Chemia kliniczna
1728-A2-CHKL-L-SJ
Chemia kliniczna dotyczy jakościowych i ilościowych metod chemicznej analizy substancji zawartych w organizmie człowieka ze szczególnym uwzględnieniem testów laboratoryjnych na potrzeby diagnozy chorób i monitorowania leczenia.
Celem realizacji przedmiotu jest:
– zapoznanie studentów z metodami analitycznymi stosowanymi do oznaczania biochemicznych parametrów laboratoryjnych,
– omówienie zagadnień dotyczących oceny wiarygodności badań laboratoryjnych oraz podstaw walidacji i oceny statystycznej metod analitycznych,
– przybliżenie wiedzy z zakresu oceniania badań laboratoryjnych i możliwych błędów przedlaboratoryjnych, analitycznych i interpretacji,
– zapoznanie studentów z metodami stosowanymi do oznaczania enzymów wskaźnikowych, sekrecyjnych i ekskrecyjnych wykorzystywanych do potwierdzania zmian narządowych,
– zapoznanie studentów z metodami analitycznymi używanymi do oznaczania biochemicznych parametrów laboratoryjnych, takich jak: glukoza, fruktoza, galaktoza, hemoglobina glikowana, fruktozoamina, związki ketonowe, mleczany, lipoproteiny, cholesterol z podziałem na frakcje, triglicerydy, białko całkowite, albumina, białka ostrej fazy, przeciwciała, biomarkery chorób reumatycznych, sód, potas, chlorki, osmolarność, wapń, magnez, fosforany, mocznik, kwas moczowy, amoniak, kreatynina, bilirubina z podziałem na frakcje, kwasy żółciowe,
– przybliżenie wiedzy z zakresu diagnostyki i monitorowania przebiegu cukrzycy i stanów przedcukrzycowych,
– przedstawienie zagadnień diagnostyki, monitorowania przebiegu i prewencji miażdżycy,
– omówienie wykorzystania parametrów białek ostrej fazy oraz reumatycznych w praktyce klinicznej,
– przedstawienie metod elektroforezy i immunofiksacji używanych do oceny stanów chorobowych przebiegających z hipo-. hiper- i/lub dysproteinemią,
– przybliżenie wiedzy z zakresu obliczania i wykorzystania wskaźników osmotycznych oraz badań klirensowych kreatyniny,
– przedstawienie zagadnień dotyczących praktycznego zastosowania metod analitycznych w laboratorium diagnostycznym,
– omówienie wykorzystania parametrów równowagi wodno elektrolitowej, mineralnej i kwasowo-zasadowej w praktyce klinicznej.
W trakcie wykładów studenci zapoznawani są z teoretycznymi i praktycznymi aspektami metodyki jakościowego i ilościowego oznaczania w materiale biologicznym użytecznych diagnostycznie parametrów biochemicznych. Przedstawiona zostaje wiedza dotycząca metod oznaczania, użyteczności diagnostycznej oraz czynników wpływających na wyniki badań laboratoryjnych parametrów uszkodzenia narządów oraz tkanek.
Podczas laboratoriów studenci zapoznają się z aparaturą laboratoryjną i samodzielne wykonują oznaczenia wybranych analitów stosując testy kolorymetryczne, spektrofotometryczne, immunochromatograficzne i immunoenzymatyczne (ELISA). Wyniki badań uzyskane na podstawie obliczeń odnoszą do zakresów referencyjnych właściwych dla wieku, płci, grupy społecznej i stylu życia. Studenci samodzielne przeprowadzają kontrolę metody analitycznej, kalibrację sprzętu laboratoryjnego oraz dokonują zapisu z przeprowadzonych kontroli. Studenci poznają wymagania dotyczące przygotowania materiału biologicznego i odczynników.
W ramach seminarium studenci dokonują doboru metod laboratoryjnych w kontekście celu analizy i ich przydatności diagnostycznej oraz oceniają jakość wybranych metod. Proponują panele badań diagnostycznych, analizują wyniki tych badań i czynniki wpływające na ich interpretację.
Całkowity nakład pracy studenta
1. Nakład pracy związany z zajęciami wymagającymi bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich wynosi:
– udział w wykładach: 55 godzin
– udział w laboratoriach: 95 godzin
– udział w seminariach: 40 godzin
– udział w konsultacjach naukowo-badawczych:60 godzin
– egzamin praktyczny i teoretyczny: 6 godz.
Nakład pracy związany z zajęciami wymagającymi bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich wynosi 256 godzin, co odpowiada 10,24 punktom ECTS.
2. Bilans nakładu pracy studenta:
– udział w wykładach: 55 godzin
– udział w laboratoriach: 95 godzin
– udział w seminariach: 40 godzin
– udział w konsultacjach: 60 godzin
– czytanie wskazanej literatury: 15 godzin
– przygotowanie do laboratoriów: 70 godzin
– przygotowanie do seminariów: 25 godzin
– przygotowanie do kolokwiów: 30 godzin
– przygotowanie do egzaminu i egzamin: 30 + 6 = 36 godzin
Łączny nakład pracy studenta związany z realizacją przedmiotu wynosi 426 godzin, co odpowiada 17,04 punktom ECTS.
3. Nakład pracy związany z prowadzonymi badaniami naukowymi
- udział w wykładach (z uwzględnieniem wyników badań oraz opracowań naukowych z zakresu chemii klinicznej): 20 godz.
- czytanie wskazanego piśmiennictwa naukowego: 15 godz.
Łączny nakład pracy studenta związany z prowadzonymi badaniami naukowymi wynosi 35 godzin, co odpowiada 1,40 punktu ECTS
4. Czas wymagany do przygotowania się i do uczestnictwa w procesie oceniania:
– przygotowanie do kolokwium: 30 godzin
– przygotowanie do egzaminu i egzamin: 30 + 6 = 36 godzin
Łączny nakład pracy studenta związany z przygotowaniem się i uczestnictwem w procesie oceniana wynosi 66 godzin, co odpowiada 2,64 punktom ECTS
5. Nakład pracy związany z aspektami praktycznymi kształcenia
– udział w laboratoriach: 95 godzin
– udział w seminariach w zakresie praktycznym: 30 godzin
– udział w konsultacjach z zakresu praktycznego wykonania analiz laboratoryjnych: 20 godzin
– przygotowanie do laboratoriów w zakresie praktycznym:
50 godz.
– przygotowanie do seminariów w zakresie praktycznym:
20 godzin
– przygotowanie do egzaminu praktycznego i egzamin praktyczny: 20 + 3 = 23 godzin
Łączny nakład pracy studenta związany z aspektami praktycznymi kształcenia wynosi 238 godzin, co odpowiada 9,52 punktom ECTS.
6. Bilans nakładu pracy studenta poświęcony zdobywaniu
kompetencji społecznych w zakresie laboratoriów
- kształcenie w dziedzinie afektywnej poprzez proces
samokształcenia (przygotowanie do laboratoriów): 20 godzin,
co odpowiada 0,8 punktu ECTS
7. Czas wymagany do odbycia obowiązkowej praktyki: nie dotyczy
Obowiązuje od cyklu kształcenia 2024/25 :
1. Nakład pracy związany z zajęciami wymagającymi bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich wynosi:
udział w wykładach: 55 godzin
udział w laboratoriach: 95 godzin
udział w seminariach: 40 godzin
Nakład pracy związany z zajęciami wymagającymi bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich wynosi 190 godzin, co odpowiada 7,6 punktu ECTS.
2. Bilans nakładu pracy studenta:
udział w wykładach: 55 godzin
udział w laboratoriach: 95 godzin
udział w seminariach: 40 godzin
przygotowanie do laboratoriów: 40 godzin
przygotowanie do seminariów: 17 godzin
czytanie wskazanej literatury naukowej: 34 godzin
kolokwia praktyczne i teoretyczne: 15 godzin
przygotowanie do kolokwiów: 10 godzin
przygotowanie do egzaminu i egzamin: 13 + 6 = 19 godzin
Łączny nakład pracy studenta związany z realizacją przedmiotu wynosi 325 godzin, co odpowiada 13 punktom ECTS.
3. Bilans nakładu pracy studenta o charakterze praktycznym
udział w laboratoriach: 95 godzin
przygotowanie do kolokwiów + kolokwia praktyczne: 20 godzin
przygotowanie do laboratoriów w zakresie praktycznym: 20 godzin
przygotowanie do egzaminu praktycznego i egzamin praktyczny: 6 + 2 = 8 godziny
udział w seminariach o charakterze praktycznym: 30 godzin
Łączny nakład pracy studenta związany z aspektami praktycznymi kształcenia wynosi 173 godzin, co odpowiada 6,9 punktu ECTS.
4. Czas wymagany do odbycia obowiązkowej praktyki:
Nie dotyczy.
Efekty uczenia się - wiedza
Student zna i rozumie:
W1: zasady przygotowywania kart kontroli jakości badań laboratoryjnych. F.W05.
W2: zasady bieżącej kontroli wiarygodności badań laboratoryjnych i sposób jej dokumentowania. F.W05.
W3: teoretyczne zasady jakościowych i ilościowych metod oznaczania parametrów biochemicznych (węglowodanów, lipidów, białek i ich metabolitów) oraz enzymów w płynach ustrojowych. F.W09.
W4: praktyczne aspekty manualnych i zautomatyzowanych metod oznaczania parametrów biochemicznych. F.W09.
W5: praktyczne znaczenie oznaczanych parametrów biochemicznych dla rozpoznania różnych stanów klinicznych. F.W09.
W6: teoretyczne zasady metod oznaczania parametrów równowagi kwasowo-zasadowej i wodno-elektrolitowej. F.W10.
W7: praktyczne aspekty metod i postępowania z materiałem biologicznym do oznaczania gazometrii i elektrolitów. F.W10.
W8: teoretyczne i praktyczne problemy związane z wykonaniem próby czynnościowej w laboratorium i innej placówce opieki medycznej. F.W11.
W9: praktyczne znaczenie prób czynnościowych w rozpoznawaniu schorzeń wybranych narządów i układów. F.W11.
Efekty uczenia się - umiejętności
Student potrafi:
U1: dobierać metody analityczne do mierzonego parametru, rodzaju materiału biologicznego i celu analizy. F.U05.
U2: przeprowadzać kalibrację metody i wykonywać analizy z wymaganą precyzją i dokładnością. F.U05.
U3: stosować właściwe metody obliczania wyników i oceniać ich wiarygodność w oparciu o zasady kontroli jakości badań laboratoryjnych. F.U05.
U4: kalibrować i obsługiwać prosty i zaawansowany technicznie sprzęt laboratoryjny. F.U06.
U5: przeprowadzać konserwację sprzętu laboratoryjnego. F.U06.
U6: kontrolować i dokumentować odtwarzalność, powtarzalność, poprawność badań laboratoryjnych. F.U08.
U7: dokumentować wyniki zewnątrzlaboratoryjnej kontroli jakości badań. F.U08.
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
Student powinien być gotów do:
K1: współpracy z członkami zespołu wykonując zadania praktyczne w parach i grupach oraz planując pracę grupy. F.K01.
K2: współpracy z przedstawicielami innych zawodów medycznych. F.K01.
Metody dydaktyczne
Wykład:
– wykład informacyjny wspomagany technikami multimedialnymi,
– wykład problemowy z prezentacją multimedialną,
– wykład interaktywny
Laboratoria:
– metoda laboratoryjna, obserwacji, pokazu
– metoda ćwiczeniowa
– analiza studium przypadku
– dyskusja okrągłego stołu.
Seminaria:
– analiza studium przypadku
– dyskusja dydaktyczna
– debata panelowa
Metody dydaktyczne eksponujące
- pokaz
Metody dydaktyczne podające
- wykład problemowy
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
Metody dydaktyczne poszukujące
- panelowa
- klasyczna metoda problemowa
- obserwacji
- ćwiczeniowa
- studium przypadku
- laboratoryjna
- okrągłego stołu
Metody dydaktyczne w kształceniu online
- metody rozwijające refleksyjne myślenie
- metody służące prezentacji treści
Rodzaj przedmiotu
przedmiot obligatoryjny
Wymagania wstępne
Student rozpoczynający kształcenie z przedmiotu Chemia kliniczna powinien posiadać wiedzę z zakresu chemii ogólnej i fizycznej, biofizyki, biochemii oraz fizjologii i patofizjologii człowieka zdobytą podczas realizacji przedmiotów w toku studiów.
Koordynatorzy przedmiotu
W cyklu 2023/24L: | W cyklu 2024/25L: | W cyklu 2022/23L: |
Kryteria oceniania
Egzamin teoretyczny (próg zaliczenia ≥ 60%): W1, W2, W3, W4, W5, W6, W7, W8, W9.
Egzamin praktyczny (próg zaliczenia ≥ 60%): U1, U2, U3, U6, U7.
Kolokwium (próg zaliczenia ≥ 60%): W1, W2, W3, W4, W5, W6, W7, W8, W9, U1, U2, U3, U6, U7.
Sprawdzian pisemny (próg zaliczenia ≥ 60%): W1, W2, W3, W4, W5, W6, W7, W8, W9, U6, U7.
Sprawdzian ustny (próg zaliczenia ≥ 60%):U1,U2, U3,U4, U5.
Ukierunkowana obserwacja studenta podczas wykonywania badań laboratoryjnych i zadań problemowych (próg zaliczenia ≥ 60%): U2, U3, U4, U5, K1, K2.
Egzamin teoretyczny – test pisemny obejmujący pełen zakres tematów przedmiotu: wykładów, laboratoriów i seminariów (pytania otwarte i/lub zamknięte jednokrotnego wyboru)
Egzamin praktyczny – sprawdzian obejmujący analizę przypadków zaburzeń metabolicznych oraz dobór metod analitycznych do mierzonego parametru i rodzaju materiału biologicznego, ocena wiarygodności analizowanych metod
W przypadku zaliczeń pisemnych (egzamin teoretyczny, kolokwium, z laboratoriów i wykładów, sprawdzian pisemny z seminarium) uzyskane punkty przelicza się na oceny według następującej skali:
Procent punktów Ocena
92-100% Bardzo dobry
84-91% Dobry plus
76-83% Dobry
68-75% Dostateczny plus
60-67% Dostateczny
0-59% Niedostateczny
Praktyki zawodowe
Program kształcenia nie przewiduje odbycia praktyk zawodowych.
Literatura
Literatura obowiązkowa:
1. Dembińska-Kieć A, Naskalski J, Solnica B. Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej. Edra Urban & Partner, Wrocław 2017
2. Hughes J, Jefferson A. Chemia kliniczna. Elsevier Urban &Partner, Wrocław 2010
3. Sapa A, Bil-Lula I, Krzywonos-Zawada A, Urbaniak J, Woźniak M, Rak A. Chemia kliniczna dla studentów analityki medycznej. UM Wrocław, Wrocław 2015
4. Solnica B, Sztefko K. Medyczne Laboratorium Diagnostyczne- Metodyka i aparatura. PZWL, Warszawa 2015
Literatura uzupełniająca
1. Gernard W: Podstawy kontroli jakości badań. Centrum Promocji Nauk Medycznych, Lublin 2000
2. Kątnik-Prastowska I: Immunochemia w biologii medycznej. Metody laboratoryjne. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009
3. Kopczyńska E: Przydatność markerów nowotworowych
w diagnostyce onkologicznej. AMB Bydgoszcz 2004
4. Kokot F, Franek E.: Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej, PZWL, Warszawa 2013
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i
terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: