Teologia moralna fundamentalna II 1500-TMOR6-3-DM

W semestrze letnim kontynuowana jest prezentacja zagadnień o podstawowym znaczeniu dla refleksji teologicznomoralnej:

II. CZYN LUDZKI
5. Moralność czynów ludzkich
a) Źródła moralności czynu ludzkiego,
b) Czyny dobre i złe
6. Problematyka aktu ludzkiego w encyklice Veritatis splendor
a) Teleologia i teleologizm
b) Przedmiot świadomego aktu

III. PRAWO MORALNE
7. Prawo moralne
a) Naturalne prawo moralne
b) Stare Prawo
c) Nowe Prawo, czyli Prawo ewangeliczne
8. Prawo a wolność człowieka w świetle encykliki Veritatis splendor
a) prawdziwa autonomia moralna człowieka
b) relacja między wolnością a naturą ludzką
c) miejsce ludzkiego ciała w kwestii prawa naturalnego

IV. SUMIENIE JAKO SUBIEKTYWNA NORMA MORALNOŚCI
9. Biblijny fundament interpretacji sumienia
a) Serce człowieka wobec dobra i zła
b) Jezusowa pedagogia sumienia
c) Sumienie w życiu i nauce św. Pawła
10. Sumienie w perspektywie trynitarnej
a) Sumienie jako dar Ojca
b) Sumienie syna w Synu
c) Sumienie w świetle i mocy ducha Świętego
11. Prymat Prawdy a tradycyjna typologia sumienia
a) Sumienie prawdziwe i prawe w dobie absolutyzacji wolności
b) Sumienie pewne w kontekście dyktatury relatywizmu
c) Sumienie wrażliwe wobec zaniku poczucia grzechu
12. Eklezjalno-sakramentalny wymiar formacji sumienia
a) Sumienie jako przedmiot formacyjnej troski Kościoła,
b) Naturalny aspekt formacji sumienia,
c) Nadprzyrodzony aspekt formacji sumienia

V. GRZECH JAKO ODRZUCENIE POWOŁANIA BOŻEGO
13. Grzech w przekazie biblijnym
a) Charakter i powaga grzechu na kartach Starego Testamentu,
b) Grzech w ujęciu Synoptyków,
c) Grzech w Listach św. Pawła,
d) Grzech według św. Jana
14. Grzech jako przedmiot refleksji teologicznej
a) Rozwój refleksji teologicznej nad grzechem,
b) Współczesne kwestionowanie grzechu,
c) Sens i wymiary grzechu we współczesnej refleksji teologicznej
15. Klasyfikacja grzechów
a) Powaga grzechów
b) Rodzaje grzechów)
16. Źródła grzechów
a) Zagrożenia i czynniki zewnętrzne
b) Wady moralne
17. Odpowiedzialność za grzechy
a) Odpowiedzialność indywidualna
b) Wspólnotowy wymiar odpowiedzialności moralnej

Całkowity nakład pracy studenta

Łączny nakład pracy studenta wynosi 80 godzin, co odpowiada 3 punktom ECTS, w tym 50 godzin w ramach wykładu (2 ECTS) oraz 30 godzin w ramach ćwiczeń (1 ECTS). Szczegółowy nakład pracy studenta: - Udział w wykładach = 14 godz. - Indywidualne konsultacje i egzamin = 2 godz. - Lektura tekstów literatury podstawowej i uzupełniającej = 24 godz. - Przygotowanie do egzaminu ustnego = 10 godz. - Udział w ćwiczeniach = 14 godz. - Lektura wskazanych tekstów, przygotowanie wystąpienia i udziału w dyskusji podczas ćwiczeń = 16 godz.

Efekty uczenia się - wiedza

Po ukończeniu przedmiotu student: W1: ma pogłębioną wiedzę o specyfice przedmiotowej i metodologicznej teologii moralnej w świetle encykliki Jana Pawła II Veritatis splendor – K_W01 W2: definiuje pojęcia odnoszące się do zagadnień teologii moralnej fundamentalnej, wyjaśnia ich znaczenie i interpretuje je odwołując się do Katechizmu Kościoła Katolickiego – K_W03, K_W21 W3: ma uporządkowaną, pogłębioną i prowadzącą do specjalizacji wiedzę z zakresu zagadnień teologii moralnej fundamentalnej – K_W07 W4: wskazuje na teksty biblijne dotyczące poszczególnych zagadnień teologii moralnej fundamentalnej – K_W07 W5: wskazuje na współczesne dokumenty Kościoła służące refleksji nad podstawowymi zagadnieniami teologii moralnej – K_W12

Efekty uczenia się - umiejętności

U1: analizuje wybrane dokumenty Kościoła (omawiające zagadnienia teologii moralnej fundamentalnej) pod kątem realizacji soborowych postulatów odnowy teologii moralnej – K_U01

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

K1: Proponuje i wyjaśnia, jak wykorzystać treści dokumentów Kościoła w celu ukazywania specyfiki moralności ewangelicznej – K_K02

Metody dydaktyczne

Wykład informacyjny Wykład z prezentacją Ćwiczenia w formie konwersatoryjnej

Metody dydaktyczne podające

- wykład konwersatoryjny
- wykład informacyjny (konwencjonalny)

Rodzaj przedmiotu

przedmiot obligatoryjny

Wymagania wstępne

Zna zagadnienia teologii fundamentalnej I (Rok III, sem. 1): Posiada wstępną wiedzę dotyczącą postępowania moralnego wynikającego z Objawienia; Potrafi wyjaśnić genezę, naturę oraz cechy teologii moralnej jako wiedzy; Potrafi wskazać na podstawy godności osoby ludzkiej.

Koordynatorzy przedmiotu

Zbigniew Wanat

Kryteria oceniania

Metodami oceniania efektów osiągniętych przez studenta są:
- egzamin ustny obejmujący treść wykładów oraz literatury obowiązkowej: W1-W5, U1, K1. Warunkiem przystąpienia do egzaminu jest pozytywna ocena z ćwiczeń.
- ocena wypowiedzi w świetle lektury dotyczącej tematu omawianego podczas ćwiczeń: W3, U1, K1.
- obserwacja udziału studenta w dyskusji podczas ćwiczeń: W4-5, U1, K1.

II. Kryteria oceniania egzaminu
Student otrzymuje z egzaminu ocenę:
- bardzo dobrą (5), gdy ma bardzo dobrą wiedzę opartą na treści wykładów i lekturze obowiązkowej, poszerzoną dzięki lekturze uzupełniającej;
- dobrą plus (4,5), gdy ma bardzo dobrą wiedzę opartą na treści wykładów i lekturze obowiązkowej;
- dobrą (4), gdy ma dobrą wiedzę opartą na treści wykładów i literaturze obowiązkowej (pewne braki dotyczą precyzyjnego wskazania na teksty biblijne i definiowania podstawowych zagadnień teologii moralnej fundamentalnej lub prezentowania ich interpretacji zawartej w dokumentach Kościoła);
- dostateczną plus (3,5), gdy ma nie pełną wiedzę opartą na treści wykładów i lekturze obowiązkowej (braki dotyczą umiejętności wskazania na niektóre ważne teksty biblijne lub znajomości istotnych elementów podstawowych zagadnień teologii moralnej fundamentalnej lub ogólnej znajomości ich interpretacji zawartej w dokumentach Kościoła);
- dostateczną (3), gdy ma jedynie podstawową wiedzę opartą na treści wykładów lub lekturze obowiązkowej (braki dotyczą znajomości niektórych zagadnień wstępnych, wskazania na ważne teksty biblijne lub znajomości istotnych elementów podstawowych zagadnień teologii moralnej fundamentalnej lub ogólnej znajomości ich interpretacji zawartej w dokumentach Kościoła);
- niedostateczną (2), gdy ma niedostateczną wiedzę (istotne braki dotyczą znajomości zagadnień wstępnych: definicji podstawowych zagadnień teologii moralnej fundamentalnej, znajomości podstawowych tekstów biblijnych lub choćby ogólnego znajomości istotnych elementów podstawowych zagadnień teologii moralnej fundamentalnej).

Tezy do egzaminu:
I. TEOLOGIA MORALNA JAKO DZIAŁ TEOLOGII
1. „Pytanie moralne” jako punkt wyjścia do teologicznej refleksji nad moralnością chrześcijańską (Człowiek otwarty na prawdę o dobru, Człowiek spragniony wolności, Człowiek poszukujący ostatecznego sensu)
2. Zarys historii refleksji teologicznomoralnej i reorientacja teologii moralnej według wskazań Soboru Watykańskiego II (kres moralności potrydenckiej, zwrot ku moralności biblijnej, przymioty odnowionej teologii moralnej)
3. Teologia moralna jako nauka wiary (Moralność chrześcijańska jako moralność wiary, Teologiczna refleksja nad moralnością chrześcijańską)
4. Teologia moralna jako nauka Kościoła (Eklezjalny wymiar moralności chrześcijańskiej, Eklezjalny charakter teologii moralnej, Rola Magisterium Kościoła w teologii moralnej)
II. CZYN LUDZKI
5. Moralność czynów ludzkich wg. Katechizm Kościoła Katolickiego (Źródła moralności czynu ludzkiego, Czyny dobre i złe)
6. Akt ludzki wg. encykliki Veritatis splendor (Teleologia i teleologizm, Przedmiot świadomego aktu)
III. SUMIENIE JAKO SUBIEKTYWNA NORMA MORALNOŚCI
7. Biblijny fundament interpretacji sumienia (Serce człowieka wobec dobra i zła, Jezusowa pedagogia sumienia, Sumienie w życiu i nauce św. Pawła)
8. Sumienie w perspektywie trynitarnej (Sumienie jako dar Ojca, Sumienie syna w Synu, Sumienie w świetle i mocy ducha Świętego)
9. Prymat Prawdy a tradycyjna typologia sumienia (Sumienie prawdziwe i prawe w dobie absolutyzacji wolności, Sumienie pewne w kontekście dyktatury relatywizmu, Sumienie wrażliwe wobec zaniku poczucia grzechu)
10. Eklezjalno-sakramentalny wymiar formacji sumienia (Sumienie jako przedmiot formacyjnej troski Kościoła, Naturalny aspekt formacji sumienia, Nadprzyrodzony aspekt formacji sumienia).
IV. GRZECH JAKO ODRZUCENIE POWOŁANIA BOŻEGO
11. Grzech w przekazie biblijnym (Charakter i powaga grzechu na kartach Starego Testamentu, Grzech w ujęciu Synoptyków, Grzech w Listach św. Pawła, Grzech według św. Jana)
12. Grzech jako przedmiot refleksji teologicznej (Rozwój refleksji teologicznej nad grzechem, Współczesne kwestionowanie grzechu, Sens i wymiary grzechu we współczesnej refleksji teologicznej)
13. Klasyfikacja grzechów (Powaga grzechów, Rodzaje grzechów)
14. Źródła grzechów (Zagrożenia i czynniki zewnętrzne, Wady moralne)
15. Odpowiedzialność za grzechy (Odpowiedzialność indywidualna, Wspólnotowy wymiar odpowiedzialności moralnej)

III. Kryteria oceniania ćwiczeń
Warunkiem otrzymania oceny pozytywnej z ćwiczeń jest udział w zajęciach (obecność jest obowiązkowa, nieobecność należy usprawiedliwić, np. okazując zwolnienie lekarskie). Na łączną ocenę składa się ocena za przygotowanie do ćwiczeń (wypowiedzi) na postawie wskazanej lektury oraz ocena za aktywny udziału w zajęciach.

Praktyki zawodowe

Nie dotyczy.

Literatura

I. Dokumenty Kościoła katolickiego:
Katechizm Kościoła Katolickiego (Watykan, 11.10.1992), Życie w Chrystusie: nr 1691-1698; Godność osoby ludzkiej: nr 1699-1715; Wolność chrześcijańska: nr 1730-1748; Moralność czynów ludzkich: nr 1749-1761; Prawo moralne: nr 1959-1986; Sumienie moralne: nr 1776-1802; Grzech: nr 1846-1876
Jan Paweł II. Enc. Dives in Misericordia (Watykan, 30.11.1980), Interpretacja przypowieści o miłosiernym ojcu: nr 5-6.
Jan Paweł II, Enc. Veritatis splendor (Watykan, 6.08.1993)
Jan Paweł II, Adh. Reconciliatio et paenitentia (Watykan, 2.12.1985), Przypowieść o pojednaniu: nr 5-6; Miłość większa niż grzech: nr 13-18.

II. Literatura przedmiotu:
Derdziuk A., Posłannictwo teologii moralnej, Lublin 2023.
Greniuk F., Katolicka teologia moralna w poszukiwaniu własnej tożsamości, Lublin 1993, s. 171-179.
Kokoszka A., Teologia moralna fundamentalna, wyd. 5, Tarnów 2005.
Nagórny J., Teologia moralna jako eklezjalna nauka wiary w świetle „Veritatis splendor”, w: Jan Paweł II. Veritatis splendor. Tekst i komentarze, red. a. Szostek, Lublin 1995, s. 275-294.
Olejnik S., Teologia moralna fundamentalna, Włocławek 1998.
Wanat Z., „Pytanie moralne” pytaniem o człowieka, w: Prawda oświeca rozum i kształtuje wolność. Encyklika „Veritatis splendor” Jana Pawła II po 20. Latach, red. J. Gocko, Lublin 2014, s. 151-170.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1500-TMOR6-3-DM w USOSweb