Farmakognozja
1713-F3-FKGNL-J
Przedmiot realizowany jest w formie wykładów, ćwiczeń i zajęć audytoryjnych. Tematyka wykładów koncentruje się wokół zagadnień związanych z pochodzeniem surowców naturalnych, grupami substancji farmakologicznie czynnych zawartych w omawianych surowcach i ich znaczenia w leczeniu i profilaktyce schorzeń. Podczas wykładów prezentowane są także metody standaryzacji surowca roślinnego. Ćwiczenia praktyczne obejmują szczegółowe badania cech morfologicznych i anatomicznych surowców roślinnych, a także badania fitochemiczne wybranych surowców.
Tematy wykładów
-wiadomości ogólne: rodzaje surowców, metody ich otrzymywania, podział leków roślinnych, standaryzacja surowców i leków, a także omówienie związków czynnych surowców w układzie chemicznym.
Tematy ćwiczeń i zajęć audytoryjnych
- analiza cech diagnostycznych makro- i mikroskopowych surowców roślinnych, a także rozpoznawanie rozdrobnionych surowców pojedynczych i składników mieszanek ziołowych.
- analiza fitochemiczna surowców roślinnych
- zapoznanie się ze składem chemicznym surowców, uzasadniającym ich działanie farmakologiczne i zastosowanie jako składników leków ziołowych i preparatów roślinnych, zapoznanie z mechanizmami działania farmakologicznego grup związków czynnych.
Całkowity nakład pracy studenta
1. Nakład pracy związany z zajęciami wymagającymi bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich wynosi:
udział w wykładach – 45 godzin,
udział w laboratoriach – 70 godzin,
udział w seminariach – 35 godzin,
konsultacje z osobami prowadzącymi zajęcia – 5 godzin.
Nakład pracy związany z zajęciami wymagającymi bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich wynosi 155 godzin, co odpowiada 6,2 punktom ECTS.
2. Bilans nakładu pracy studenta:
udział w wykładach – 45 godzin,
udział w laboratoriach – 70 godzin,
udział w seminariach – 35 godzin,
przygotowanie się do kolokwiów – 35 godzin,
przygotowanie się do egzaminu – 25 godzin,
czytanie wskazanej literatury: 10 godzin,
konsultacje z osobami prowadzącymi zajęcia – 5 godzin.
Łączny nakład pracy studenta wynosi 225 godzin, co odpowiada 9,00 punktom ECTS.
3. Nakład pracy związany z prowadzonymi badaniami naukowymi:
– czytanie wskazanego piśmiennictwa naukowego: 10 godzin
– konsultacje badawczo – naukowe: 2 godziny
– udział w wykładach (z uwzględnieniem metodologii badań naukowych, wyników badań, opracowań): 45 godzin
– konsultacje badawczo-naukowe – 5 godzin
– udział w laboratoriach objętych aktywnością naukową (z uwzględnieniem metodologii badań naukowych, wyników badań, opracowań): 70 godzin
– przygotowanie do laboratoriów objętych aktywnością naukową: 25 godzin
– przygotowanie do zaliczenia w zakresie aspektów badawczo – naukowych dla realizowanego przedmiotu: 3 godzin
Łączny nakład pracy studenta związany z prowadzonymi badaniami naukowymi wynosi 163 godzin, co odpowiada 6,52 punktom ECTS
4. Czas wymagany do przygotowania się i do uczestnictwa w procesie oceniania:
przygotowanie się do kolokwiów – 35 godzin,
przygotowanie się do egzaminu – 55 godzin.
Czas wymagany do przygotowania się i do uczestnictwa w procesie oceniania wynosi 90 godzin, co odpowiada 3,18 punktom ECTS.
5. Czas wymagany do odbycia obowiązkowej praktyki:
nie dotyczy
Efekty uczenia się - wiedza
W1: Posiada wiedzę o leczniczych surowcach farmakopealnych i niefarmakopealnych, oraz metodach analizy i oceny jakościowej leczniczych surowców roślinnych – K_C.W41
W2: Zna kryteria oceny jakości leczniczych produktów roślinnych i suplementów diety – K_C.W41
W3: Posiada wiedzę o surowcach pochodzenia naturalnego stosowanych w lecznictwie oraz wykorzystywanych jako produkty użytkowe w przemyśle farmaceutycznym, kosmetycznym i spożywczym - K_C.W42
W4: Zna zasady wprowadzania na rynek leczniczych produktów roślinnych i suplementów diety zawierających surowce roślinne - K_C.W42
W5: Zna działania niepożądane swoiste dla leku roślinnego i zależne od dawki - K_C.W42
W6: Zna wpływ grup związków chemicznych – metabolitów pierwotnych i wtórnych na aktywność biologiczną i farmakologiczną surowców roślinnych - K_C.W43
W7: Wykazuje znajomość mechanizmów działania substancji roślinnych na poziomie biochemicznym i molekularnym - K_C.W43
W8: Posiada wiedzę na temat surowców roślinnych silnie i bardzo silnie działających, a także składu chemicznego, właściwości leczniczych i toksyczności roślin narkotycznych - K_C.W44
W9: Zna właściwości fizykochemiczne substancji leczniczych wpływające na aktywność biologiczną leków - K_C.W44
W10: Zna chemiczne i biochemiczne mechanizmy działania leków roślinnych - K_C.W44
W11: Zna metody badawcze stosowane w systematyce oraz poszukiwaniu nowych gatunków i odmian roślin leczniczych - K_C.W45
W12: Wykazuje znajomość podstaw biotechnologii w otrzymywaniu substancji leczniczej - K_C.W45
Efekty uczenia się - umiejętności
U1: Potrafi wykonywać napary, odwary, nalewki i wyciągi roślinne z użyciem odpowiednich rozpuszczalników – K_C.U18
U2: Potrafi, posługując się farmakopeą, przeprowadzić ocenę jakości przetworów roślinnych – K_C.U18
U3: Potrafi identyfikować i opisywać składniki strukturalne komórek, tkanek i organów roślin metodami mikroskopowymi i histochemicznymi oraz rozpoznawać rośliny na podstawie cech morfologicznych i anatomicznych (szczególnie gatunki o znaczeniu farmaceutycznym) - K_C.U29
U4: Potrafi, wykorzystując zdobytą wiedzę oraz farmakopeę; klucze do oznaczania; atlasy, przeprowadzić identyfikację roślinnego surowca leczniczego - K_C.U29
U5: Potrafi rozpoznać roślinny surowiec leczniczy i zakwalifikować go do właściwej grupy botanicznej na podstawie jego cech morfologicznych i anatomicznych - K_C.U30
U6: Potrafi ocenić jakość surowca roślinnego i jego wartość leczniczą w oparciu o ocenę organoleptyczną, monografię farmakopealną i metody analityczne - K_C.U31
U7: Stosuje metody i techniki analityczne oraz biologiczne w badaniach jakościowych i ilościowych substancji czynnych występujących w surowcach roślinnych - K_C.U32
U8: Przeprowadza analizę fitochemiczną surowca roślinnego i określa grupę związków chemicznych lub związek chemiczny występujący w tym surowcu - K_C.U32
U9: Potrafi wyjaśnić mechanizm działania surowca roślinnego uzasadniając go obecnością związków czynnych - K_C.U33
U10: Potrafi wskazać właściwy surowiec bądź przetwór roślinny do zastosowania w określonej dolegliwości - K_C.U33
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
K1: Ma świadomość potrzeby propagowania zachowań prozdrowotnych – K_K6
K2_Posiada nawyk korzystania z obiektywnych źródeł informacji – K_K7
K3: Wyciąga i formułuje wnioski z własnych pomiarów i obserwacji – K_K8
Metody dydaktyczne
Wykład: metody dydaktyczne podające - wykład informacyjny, wykład problemowy z prezentacją multimedialną
Laboratoria: metody dydaktyczne aktywizujące – dyskusja dydaktyczna, pokaz, praca w grupach (metoda przypadków)
Seminarium: metody dydaktyczne aktywizujące – dyskusja dydaktyczna, pokaz, praca w grupach (metoda przypadków)
Metody dydaktyczne eksponujące
- pokaz
Metody dydaktyczne podające
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
Metody dydaktyczne poszukujące
- ćwiczeniowa
- seminaryjna
Wymagania wstępne
Do realizacji przedmiotu niezbędne jest posiadanie przez uczestnika zajęć podstawowych wiadomości z zakresu biologii, szczególnie botaniki, chemii i fizjologii.
Koordynatorzy przedmiotu
Kryteria oceniania
- egzamin pisemny z całości materiału (wykłady i ćwiczenia) po zakończeniu zajęć
Kryteria oceniania:
- znajomość surowców roślinnych o znaczeniu leczniczym, grup związków czynnych i działania farmakologicznego oraz metod standaryzacji surowca
ćwiczenia
- tzw. „wejściówki”
- ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć)
- śródsemestralne testy kontrole
- zaliczenie praktyczne (rozpoznanie składników mieszanek i sproszkowanego surowca roślinnego)
Praktyki zawodowe
Literatura
Literatura obowiązkowa:
1. Matławska I. (red) Farmakognozja. UM Poznań 2005, 2006, 2008.
Literatura uzupełniająca:
1. Deryng J. Atlas sproszkowanych roślinnych surowców leczniczych. PZWL, Warszawa 1961
2. Kohlműnzer St. Farmakognozja. PZWL, Warszawa 2000
3. Bisset N., Wichtl; M. Herbal Drugs and Phytopharmaceuticals, Medpharm Scientific Publishers, Stuttgart 2003
4. Bruneton J. Pharmacognosy Medicinal Plants. Intercept Ltd, Londres, New York 1999
5. Hansel R., Sticher O., Steinegger E. Pharmacognosie – Phytopharamazie. Springer–Verlag, 1999
6. ESCOP MONOGRAPHS, The Scietific Foundation for Herbal Medicinal Products. Thieme, 2003
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i
terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: