń 2023.
Shklar J., "Zwyczajne przywary", przeł. M. Król, Znak, Kraków 1997.
Taylor Ch., "Etyka autentyczności", przeł. A. Pawelec, Znak, Kraków 2002.
Teofrast, "Charaktery", przeł. I. Dąmbska, [w:] idem, "Pisma", PWN, Warszawa 1963, t. 1, s. 340–370.
Zarzycki R., "Etyka codzienności – czy można być dobrym po prostu? Społeczno-polityczna analiza moralności jako towaru, oręża i dystynkcji", Collegium Civitas, Warszawa 2021.
Zdrenka M., "The Provisional Moral Code (la morale provisoire) or the Permanent Ethical Stop-gap? Inspiration from Descartes and Montaigne", „Ruch Filozoficzny” 2016, vol. LXXII, No. 4, p. 85–101.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 2400-OG-MEMP w USOSweb