Teologia fundamentalna - blok kompetenycjny - "Kompendium teologii" 1500-TF-BK
Teologia fundamentalna jako dziedzina odpowiedzialna za przedstawienie racji wiary (por. 1 P 3,15), skupia swą uwagę na wyjaśnieniu relacji między wiarą a refleksją filozoficzną (w kontekście tzw. preambula fidei). Jej zadaniem jest ukazanie wiarygodności Objawienia i przedstawienie fundamentów wiary Kościoła, podstawowych kategorii niezbędnych w późniejszym studium teologii systematycznej. Sytuuje się w ten sposób na granicy filozofii i teologii, jako dyscyplina w permanentnym dialogu. Drugi obszar tematyczny dotyczy osoby i nauczania Chrystusa jako podstawowego znaku wiarygodności: jego świadomości mesjańskiej, źródeł historycznych dotyczących Jezusa oraz autentyczności przekazu ewangelicznego o zmartwychwstaniu Jezusa. W tym kontekście szczególny akcent zostanie położony na przedstawienie Leben Iesu Forschung, trwającego od oświecenia po współczesność. Wreszcie zwieńczeniem refleksji teologiczno-fundamentalnej jest tajemnica Kościoła, jego kolegialności, sukcesji apostolskiej i prymatu. Te trzy zagadnienia (Objawienie, chrystologia i eklezjologia) stanowią najważniejsze obszary tematyczne kursu teologii fundamentalnej.
Na treść programową składają się następujące zagadnienia (tematy poszczególnych wykładów):
1. Czy można przekonywać do wiary i ją uzasadniać? Formy współczesnej apologetyki
2. Specyfika chrześcijaństwa: Objawienie i jego przekaz
3. Magisterium Kościoła i jego nieomylność w interpretacji Objawienia
4. Czy wiara to opinie na tematy religijne? Istota aktu wiary, jej motywy i wyzwania (emotywizm, fideizm, wiara a well-being, rola świadectw)
5. Pluralizm religii świata a zbawienie w Chrystusie
6. Rodzaje i przyczyny ateizmu (stare i nowe formy ateizmu; transhumanizm)
7. Cuda a modele działania Boga w świecie
8. Próby redukcji postaci Jezusa do mitu i poszukiwania Jezusa historycznego
9. Demitologizacja i współczesne jezusologie odrzucające bóstwo („Jezus nie-Chrystus”)
9. Świadomość mesjańska Jezusa Chrystusa
10. Historyczne aspekty śmierci Chrystusa
11. Zmartwychwstanie Chrystusa.
12. Geneza Kościoła i jego misja
13. Kolegialność a powszechny/partykularny wymiar Kościoła
14. Sukcesja apostolska i prymat papieski
15. Znamiona Kościoła: jeden, święty, powszechny i apostolski
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
W1: Definiuje podstawowe pojęcia i dokonuje odpowiednich klasyfikacji i podziałów: Objawienie, wiara, świadomość mesjańska Jezusa, sukcesja apostolska, prymat Piotrowy - K_W13.
W2: Potrafi dokonać analizy epistemologicznej aktu wiary oraz wykazać jej charakter eklezjalny. Rozróżnia najważniejsze typy współczesnego ateizmu - K_W13.
W3: Wymienia i klasyfikuje poszczególne etapy badań nad życiem Jezusa od oświecenia po współczesność (tzw. Leben Jesu Forschung) - K_W14.
W4: Potrafi zidentyfikować główne szlaki pielgrzymkowe chrześcijaństwa (zwłaszcza Camino de Santiago) i opisać ich apologetyczny potencjał - K_W13.
U1: Szczegółowo opisuje świadectwa historyczne o Jezusie Chrystusie, dokonuje rozróżnień wiarygodności źródeł (apokryfy, ewangelie) - K_U01.
U2: Stosuje w praktyce różne sposoby argumentowania w teologii, rozróżnia modele apologetyczne XX wieku - K_U07.
U3: posiada pogłębione umiejętności badawcze w zakresie teologii, obejmujące zwłaszcza analizę tekstów filozoficznych, biblijnych i teologicznych, syntezę różnych idei i poglądów, dobór metod i konstruowanie narzędzi badawczych, opracowanie i prezentację wyników, pozwalające na oryginalne rozwiązywanie złożonych problemów - K_U02.
U4: potrafi przeprowadzić krytyczną analizę i interpretację różnych poglądów teologicznych i światopoglądowych, wytworów kultury w celu określenia ich znaczeń, oddziaływania społecznego, miejsca w procesie historyczno- kulturowym - K_U08.
K1: student ma świadomość złożoności rzeczywistości i rozumie potrzebę interdyscyplinarnego podejścia do rozwiązywanych problemów - K_K05.
K2: interesuje się dokonaniami, ośrodkami i szkołami badawczymi w zakresie teologii - K_K08.
K3: potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub innych zadania i potrafi przewidywać wielokierunkowe skutki swojej działalności - K_K04.
K4: ma świadomość oddziaływania alternatywnych ruchów religijnych na instytucje państwowe, samorządowe i gospodarcze i indywidualne - K_K11.
K5: potrafi promować dziedzictwo kulturowe własnego rejonu - K_K12.
Kryteria oceniania
Metody sprawdzania efektów uczenia:
Pisemne kolokwium i obserwacja podczas zajęć: W1, W2, W3, W4, K1, K2, K3, K4, K5, U1, U2, U3, U4.
Student otrzymuje zaliczenie z pozytywną oceną gdy:
- zapoznał się z lekturami obowiązkowymi, czego dowodem jest zaliczone kolokwium,
- przygotował własny case-study do jednego z tematów,
- przygotował rolkę dotyczącą uzasadnienia wybranej prawdy wiary,
- przygotował recenzję książki z zakresu lektur obowiązkowych lub zaproponowanych przez siebie (w zakresie apologetyki, chrystologii fundamentalnej, eklezjologii fundamentalnej).
Kryteria oceny:
bdb: 19 – 20 pkt.
db plus: 17 – 18,5 pkt.
db: 15 – 16,5 pkt.
dst plus: 13,5 – 14,5 pkt.
dst: 12 – 13 pkt.
ndst.: poniżej 12 pkt. (tzn. poniżej 60%).
Praktyki zawodowe
nie dotyczy
Literatura
Literatura obowiązkowa:
Seweryniak H., Świadectwo i sens. Teologia fundamentalna, Płock 2001
Hahn S., Przyczyny wiary: Jak rozumieć i wyjaśniać wiarę katolicką i jak występować w jej obronie przeł. Dorota Chabrajska, Kraków, Wydawnictwo Salwator, 2009.
McGrath A., Apologetyka po prostu. Jak pomóc poszukującym i sceptykom, W drodze, Poznań 2020.
White T. J., Powszechne pośrednictwo Chrystusa a religie niechrześcijańskie. Wrocławski Przegląd Teologiczny, 30(2), 2023, s. 63–86.
Literatura uzupełniająca:
McGrath A., Bóg nie jest urojeniem. Złudzenia Dawkinsa, Kraków 2012
Roszak P., Wiarygodność i tożsamość. Teologia wiary św. Tomasza z Akwinu a współczesność, Kraków 2013.
Davis S. T., Wiara - racjonalna czy naiwna? Filozof broni chrześcijaństwa, W drodze, Poznań 2020
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: