Sakramentologia 1500-SAKR12-6-DM

Wśród licznych dróg refleksji teologicznej nad istotą sakramentów są trzy szczególnie znaczące:
1) Odnowa praktyczna i refleksja teologiczna nad sakramentami, włączona w cały ruch liturgiczny ostatnich dziesięcioleci. Jego celem jest odzyskać dziedzictwo liturgicznej tradycji starożytnej w celu uczynienia jej aktualną dla życia Kościoła. W tym celu stało się możliwe odkrycie znaczenia kultu jako celebracji kościelnej, mającej na uwadze całą wspólnotę chrześcijańską zgromadzoną w imię Jezusa Chrystusa.
2) Odnowa sakramentologii jest związana z rozwojem eklezjologii. W jej kontekście pojęcie sakramentu okazało się użyteczne dla przezwyciężenia czysto prawnego ujęcia sakramentów odziedziczonego po kontrreformacji. W tym zakresie odzyskano patrystyczny sens słowa „sakrament”, wskazujący na intymny związek elementu boskiego i ludzkiego, duchowego i prawniczego w obrębie Kościoła.
3) Odkrycie antropologicznego sensu sakramentu jako „symbolu” realizującego rzeczywistość nadprzyrodzonej łaski, na którą znak sakramentalny wskazuje.
W oparciu o wymienione trzy płaszczyzny refleksji teologicznej jest prezentowany wykład z sakramentologii. Po omówieniu pojęcia i natury sakramentów w oparciu o teksty biblijne i refleksję teologiczną wykład obejmuje omówienie doktryny poszczególnych sakramentów Kościoła katolickiego. Jest uwzględniony również aspekt ekumeniczny.

W ramach konwersatorium podjęte zostają następujące zagadnienia:
1. Biblijne podstawy nauki o sakramentach. Znaki ST a sakramenty.
2. Zasadnicze punkty rozwoju sakramentologii w okresie patrystyki.
3. Nauka o sakramentach w średniowieczu.
4. Nauka Soboru Trydenckiego o sakramentach na tle sakramentologii protestanckiej.
5. Główne aspekty sakramentologii Vaticanum Secundum.
6. Współczesna nauka o sakramentach.
7. Pojęcie sakramentu.
8. Chrystus jako prasakrament.
9. Kościół jako sakrament.
10. Uobecnienie zbawczych misteriów.
11. Sakramenty – znaki, najwyższa forma kultu, relacja z Trójcą Świętą
12. Ustanowienie i liczba sakramentów. Skutki sakramentów. Odżywanie sakramentów.
13. Sakramentalia.
14. Sakrament Chrztu Świętego – ustanowienie i rozwój historyczny do czasów współczesnych
15. Zagadnienia szczegółowe: konieczność do zbawienia, rodzaje Chrztu, szafarz, przyjmujący, materia, forma, skutki sakramentu, los dzieci zmarłych bez Chrztu; Chrzest w kontekście ekumenicznym
16. Chrzest Święty fundamentem osobowej relacji chrześcijanina z Ojcem, Synem i Duchem Świętym
17. Sakrament Bierzmowania – podstawy biblijne i rozwój historiozbawczy
18. Materia, forma, szafarz, przyjmujący, skutki sakramentu
19. Pogłębienie relacji osobowej z Trójcą Świętą
20. Eucharystia – geneza i rozwój historyczny teologii Eucharystii
21. Obecność Chrystusa w Eucharystii - koncepcje
22. Eucharystia jako ofiara Chrystusa oraz Kościoła
23. Eucharystia jako sakrament
24. Trynitarny wymiar Sakramentu Eucharystii
25. Sakrament Pokuty i Pojednania – ustanowienie i rozwój historyczny
26. Pokuta, materia, forma, szafarz, owoce sakramentu
27. Doświadczenie obecności Ojca, Syna i Ducha Świętego
28. Sakrament Namaszczenia Chorych – ustanowienie i rozwój historyczny, materia, forma, szafarz, przyjmujący, skutki sakramentu
29. Trynitarność Sakramentu Namaszczenia Chorych
30. Sakrament Święceń – geneza i rozwój historyczny, materia i forma, święcenia episkopatu, prezbiteratu i diakonatu, skutki i owoce.
31. Celibat. Kobieta kapłanem? Trynitarny wymiar Sakramentu Święceń
32. Sakrament Małżeństwa – geneza i rozwój historyczny, istota, małżeństwo sakramentem, materia i forma, szafarz, cele i skutki, przymioty małżeństwa sakramentalnego
34. Sakramentalna więź małżonków z Osobami Trójcy Świętej

Całkowity nakład pracy studenta

Całkowity nakład pracy studenta wynosi 120 godzin (co odpowiada 4 punktom ECTS). Konwersatorium - 45 godzin Lektura obowiązkowa - 25 godzin Przygotowanie 4 referatów i dyskusji - 20 godzin Powtórzenie i przygotowanie się do 3 kolokwiów - 30 godzin

Efekty uczenia się - wiedza

W1: Zna specjalistyczną terminologię teologiczną z zakresu sakramentologii - K_W03 W2: Ma pogłębioną i usystematyzowaną wiedzę z zakresu teologii sakramentów prowadzącą do specjalizacji - K_W07 W3: Zna terminologię teologiczną z zakresu sakramentologii oraz jej grecko-łacińską genezę - K_W21 W4: Zna trynitarny i pneumatologiczny wymiar sakramentów i wynikające stąd konsekwencje dla antropologii teologicznej - K_W24

Efekty uczenia się - umiejętności

U1: Potrafi samodzielnie wyszukiwać w źródłach biblijnych i teologicznych oraz magisterialnych Kościoła wiedzę na temat sakramentów - K_U01 U2: Posiada pogłębione zdolności badawcze w zakresie sakramentologii pozwalające na analizę oraz krytyczną ocenę koncepcji teologicznych, dobór metod i narzędzi badawczych, prezentację wyników z krytyczną ich oceną - K_U02 U3: Posiada umiejętność przygotowania i prowadzenia merytorycznej dyskusji na tematy z zakresu teologii sakramentów - K_U09

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

K1: Potrafi samodzielnie uzupełniać wiedzę z sakramentologii ze szczególnym uwzględnieniem jej interdyscyplinarności - K_K02 K2: Poprawnie rozpoznaje problemy teologiczne i doktrynalne w zakresie nauki o sakramentach oraz potrafi zaproponować ich rozwiązanie zgodne z nauką Kościoła - K_K06 K3: Ma świadomość odpowiedzialności jako teolog za kształt życia chrześcijańskiego - K_K07

Metody dydaktyczne

Metoda ćwiczeniowa Metoda panelowa Metoda seminaryjna

Rodzaj przedmiotu

przedmiot obligatoryjny

Wymagania wstępne

Wiedza teologiczna z zakresu traktatów o Trójcy Świętej, Jezusie Chrystusie i Kościele.

Kryteria oceniania

Przygotowanie 4 referatów.
Trzy pisemne kolokwia.
Student zalicza przedmiot, gdy
1. otrzyma pozytywną ocenę z przygotowania referatu i poprowadzenia teologicznej dyskusji. Ocena: dst, dst+, db, db+, bdb.
2. zaliczy trzy kolokwia. Ocena: dst, dst+, db, db+, bdb.

Ocena końcowa stanowi sumę średnich arytmetycznych z referatów i dyskusji 40% (każde po 10%) oraz kolokwiów 60% (każde po 20%). Ocenę końcową wystawia się według zasad:
powyżej 4,50 - bdb
4,17 - 4.50 - db plus
-3,83 - 4,16 - db
3,49 - 3,82 - dst plus
3,00 - 3,48 - dst

pisemnego kolokwium (dst, dst+, db, db+, bdb). Ocenia się wiedzę faktograficzną oraz umiejętność argumentacji teologiczno-dogmatycznej. Ocena z kolokwium stanowi 33,3 % oceny końcowej.
2. otrzyma pozytywną ocenę z egzaminu ustnego (dst, db, bdb), która stanowi 66,7 % oceny końcowej.
Kolokwium i końcowy egzamin ustny odbywa się na podstawie zagadnień podanych studentom na początku wykładów. Oceniana jest odpowiedź na każde pytanie, a ocena końcowa z kolokwium oraz z egzaminu stanowi średnią arytmetyczną ocen cząstkowych.

Praktyki zawodowe

Nie dotyczy.

Literatura

Literatura obowiązkowa:
Katechizm Kościoła Katolickiego, wyd. 2 poprawione, Poznań 2009, nr 1210-1679.
S.C. Napiórkowski OFM Conv, Z Chrystusem w znakach. Zarys sakramentologii ogólnej, Niepokalanów 1995.
Ks. K. Krzemiński, Skrypt Sakramentologia ogólna, Toruń 2014.
Ks. K. Krzemiński, Skrypt Sakramentologia szczegółowa, Toruń 2014.

Literatura uzupełniająca:
E. Schillebeeckx, Chrystus sakrament spotkania z Bogiem, Kraków 1966.
B. Bro, Człowiek i sakramenty, Warszawa 1976.
Bp K. Romaniuk, Sakramentologia biblijna, Warszawa 1994.
Ks. A. Skowronek, Sakramenty wiary. Spotkania z Chrystusem w Kościele. W profilu ekumenicznym, t. 1-5, Włocławek 1995.
Cz. Rychlicki, Sakramentalny charakter przymierza małżeńskiego. Studium teologiczno-dogmatyczne, Płock 1997.
P. Rosato, Wprowadzenie do posoborowej teologii sakramentów, Kraków 1998.
B. Testa, Sakramenty Kościoła, Poznań 1998.
G. Koch, Sakramentologia. Zbawienie przez sakramenty, Kraków 1999.
Cz. St. Bartnik, Sakramentologia społeczna, Lublin 2000.
M. Qualizza, Inicjacja chrześcijańska. Chrzest, Bierzmowanie, Eucharystia, Kraków 2002.
Św. Ambroży z Mediolanu, Wyjaśnienie symbolu o tajemnicach i sakramentach, WAM, Kraków 2004.
Z. Kijas OFM Conv, Odpowiedzi na 101 pytań: o ekumenizm, Kraków 2004.
M. Blaza, Jak wierzysz? Sakramenty inicjacji chrześcijańskiej w dialogu katolicko-prawosławnym, Kraków 2005.
A. Nadbrzeżny, Sakrament wyzwolenia. Zbawcze posłannictwo Kościoła w posoborowej teologii holenderskiej, Lublin 2013.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1500-SAKR12-6-DM w USOSweb