Patomorfologia
1600-BM12PATO-2
Patologia jest działem medycyny zajmującym się etiologią, patogenezą, zmianami morfologicznymi i czynnościowymi w procesach chorobowych. Stanowi ona pomost pomiędzy podstawowymi naukami medycznymi a dziedzinami medycyny klinicznej. Tradycyjnie dzieli się ją na patologię ogólną i szczegółową. Pierwsza zajmuje się podstawowymi mechanizmami odpowiedzi komórek na uszkodzenia lub inne zaburzenia. Patologia szczegółowa zajmuje się zmianami w odniesieniu do poszczególnych narządów. Właściwie postawione rozpoznanie, które opiera się na powiązanym z danymi klinicznymi obrazie makroskopowym i mikroskopowym oraz coraz częściej na badaniach dodatkowych – immunohistochemicznych i molekularnych – warunkuje wybór właściwego postępowania terapeutycznego. W nowotworach prawidłowe rozpoznanie i badania dodatkowe warunkują również ocenę rokowania. Student w momencie rozpoczęcia kursu z patomorfologii powinien mieć opanowane wiadomości z zakresu podstawowych nauk medycznych, zwłaszcza anatomii i histologii, w tym umiejętność mikroskopowania. Student zdobywa wiedzę dotyczącą roli patomorfologii jako przedmiotu diagnostyki klinicznej. Przedstawione są zagadnienia dotyczące badania autopsyjnego, badań mikroskopowych, cytologicznych, immunohistochemicznych, molekularnych. Student zdobywa wiedzę obejmującą zrozumienie pojęć z zakresu: zmian wstecznych i postępowych (ich przyczyn i morfologicznych wykładników; uszkodzenia, adaptacji i śmierci komórki, zwyrodnień, martwicy, przerostu, rozrostu); zapaleń (podział zapaleń, mianownictwo, mediatory zapalenia, kliniczne objawy ostrego i przewlekłego zapalenia; wybranych zagadnień z chorób nowotworowych (klasyfikacja, stopnie złośliwości, drogi szerzenia się nowotworów, czynniki ryzyka, czynniki diagnostyczne, prognostyczne i predykcyjne). Uczy się ponadto, jak wykorzystać wiedzę z zakresu patomorfologii i technik laboratoryjnych z nią związanych w planowaniu badań naukowych.
Zajęcia z przedmiotu Patomorfologia dla I roku studiów drugiego stopnia kierunku biotechnologia medyczna prowadzone są w formie wykładów oraz ćwiczeń (teoretycznych, laboratoryjnych i mikroskopowych). Tematyka ćwiczeń mikroskopowych poświęcona jest ocenie preparatów histopatologicznych, natomiast pozostałych ćwiczeń – poznaniu zasad i nabyciu umiejętności wykonania barwień podstawowych i specjalnych (techniki histochemiczne), oznaczeń markerów białkowych (technika immunohistochemiczna) oraz analiz kwasów nukleinowych (techniki biologii molekularnej) na potrzeby diagnostyki patomorfologicznej oraz badań naukowych prowadzonych z wykorzystaniem ludzkiego materiału tkankowego.
Prowadzący rozpoczyna ćwiczenia od sprawdzenia wiadomości (sprawdzian pisemny), następnie ćwiczenia odbywają się w formie teoretycznej zgodnie z załączonym planem i/lub praktycznej, jako ćwiczenia laboratoryjne lub mikroskopowe. Na ostatnich ćwiczeniach studenci przystępują do kolokwium. Przedmiot kończy się egzaminem obejmującym tematykę wykładów oraz ćwiczeń.
Całkowity nakład pracy studenta
1. Nakład pracy związany z zajęciami wymagającymi bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich wynosi:
- udział w wykładach: 20 godzin z wykorzystaniem technik kształcenia na odległość: 17 godzin zdalnie synchronicznie; 3 godzin zdalnie asynchronicznie, gdzie metody i techniki kształcenia na odległość wykorzystywane są pomocniczo
- udział w ćwiczeniach: 30 godzin (stacjonarnie),
- udział w konsultacjach w trybie stacjonarnym: 5 godzin
- przeprowadzenie egzaminu: 2 godziny
Nakład pracy związany z zajęciami wymagającymi bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich wynosi 57 godzin, co odpowiada 2,28 punktu ECTS
2. Bilans nakładu pracy studenta:
- udział w wykładach z wykorzystaniem technik kształcenia na odległość: 20 godzin (17 godzin zdalnie synchronicznie, 3 godziny zdalnie asynchronicznie)
- udział w ćwiczeniach: 30 godzin, w tym 16 godzin w trybie stacjonarnym i 14 zdalnym synchronicznym
- udział w konsultacjach w trybie stacjonarnym: 5 godzin
- opracowanie raportu z projektowania i analizy badań naukowych: 5 godzin
- przygotowanie sprawozdań z ćwiczeń: 5 godzin
- czytanie wskazanej literatury: 30 godzin
- przygotowanie do ćwiczeń: 25 godzin
- przygotowanie do kolokwium zaliczeniowego: 10 godzin
- przygotowanie do egzaminu i egzamin: 15 + 2 = 17 godziny
Łączny nakład pracy studenta związany z realizacją przedmiotu wynosi 147 godzin, co odpowiada 6 punktom ECTS.
3. Nakład pracy związany z prowadzonymi badaniami naukowymi:
- udział w wykładach objętych aktywnością naukową: 5 godzin
- udział w ćwiczeniach objętych aktywnością naukową: 20 godzin
- czytanie wskazanej literatury naukowej: 25 godzin
- opracowanie raportu z projektowania i analizy badań naukowych: 5 godzin
- konsultacje naukowo-badawcze: 5 godzin
- przygotowanie do ćwiczeń objętych aktywnością naukową: 10 godzin
- napisanie sprawozdań z ćwiczeń objętych aktywnością naukową: 2 godziny
- przygotowanie do kolokwium zaliczeniowego
w zakresie aspektów badawczo-naukowych: 3 godziny
- przygotowanie do egzaminu w zakresie aspektów badawczo-naukowych: 2 godziny
Łączny nakład pracy studenta związany
z prowadzonymi badaniami naukowymi wynosi 77 godzin, co odpowiada 3,1 punktom ECTS.
4. Czas wymagany do przygotowania się i do uczestnictwa w procesie oceniania:
- przygotowanie do kolokwium zaliczeniowego
i uczestnictwo w nim: 10 + 2 = 12 godzin
- przygotowanie do egzaminu i uczestnictwo w nim: 15 + 2 = 17 godzin
Łączny nakład pracy studenta związany z przygotowaniem do uczestnictwa w procesie oceniania wynosi 29 godzin, co odpowiada 1,2 punktu ECTS.
5. Bilans nakładu pracy w zakresie zajęć prowadzonych
z wykorzystaniem technik kształcenia na odległość:
- udział w wykładach: 20 godzin
- udział w ćwiczeniach: 0 godzin
Łączny nakład pracy w zakresie zajęć prowadzonych z wykorzystaniem technik kształcenia na odległość wynosi 34 godziny, co odpowiada 0,8 punktom ETCS.
6. Bilans nakładu pracy studenta o charakterze praktycznym:
- udział w ćwiczeniach o charakterze praktycznym: 18 godzin
- przygotowanie do ćwiczeń laboratoryjnych
(w zakresie praktycznym): 1 godzina
- przygotowanie do ćwiczeń mikroskopowych
(w zakresie praktycznym): 0,5 godziny
Łączny nakład pracy studenta o charakterze praktycznym wynosi 19,5 godziny, co odpowiada 0,78 punktom ECTS.
7. Czas wymagany do odbycia obowiązkowej praktyki:
Nie dotyczy
Efekty uczenia się - wiedza
W1: zna terminologię patomorfologiczną, zna definicję, patofizjologię oraz etiologię zmian wstecznych i zaburzeń w krążeniu; potrafi podać podział i zna definicję oraz przyczyny zapaleń; posiada właściwą wiedzę odnośnie procesu transformacji i progresji nowotworowej, potrafi podać klasyfikację, opisać stopnie złośliwości, drogi szerzenia i czynniki ryzyka nowotworów. Zna podstawowe markery nowotworowe o wartości rokowniczej i predykcyjnej (B2_W04, B2_W26, B2_W29).
W2: zna rolę badań z zakresu diagnostyki patomorfologicznej w rozpoznawaniu, monitorowaniu, prognozowaniu zaburzeń narządowych i układowych oraz kryteria doboru tych badań i zasady ich wykonywania (B2_W4, B2_W27).
W3: zna użyteczność materiału klinicznego oraz technik laboratoryjnych stosowanych w patomorfologii w badaniach naukowych (B2_W17).
W4: zna zasady przygotowania, zabezpieczenia, przechowywania i opracowania materiału tkankowego do diagnostyki histopatologicznej i badań z zakresu biologii molekularnej. Zna metody diagnostyki patomorfologicznej tj.: badanie śródoperacyjne, badanie pooperacyjne, badanie biopsyjne (wraz z podziałem), badanie autopsyjne (B2_W28).
W5: zna zasady i rodzaje barwień i znakowań z zakresu histochemii, immunohistochemii oraz biologii molekularnej (B2_W28).
W6: zna podstawowe zasady interpretacji wyników badań histopatologicznych w celu zróżnicowania stanów patologicznych oraz rozpoznawania artefaktów. Zna przyczyny powstawania artefaktów oraz metody ich zapobiegania, a także rozumie konieczność przeprowadzania kontroli dodatniej i ujemnej wykonywanych oznaczeń (B2_W27, B2_W29).
W7: zna wskazania i zalecane testy specjalistyczne do poszerzenia diagnostyki patomorfologicznej w wybranych stanach chorobowych (B2_W27, B2_W29).
W8: Zna zastosowanie wybranych technik biologii molekularnej w diagnostyce patomorfologicznej (B2_W04, B2_W27).
Efekty uczenia się - umiejętności
U1: potrafi wykorzystać wiedzę z zakresu patogenezy różnych stanów chorobowych oraz poznanych biomarkerów prognostycznych i predykcyjnych tych chorób, jak również narzędzi informatycznych do opracowania założeń badań naukowych (B2_U05, B2_U13).
U2: potrafi posługiwać się mikroskopem optycznym oraz technikami histochemicznymi w celu uwidocznienia cech morfologicznych w preparatach mikroskopowych tkanek prawidłowych i patologicznie zmienionych (B2_U15).
U3: potrafi wskazywać związek między nieprawidłowościami morfologicznymi i biochemicznymi a funkcją zmienionych narządów i układów w stanach chorobowych, objawami klinicznymi i strategią diagnostyczną z zakresu patomorfologii (B2_U14).
U4: potrafi dobrać i wykonać barwienie histochemiczne (barwienia podstawowe i specjalne) dla postępowania diagnostycznego w różnych stanach klinicznych oraz na potrzeby badań naukowych (B2_U15).
U5: potrafi zabezpieczyć materiał do badań immunochemicznych. Potrafi w prawidłowy sposób zaplanować schemat przeprowadzania materiału tkankowego. Potrafi zaplanować, dobierać oraz przeprowadzić badanie immunocytochemiczne i immunohistochemiczne. Potrafi opracować i zinterpretować wyniki tych badań, a także dobrać odpowiednią kontrolę pozytywną i wykonać kontrolę negatywną (B2_U03, B2_U13, B2_U15).
U6: potrafi w sposób podstawowy zinterpretować wyniki badań histopatologicznych celem rozpoznawania artefaktów technik laboratoryjnych. Potrafi zapobiegać tym artefaktom (B2_U14, B2_U15).
U7: potrafi odpowiednio zabezpieczyć materiał biologiczny do badań z zakresu biologii molekularnej. Potrafi przeprowadzić izolację materiału genetycznego oraz dokonać jego analizy ilościowej i jakościowej. Potrafi zaprojektować reakcję real-time PCR, a także zinterpretować uzyskane wyniki (B2_U03, B2_U13, B2_U15).
U8: potrafi wykorzystywać literaturę dotyczącą przedmiotu
w języku polskim i angielskim na potrzeby przygotowania się do procesu oceniania, a także sporządzania sprawozdań oraz pisania publikacji naukowych (B2_U01, B2_U07, B2_U08).
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
K1: w trakcie zajęć praktycznych współpracuje z członkami grupy i stosuje zasady koleżeństwa zawodowego oraz rozumie ważność tych działań (B2_K06).
K2: Potrafi prawidłowo i odpowiedzialnie ocenić zagrożenia wynikające ze stosowania poszczególnych technik badawczych z zakresu patomorfologii i stworzyć warunki do bezpiecznej pracy (B2_K08).
K3: Rozumie potrzebę stałego podnoszenia kompetencji przez całe życie oraz zachęca do tego inne osoby i pomaga im zdobywać nową wiedzę (B2_K01, B2_K03).
K4: potrafi współpracować z klinicystami w zakresie diagnostyki patomorfologicznej i badań naukowych opartych na materiale klinicznym (B2_K04, B2_K07).
K5: Odpowiedzialnie traktuje własną pracę i powierzony sprzęt oraz szanuje pracę innych (B2_K05).
K6: Rozumie konieczność wybierania obiektywnych i wiarygodnych źródeł informacji naukowej oraz krytycznego wnioskowania przy rozwiązywaniu zagadnień praktycznych (B2_K02).
Metody dydaktyczne
Wykład:
– wykład informacyjny (konwencjonalny) z prezentacją multimedialną
– wykład problemowy
– wykład konwersatoryjny
Ćwiczenia:
– ćwiczenia praktyczne
– dyskusja
– projektowanie i analiza badań naukowych
– analiza wyników badań patomorfologicznych na potrzeby diagnostyki i badań naukowych
Metody dydaktyczne podające
- wykład problemowy
- wykład konwersatoryjny
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
Rodzaj przedmiotu
przedmiot obligatoryjny
Wymagania wstępne
Do realizacji przedmiotu – Patomorfologia, niezbędne jest posiadanie podstawowych wiadomości z zakresu anatomii, fizjologii, histologii, biologii i fizjologii komórki, biochemii.
Student powinien posiadać wiedzę i umiejętności zdobyte podczas kształcenia z zakresu przedmiotów: biologii i genetyki, anatomii, fizjologii, histologii, biochemii.
Koordynatorzy przedmiotu
Kryteria oceniania
Metody i kryteria oceniania zdefiniowano dla poszczególnych zajęć (ćwiczenia, wykłady) w danym cyklu nauczania (obecnie 2023/2024).
Praktyki zawodowe
Literatura
Literatura obowiązkowa:
1. „Robbins Patologia” Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Warszawa-Wrocław 2019
2. Kruś S, Skrzypek-Fakhoury E: „Patomorfologia kliniczna”, PZWL, Warszawa 2007
3. Zabel M: „Immunocytochemia” PWN, Warszawa 1999
4. Zawistowski S: „Technika histopatologiczna” PZWL, Warszawa 1986
Literatura uzupełniająca:
1. Stevens A, Lowe J: „Patologia”, Wydawnictwo CZLEJ, Lublin 2005
2. Bibbo M, Wilbur DC: Comprehensive cytopathology. Saunders Elsevier 2008
3. Słomski R: Analiza DNA. Teoria i praktyka. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego
w Poznaniu 2008
4. Stachura J, Domagała W: „Patologia znaczy słowo o chorobie” (tom 1-2), PAU, Kraków 2016
5. Wieczorek M: Histopatologia ogólna i podstawy cytodiagnostyki. Śląska Akademia Medyczna 2006
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i
terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: