Teologia dogmatyczna - O Bogu Jedynym i w Trójcy Osób 1500-TDBJ-SJ-22
Wykład zajmuje się podstawowymi prawdami wiary chrześcijaństwa, których źródłem jest Boże Objawienie odczytywane poprzez refleksję teologiczną w ramach doktrynalnej tradycji Kościoła. Kluczowym punktem wykładu jest objawienie tajemnicy Boga w Trójcy Osób – do czego przygotowywał starotestamentalny etap ekonomii zbawienia – oraz formowanie i rozumienie dogmatu trynitarnego na przestrzeni historii teologii. Istotną częścią wykładu jest ukazanie eklezjalnych i familiologicznych oraz społecznych konsekwencji prawdy o wspólnotowym charakterze życia Osób Trójcy Świętej. Przedmiotem uwagi jest też zagadnienie istnienia Boga i Jego poznawalności. Ważnym tematem jest próba zdefiniowania miłosierdzia Bożego i jego relacji do sprawiedliwości Bożej. Podjęta zostaje problematyka Opatrzności Bożej, a w jej świetle wyjaśnienie tajemnicy zła.
W ramach wykładu podejmowane są następujące zagadnienia:
CZ. I: O TRÓJCY ŚWIĘTEJ – DE DEO TRINO
1. Biblijne podstawy nauki o Trójcy Świętej – 2 godz.
2. Kształtowanie się dogmatu trynitarnego: żywy przekaz eklezjalny oraz pierwsze próby teologicznej refleksji; trynitologie błędne – 1 godz.
3. Trynitologia soborów (Nicea, Konstantynopol, Lyoński II, Florencki) – 1 godz.
4. Św. Augustyna nauka o Trójcy Świętej – 1 godz.
5. Św. Tomasza nauka o Trójcy Świętej – 1 godz.
6. Twierdzenia z omówieniem – 1 godz.
7. Pochodzenia Osób w Trójcy Świętej (koncepcja pochodzeń wg Ryszarda; problem Filioque) – 2 godz.
8. Relacje samoistne w Trójcy Świętej (koncepcje osoby: Boecjusz, Ryszard /aplikacja trynitarna/, J. Galot, M. Schmaus, K. Wojtyła) – 2 godz.
9. Posłania Osób Bożych – 1 godz.
10. Trójca Święta centrum chrześcijańskiego życia – 1 godz.
11. Współczesne modele Trójcy Świętej – 2 godz.
CZ. II: ISTNIENIE I POZNAWALNOŚĆ BOGA – DE DEO
1. Istnienie Boga jako przedmiot wiary – 0,5 godz.
2. Teorie niekatolickie dot. istnienia Boga: ateizm, 'teologia śmierci Boga' – 1,5 godz.
3. Teorie niekatolickie dot. istnienia Boga: new age, ‘nowy ateizm’ – 2 godz.
4. Ateizm jako problem teologiczny – 1 godz.
5. Możliwość naturalnej poznawalności istnienia Boga – 1 godz.
6. Poglądy niekatolickie dot. poznawalności Boga – 1 godz.
7. Teologiczny charakter poznawalności Boga i granice poznania istnienia Boga naturalnym światłem rozumu – 1 godz.
CZ. III: NATURA BOGA - DE DEO UNO
1. Istota Boga – 1 godz.
2. Konkretna istota Boga – 1 godz.
3. Przymioty Boga – 1 godz.
4. Sprawiedliwość Boga a nieskończone miłosierdzie Boga: symbioza czy przeciwieństwo? – 2 godz.
5. Opatrzność Boża – 1 godz.
6. Problem zła – 1 godz.
Ćwiczenia:
1. Pochodzenie Ducha Świętego w tradycji greckiej i łacińskiej - 2 godz.
2. Koncepcja osoby i pochodzeń Osób Boskich według Ryszarda z klasztoru św. Wiktora - 2 godz.
3. Współczesne modele trynitarne - Joseph Ratzinger - 2 godz.
4. Współczesne modele trynitarne - Hans Urs von Balthasar - 2 godz.
5. Trójca Święta a Eucharystia - 2 godz.
Całkowity nakład pracy studenta
Efekty uczenia się - wiedza
Efekty uczenia się - umiejętności
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
Metody dydaktyczne
Metody dydaktyczne eksponujące
Metody dydaktyczne podające
- opowiadanie
- wykład konwersatoryjny
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład problemowy
Metody dydaktyczne poszukujące
- referatu
- ćwiczeniowa
- seminaryjna
- klasyczna metoda problemowa
Rodzaj przedmiotu
Wymagania wstępne
Koordynatorzy przedmiotu
Kryteria oceniania
Metody sprawdzania efektów kształcenia:
Wykład kończy się zaliczeniem z oceną, którego podstawą jest średnia arytmetyczna z trzech kolokwiów ustnych obejmujących treści przekazywane na wykładzie oraz znajomość literatury obowiązkowej.
Tezy na kolokwia ustne:
I. O TRÓJCY ŚWIĘTEJ – DE DEO TRINO
1. Nowo- i starotestamentalne podstawy nauki o Trójcy Świętej
2. Kształtowanie się dogmatu trynitarnego: przekaz eklezjalny, pierwsze próby teologicznej refleksji; koncepcje błędne
3. Nauczanie pierwszych soborów (Nicea, Konstantynopol, Lyoński II, Florencki)
4. Trynitologia augustyńska
5. Tomaszowa nauka o Trójcy Świętej
6. Twierdzenia z komentarzem teologicznym
7. Pochodzenia Osób w Trójcy Świętej (koncepcja pochodzeń wg Ryszarda.
8. Problem Filioque i jego aktualna ocena
9. Relacje samoistne w Trójcy Świętej (koncepcje osoby: Boecjusz, Ryszard, J. Galot, M. Schmaus, K. Wojtyła)
10. Posłania Osób Bożych
11. Trójca Święta centrum chrześcijańskiego życia
12. Współczesne modele Trójcy Świętej
II. ISTNIENIE I POZNAWALNOŚĆ BOGA
1. Istnienie Boga przedmiotem chrześcijańskiej wiary
2. Ateizm i ‘nowy ateizm’
3. ‘Teologia śmierci Boga’, new age
4. Ateizm jako problem teologiczny
5. Możliwość naturalnej poznawalności istnienia Boga
6. Poglądy niekatolickie dot. poznawalności Boga
7. Teologiczny charakter poznawalności Boga i granice poznawalności Boga naturalnym światłem rozumu
III. NATURA BOGA
1. Istota Boga
2. Konkretna istota Boga
3. Charakterystyka przymiotów Boga
4. Sprawiedliwość Boga a nieskończone miłosierdzie Boga: komplementarność czy przeciwstawność?
5. Opatrzność Boża
6. Próba teologicznego wyjaśnienia zła
Ocena końcowa stanowi średnią arytmetyczną z kolokwiów sprawdzających wiedzę z wykładów i lektury literatury obowiązkowej
1. ocena z kolokwium I (70%)
2. ocena z kolokwium II (15%)
3. ocena z kolokwium III (15%).
Zaliczenie ćwiczeń:
1. Przygotowanie i wygłoszenie referatu/przedstawienie prezentacji (z wykorzystaniem środków multimedialnych) (ok. 30-40 minut) oraz następnie poprowadzenie dyskusji teologicznej na omawiany temat
2. Każdorazowe przygotowanie się do ćwiczeń przez lekturę wskazanej literatury oraz czynny udział w dyskusji.
Ocena z ćwiczeń jest średnią oceny za prezentację oraz za przygotowanie do ćwiczeń i aktywność na nich. Wszystkie te komponenty są oceniane w skali ocen od 2 do 5. Wynik końcowy jest zgodny z zasadą:
a) 3.00-3,49 - ocena dostateczna
b) 3,50-3,83 - ocena dostateczna plus
c) 3,84-4,16 - ocena dobra
d) 4,17-4,50 - ocena dobra plus
e) 4,51-5,00 - ocena bardzo dobra.
Student otrzymuje ocenę:
a/ bardzo dobrą - jeśli ma znakomitą wiedzę określoną w W1-W5, opartą na wykładzie, ćwiczeniach, lekturze obowiązkowej, poszerzoną o lekturę literatury uzupełniającej,
b/ dobrą plus - jeśli ma bardzo dobrą wiedzę określoną w W1-W5, opartą na wykładzie, ćwiczeniach i lekturze obowiązkowej,
c/ dobrą - jeśli ma dobrą wiedzę określoną w W1-W5, opartą na wykładzie, ćwiczeniach i lekturze obowiązkowej,
d/ dostateczną plus - jeśli ma zadowalającą wiedzę określoną w W1-W5, opartą na wykładzie, ćwiczeniach i lekturze obowiązkowej, ale z pewnymi niedociągnięciami,
e/dostateczną - jeśli ma zadowalającą wiedzę określoną w W1-W5, opartą na wykładzie, ćwiczeniach i lekturze obowiązkowej, ale z pewnymi błędami,
e/ niedostateczną - jeśli nie ma dostatecznej wiedzy określonej w W1-W5, opartej na wykładzie, ćwiczeniach i lekturze obowiązkowej.
Wynik końcowy wpisywany do karty zaliczeniowej jest zgodny z zasadą:
a) 3.00-3,49 - ocena dostateczna
b) 3,50-3,83 - ocena dostateczna plus
c) 3,84-4,16 - ocena dobra
d) 4,17-4,50 - ocena dobra plus
e) 4,51-5,00 - ocena bardzo dobra.
Praktyki zawodowe
Nie dotyczy.
Literatura
LITERATURA OBOWIĄZKOWA:
Jan Paweł II, Encyklika Redemptor hominis (4.03.1979), Watykan 1979.
Jan Paweł II, Encyklika Dives in misericordia (30.11.1980), Watykan 1980.
Jan Paweł II, Encyklika Dominum et Vivificantem (18.05.1986), Watykan 1986.
Papieska Rada ds. Popierania Jedności Chrześcijan, Pochodzenie Ducha Świętego w Tradycji greckiej i łacińskiej, L’Osservatore Romano (wydanie polskie) 11 (1997), s. 36-39.
Ks. K. Krzemiński, Skrypt O Bogu Trójjedynej Miłości, Toruń 2024.
Ks. K. Krzemiński, Skrypt Istnienie i poznawalność Boga, Toruń 2024.
Ks. K. Krzemiński, Skrypt O Bogu Jedynym, Toruń 2024.
P. Gutowski, Czym jest ‘nowy ateizm’?, w: Nauki przyrodnicze a nowy ateizm, red. M. Słomka, Lublin 2012, s. 7-45.
LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA:
Jan Paweł II, Encyklika Fides et ratio (14.09.1998), Watykan 1998.
Benedykt XVI, Encyklika Deus caritas est (25.12.2005), Watykan 2005.
Benedykt XVI, Encyklika Spe salvi (30.11.2007), Watykan 2007.
Dykasteria Nauki Wiary, Deklaracja Dignitas infinita o godności człowieka (Watykan 2024 04 02), https://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_ddf_doc_20240402_dignitas-infinita_pl.html.
Bartnik Cz., Dogmatyka katolicka, t. 1, Lublin 1999, s. 17-244.
Bóg, Ojciec Miłosierdzia, Oficjalny dokument Papieskiego Komitetu Obchodów Wielkiego Jubileuszu Roku 2000 pod red. Komisji Teologiczno-Historycznej Wielkiego Jubileuszu Roku 2000, Katowice 1998.
Breuning W., Nauka o Bogu, Kraków 1999.
Buxakowski J., O Bogu Jedynym, Pelplin 1999.
Buxakowski J. ks., O Trójcy Świętej, Pelplin 1973.
Courth F., Bóg trójjedynej miłości, Poznań 1997.
Dalbesio A., Duch Święty w Nowym Testamencie, w Kościele, w życiu chrześcijańskim, Kraków 2001.
Dogmat i metoda. Wprowadzenie do badań interdyscyplinarnych w teologii dogmatycznej, red. R. Wożniak, Kraków 2021.
Granat W., Dogmatyka katolicka, t. 1, Bóg jeden w Trójcy Osób, Lublin 1962.
Granat W., Ku Bogu i człowiekowi w Jezusie Chrystusie, t. 1, Lublin 1972.
Greshake G., Der dreieine Gott. Eine trinitarische Theologie, Freiburg 2001.
Greshake G., Wierzę w Boga Trójjedynego. Klucz do zrozumienia Trójcy Świętej, Kraków 2001.
Greshake G., Trójjedyny Bóg. Teologia trynitarna, Wrocław 2009.
Kasper W., Bóg Jezusa Chrystusa, Wrocław 1996.
Mueller G.L., Katholische Dogmatik, Freiburg 2001.
Mueller G.L., Dogmatyka katolicka, Kraków 2015, s. 435-493.
Mueller G. Kard., Wiara w Boga we współczesnym świecie, Lublin 2020.
Nauka Kościoła o Bogu Ojcu. Wybór dokumentów, Gniezno 1999.
O’Donnell, Tajemnica Trójcy Świętej, Kraków 1993.
Papieska Rada Kultury, Papieska Rada Do Spraw Dialogu Międzyreligijnego, Jezus Chrystus dawcą wody żywej. Chrześcijańska refleksja na temat New Age (Watykan, 3.02.2003).
Pontificio Consiglio della Cultura Pontificio Consiglio per il Dialogo Interreligioso, Gesù Cristo portatore dell'acqua viva. Una riflessione cristiana sul “New Age”. Vatican 2003.
Scheffczyk L., Ziegenaus A., Katholische Dogmatik, t. 2, Der Gott der Offenbarung. Gotteslehre, Aachen 1997.
Stagliano A., Il mistero del Dio vivente, Bologna 1996.
Szczurek J. ks., Trójjedyny. Traktat o Bogu w Trójcy Świętej Jedynym, Kraków 1999.
Szymik J. ks., Traktat o Bogu Jedynym, w: Dogmatyka, red. E. Adamiak, ks. A. Czaja, J. Majewski, t. 3, Warszawa 2006, s. 15-231.
Tajemnica Trójcy Świętej, Kolekcja Communio 13, Poznań 2001.
Vannier M-A., Trójca Święta. Tajemnica jedności. Teksty z Tradycji, Warszawa 2000.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: