Teologia moralna szczegółowa - zagadnienia bioetyczne 1500-TMORA9-5-DM

Rozwój nauk biomedycznych pociąga za sobą konieczność oceny moralnej nowych technik i możliwości wpływania na ludzkie życie. Dlatego obok zagadnień tradycyjnych dla refleksji o charakterze bioetycznym w ramach wykładu omówione zostaną nowe zagadnienia, które często budzą z jednej strony nadzieję i entuzjazm, a z drugiej niepokój. Stają się one przedmiotem żywej dyskusji, a także licznych pytań, na które odpowiedzi szukają już dzieci i młodzież. Dlatego przyszli nauczyciele religii, katecheci i duszpasterze zapoznają się z podstawowymi zagadnieniami i otrzymują podstawy do dalszych osobistych poszukiwań i odważnego udziału w dyskusjach. Wykłady, które wpisują się w personalistyczno-religijny nurt bioetyki, pogrupowane są w cztery bloki tematyczne i obejmują następujące zagadnienia:

I. Zagadnienia wstępne bioetyki

Konieczność bioetyki
Rozumienie i definicja bioetyki
Sposoby uzasadnienia norm w bioetyce
Antropologiczny fundament refleksji bioetycznej
Głos Kościoła katolickiego w debacie bioetycznej

II. Zagadnienia dotyczące początków życia

Świętość życia według encykliki Jana Pawła II Evangelium vitae
Status ludzkiego embrionu
Sztuczne zapłodnienie
Macierzyństwo zastępcze
Badania prenatalne
Komórki macierzyste
Klonowanie

III. Zagadnienia dotyczące ochrony i promocji zdrowia i życia

Troska o zdrowie – profilaktyka zdrowia, sport i turystyka
Transplantacja narządów
Operacje plastyczne
Destrukcja zdrowia i życia na przykładzie alkoholizmu
Naruszenie integralności ciała

IV. Zagadnienia dotyczące śmierci i umierania

Kultura śmierci według encykliki Jana Pawła II Evangelium vitae
Przerywanie ciąży
Samobójstwo
Eutanazja
Uporczywa terapia
Kara śmierci
Troska o pokój na świecie

Całkowity nakład pracy studenta

Łączny nakład pracy studenta wynosi 100 godzin, co odpowiada 4 punktom ECTS, w tym około 50 godzin w ramach wykładu (2 ECTS) oraz około 50 godzin w ramach ćwiczeń (2 ECTS). Szczegółowy nakład pracy studenta związany z wykładem to: - Udział w wykładach = 28 godz. - Indywidualne konsultacje i egzamin = 2 godz. - Lektura obowiązkowa oraz przygotowanie do egzaminu ustnego = 20 godz. Szczegółowy nakład pracy studenta związany z ćwiczeniami to: - Udział w ćwiczeniach = 14 godz. - Lektura obowiązkowa i przygotowanie do sprawdzianów pisemnych = 36 godz.

Efekty uczenia się - wiedza

Po ukończeniu przedmiotu student: W1: definiuje bioetykę, podkreślając jej normatywny i interdyscyplinarny charakter (K_W03, K_W21) W2: wyjaśnia na czym polega pluralizm nurtów bioetycznych ze względu na różne sposoby uzasadnia norm i ocen etycznych (K_W01) W3: wyjaśnia znaczenie antropologicznego fundamentu rozwiązań konkretnych kwestii bioetycznych (K_W07) W4: wyjaśnia fundamentalne znaczenie statusu ludzkiego embrionu dla oceny wielu działań biomedycznych związanych z początkiem ludzkiego życia (K_W07) W5: nazywa i opisuje poszczególne działania biomedyczne, które podlegają refleksji i ocenie bioetycznej (K_W07) W6: wskazuje na współczesne dokumenty Kościoła służące teologicznomoralnej refleksji nad zagadnieniami bioetycznymi (K_W12) W7: wskazuje na konkretne postawy, działania i zadania chrześcijanina w obszarze zagadnień bioetycznych, które odpowiadają personalistycznej wizji człowieka (K_W07)

Efekty uczenia się - umiejętności

Po ukończeniu przedmiotu student: U1: analizuje wybrane dokumenty Kościoła dotyczące zagadnień bioetycznych, w szczególności pod kątem obecności i rodzaju uzasadnień konkretnych ocen i rozwiązań moralnych (K_U01) U2: analizuje wypowiedzi i publikacje na tematy bioetyczne, w szczególności pod kątem sposobu argumentacji i przynależności do konkretnego nurtu bioetyki oraz zgodności lub nie z nauczaniem Kościoła (K_U01)

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

Po ukończeniu przedmiotu student: K1: Ma świadomość złożoności zagadnień bioetycznych i rozumie potrzebę interdyscyplinarnego podejścia do ich rozwiązywania (K_K05) K2: Dostrzega dylematy etyczne związane z rozwojem i osiągnięciami biomedycyny i proponuje ich rozstrzygnięcia (K_K06) K3: ma świadomość indywidualnej odpowiedzialności za podejmowanie działań służących profilaktyce zdrowia i obronie życia ludzkiego od poczęcia do naturalnej śmierci (K_K7) K4: Proponuje i wyjaśnia, jak wykorzystać treści dokumentów Kościoła dla promocji bioetyki personalistycznej (K_K02)

Metody dydaktyczne

Wykład z prezentacją multimedialną.

Metody dydaktyczne podające

- wykład konwersatoryjny
- wykład informacyjny (konwencjonalny)

Rodzaj przedmiotu

przedmiot obligatoryjny

Wymagania wstępne

Przed rozpoczęciem nauki student powinien mieć wiedzę zdobytą na wykładach z etyki (rok II), antropologii teologicznej (rok II), teologii moralnej fundamentalnej (rok III) i teologii moralnej szczegółowej (rok IV).

Koordynatorzy przedmiotu

Zbigniew Wanat

Kryteria oceniania

I. Metody oceniania
Metodami oceniania efektów osiągniętych przez studenta są:
- egzamin ustny obejmujący treść wykładów oraz literatury obowiązkowej, która nie była przedmiotem sprawdzianów podczas ćwiczeń (warunkiem przystąpienia do egzaminu jest pozytywna ocena z ćwiczeń): W1-W7, U1, U2, K1-K4,
- pisemne sprawdziany, które obejmują treść wybranych pozycji literatury obowiązkowej: W3, W4, W5, W6, U1,
- obserwacja udziału studenta w dyskusji podczas ćwiczeń: W7, U2, K1-K4.

II. Kryteria oceniania egzaminu
Student otrzymuje z egzaminu ocenę:
- bardzo dobrą (5), gdy ma bardzo dobrą wiedzę opartą na treści wykładów i lekturze obowiązkowej, poszerzoną dzięki lekturze uzupełniającej;
- dobrą plus (4,5), gdy ma bardzo dobrą wiedzę opartą na treści wykładów i lekturze obowiązkowej;
- dobrą (4), gdy ma dobrą wiedzę opartą na treści wykładów i literaturze obowiązkowej (pewne braki dotyczą precyzyjnego ujęcia istoty problemu etycznego w odniesieniu do konkretnych działań biomedycznych);
- dostateczną plus (3,5), gdy ma nie pełną wiedzę opartą na treści wykładów i lekturze obowiązkowej
(braki dotyczą opisu niektórych działań biomedycznych lub ukazania istoty problemu etycznego w odniesieniu do tych działań);
- dostateczną (3), gdy ma jedynie podstawową wiedzę opartą na treści wykładów lub lekturze obowiązkowej (braki dotyczą znajomości niektórych zagadnień wstępnych lub opisu niektórych działań biomedycznych i ukazania istoty problemu etycznego w odniesieniu do tych działań);
- niedostateczną (2), gdy ma niedostateczną wiedzę (istotne braki dotyczą znajomości zagadnień wstępnych lub samego tylko rozumienia zagadnień szczegółowych lub choćby ogólnego ukazania niektórych działań biomedycznych oraz problemu etycznego w odniesieniu do tych działań).

Tezy do egzaminu:
1. Konieczność bioetyki
2. Rozumienie i definicja bioetyki
3. Sposoby uzasadnienia norm w bioetyce
4. Bioetyka w kontekście antropologii personalistycznej
5. Dokumenty Kościoła katolickiego omawiające zagadnienia bioetyczne
6. Status ludzkiego embrionu
7. Świętość życia ludzkiego
8. Etyczna ocena sztucznego zapłodnienia
9. Etyczna ocena macierzyństwa zastępczego
10. Etyczny aspekt badań prenatalnych
11. Etyczny aspekt badań nad komórkami macierzystymi
12. Etyczna ocena klonowania człowieka
13. Troska o zdrowie – profilaktyka zdrowia, sport i turystyka
14. Etyczna ocena transplantacji narządów
15. Etyczna ocena operacji plastycznych
16. Destrukcja zdrowia i życia na przykładzie alkoholizmu
17. Kultura śmierci według encykliki Jana Pawła II Evangelium vitae
18. Etyczna ocena przerwania ciąży
19. Etyczna ocena samobójstwa
20. Etyczna ocena eutanazji
21. Etyczny aspekt uporczywej terapii
22. Etyczny aspekt kary śmierci
23. Etyczny aspekt troski o pokój na świecie

III. Kryteria oceniania ćwiczeń
Warunkiem otrzymania oceny pozytywnej z ćwiczeń jest udział w zajęciach (obecność jest obowiązkowa, nieobecność należy usprawiedliwić, np. okazując zwolnienie lekarskie).

Na ocenę składa się wynik sprawdzianów pisemnych (maksymalnie 20 punktów) oraz dodatkowe punkty za aktywny udziału w zajęciach: wystąpienie, głos w dyskusji (maksymalnie 5).

Student otrzymuje ocenę odpowiednio do uzyskanych punktów:
- bardzo dobrą (5) - od 21 do 25 punktów
- dobrą plus (4,5) - przynajmniej 19, ale mniej niż 21 punktów
- dobrą (4) - przynajmniej 17, ale mniej niż 19 punktów
- dostateczną plus (3,5) - przynajmniej 15, ale mniej niż 17 punktów
- dostateczną (3) - przynajmniej 13, ale mniej niż 15 punktów
- niedostateczną (2) - mniej niż 13 punktów

Praktyki zawodowe

Nie dotyczy

Literatura

I. Literatura obowiązkowa:
- Angelini F., Świętość ludzkiego życia, https://dlibra.kul.pl/Content/27419/5_swietosc.pdf
- Bołoz W., Życie w ludzkich rękach, Warszawa 1997.
- Muszala A. (red.), Encyklopedia bioetyki, Radom 2005. (wybrane hasła)
- Muszala A., Jakość życia czy świętość życia, https://www.mp.pl/etyka/podstawy_etyki_lekarskiej/35037,jakosc-zycia-czy-swietosc-zycia
- Wróbel J., Antropologia we współczesnej refleksji bioetycznej, czyli o podstawach etycznych w biomedycynie, w: Bioetyka personalistyczna wobec wyzwań biomedycyny, red. Z. Wanat, Toruń 2011, s. 11-30.
- Enc. o wartości i nienaruszalności życia ludzkiego Evengelium vitae (25.03.1995)
- Instrukcja dotycząca niektórych problemów bioetycznych Dignitas personae (8.09.2008)
- Deklaracja o eutanazji Iura et bona (5.05.1080)
- Deklaracja o przerywaniu ciąży Questio de abortu (18.11.1974)
- Nota doktrynalna wraz z komentarzem dotycząca sztucznego odżywiania i nawadniania (1.08.2007)
- List biskupów polskich w sprawie przeszczepiania narządów „Nadprzyrodzony krwiobieg miłości” (11.09.2007)

II. Literatura pomocnicza:
- Derdziuk A. W kręgu zagadnień bioetycznych i ekologicznych, Lublin 2018.
- Dylematy etyczne i społeczne w trudnych sytuacjach medycznych początku i końca życia. red. W. Sinkiewicz, M. Chudzińska, G. Grzesiek, Toruń 2020.
- Kowalski E., Osoba i bioetyka. Zagadnienie biomedyczne dla duszpasterzy i katechetów, Kraków 2009.
- Machinek M., Życie w dyspozycji człowieka. Wybrane problemy etyczne u początku ludzkiego życia, wyd. 2 poszerzone, Olsztyn 2004.
- Machinek M., Śmierć w dyspozycji człowieka. Wybrane problemy etyczne u kresu ludzkiego życia, wyd. 2 poszerzone, Olsztyn 2004.
- Machinek M., Spór o status ludzkiego embrionu, Olsztyn 2007.
- Muszala A., A. Rudziewicz, Bioetyka w szkole. Dla nauczycieli, wychowawców i katechetów, Kraków 2007.
- Otowicz R., Etyka życia. Bioetyczny i teologiczny kontekst problematyki życia poczętego, Kraków 1998.
- Ślipko T., Bioetyka. Najważniejsze problemy, Kraków 2009.
- Wanat Z. (red.), Bioetyka personalistyczna wobec wyzwań biomedycyny, Toruń 2011.
- Wanat Z. (red.), Dar życia. W 25. rocznicę publikacji instrukcji „Donum vitae”, Toruń 2012.
- Wróbel J., Człowiek i medycyna. Teologicznomoralne podstawy ingerencji medycznych, Kraków 1999.
- Instrukcja o szacunku dla rodzącego się życia ludzkiego Donum vitae (22.02.1987)
- Deklaracja o niektórych zagadnieniach etyki seksualnej Persona humana (29.12.1975)
- Dokument Papieskiej Akademii „Pro vita” nt. klonowania (25.06.1997)
- Przem. w ONZ w imieniu Stolicy Apostolskiej „W sprawie całkowitego zakazu klonowania człowieka” (23.09.2002)

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1500-TMORA9-5-DM w USOSweb