Problemy, światowy dorobek i współczesne trendy rozwojowe teologii systematycznej - Fides ecclesiastica i apsotolskie zaangażowanie na miarę czasów 1571-PDTRS-PST

Sobór Watykański II zaprezentował nowy model eklezjologii. Zakładał on wyeksponowanie jedności Kościoła poprzez dowartościowanie różnorodności jego ministeriów. Akcentował znaczenie biskupów i kapłanów w relacji między sobą i świeckimi. Podkreślił również godność laikatu, przypominając o „kapłaństwie wszystkich wiernych”. Wzajemna kooperacja dotyczy wspólnego dobra, którym jest dążenie do świętości i ewangelizacja. Tak rozumiana reforma Kościoła to od nowa podejmowane ablatio: usuwanie tego, co zbędne, aby mogła ukazać się nobilis forma, szlachetne oblicze Oblubienicy, a wraz z nim także oblicze samego Oblubieńca, żyjącego pośród nas Pana. Tylko w ten sposób, Bóg w historii zbawienia przenika rzeczywistość Kościoła i tylko w ten sposób powstaje congregatio – zgromadzenie, zebranie, oczyszczenie, czyli owa wspólnota – communio.
Tym tropem szedł, zwołany przez św. Jana XXIII Sobór Watykański II, który wypracował przejście od wizji Kościoła ujętego w kategoriach socjologiczno-prawnych jako societas perfecta do wizji Kościoła jako communio sanctorum. Wizja Kościoła jako societas perfecta, mającej nadprzyrodzony cel – zbawienie i stosowne środki, czyli autorytet przepowiadania, liturgię i władzę religijną, chroniła przed osłabieniem prymatu Piotra i zapewniała trwanie wspólnoty Kościoła. Doprowadziła jednak do powstania niekorzystnych dualizmów, które z czasem przerodziły się w przeciwieństwa. Napięcia pojawiły się przede wszystkim w relacji Kościoła do świata, na styku papiestwa i władzy świeckiej, a także w stosunku hierarchii do katolików świeckich. (Zob. A. Czaja, Traktat o Kościele, w: Dogmatyka, tom 2, red. E. Adamiak, A. Czaja, J. Majewski, Warszawa 2006, s. 378-379). Communio sanctorum ma dwa znaczenia, ściśle ze sobą powiązane: to wspólnota w rzeczach świętych (sancta) oraz wspólnota między osobami świętymi (sancti). Wierni są karmieni Ciałem i Krwią Chrystusa, by wzrastać w komunii Ducha Świętego i wzajemnie wymieniać się darami. Ta wspólnota nie ogranicza się tylko do widzialnego Kościoła, ale sięga do świętych w niebie, którzy mogą wspierać pielgrzymujących na ziemi. (Zob. Katechizm Kościoła Katolickiego, Pallottinum 1994, nr 948).
Przełomem było zatem przejście od eklezjologii władzy (lub właściwie rozumianej „hierarchologii”) do eklezjologii communio – wspólnoty.
Warto zatem zaprezentować nowy styl duszpasterskiej działalności Kościoła jako Fides ecclesiastica – w Credo Kościół nie jawi się jako jeden z przedmiotów trzech artykułów wiary – skoncentrowanych na Ojcu, Synu i Duchu Świętym – lecz jako SPOSÓB, KONTEKST I MIEJSCE, w którym się wierzy, dzięki impulsowi tegoż Ducha. Kościół we właściwym rozumieniu nie jest przedmiotem, terminem ani treścią wiary, lecz pewnym wymiarem wpisanym w wiarę. Kościół jest bardziej środowiskiem wiary, kontekstem definiującym sposób jej wyznawania; wierzymy w Kościele, przez Kościół oraz wierzymy Kościołowi. Kościół jest tylko i aż pośrednikiem, mediatorem zbawienia, ale to nie Kościół zbawia, lecz Jezus Chrystus – i to w Niego wierzymy! (S. Pie-Ninot, „Wierzyć w Kościół”, Tournholti 1975).
Temu zadaniu ma służyć ewangelizacja, która oznacza pierwsze głoszenie Chrystusa w celu doprowadzenia człowieka do osobowego przyjęcia Go przez wiarę jako swojego Pana i Zbawiciela. Dlatego ciągle trzeba wracać do ewangelizacji nawet chrześcijan, czyli ludzi już ochrzczonych i w pewien sposób praktykujących, jeżeli ich wiara nie ma jeszcze charakteru communio, czyli osobowego spotkania i zjednoczenia z Chrystusem – Zbawicielem i Panem (Zob. F. Blachnicki, Charyzmat, s. 20).
Św. Paweł VI w adhortacji „Evangelii nuntiandi” użył pojęcia „ewangelizacja” w szerszym znaczeniu i rozumie je jako wszelkie prace Kościoła, które są kontynuowaniem misji Chrystusa. Ewangelizacja w tym ujęciu jest więc równoznaczna z pojęciem: „misja”, „apostolstwo” i zawiera w sobie także to wszystko, co zawiera się w pojęciu „duszpasterstwo”. Należałoby zatem postulować, żeby zmienić nazwę „teologia pastoralna” czy „teologia duszpasterska” na określenie „teologia ewangelizacji”. Bo samo pojęcie „pasterstwo”, „duszpasterstwo” zawiera w sobie raczej aspekty statyczne, zacieśnienie działalności Kościoła do tych, którzy są już w Kościele przez chrzest. Nie łączy się z tym pojęciem dynamika misyjna, ewangelizacyjna. Pojęcie „teologia ewangelizacji” łączy się z wizją Kościoła rozwijającego wszelkie swoje możliwości w celu głoszenia Ewangelii i nasycenia jej mocą całego współczesnego świata i wszystkich dziedzin życia ludzkiego. (Zob. tamże, s. 79. Por. także A. Przybecki, Questiones theologiae, Poznań 2015).
Przedmiot ma za cel ukazanie aktualnych sposobów przepowiadania Ewangelii, jako podstawowego zadania misyjnej działalności Kościoła.