Patrologia I 1500-PATR-1-SJ-22

Zagadnienia wprowadzające obejmują analizę pojęcia „ojciec Kościoła” w perspektywie biblijnej (1 Kor 4,15; Mt 23,8-9; Ef 3,14-15) i ustanowionej przez tradycję.
Wyjaśnienie kwestii prawowierności nauki, świętości życia, uznanie Kościoła i „starożytności”.
Rozróżnienie pomiędzy „patrologią” a „patrystyką”.
Sens refleksji nad starożytną literaturą chrześcijańską.
Współczesne studia patrystyczne i odnowa teologii oraz popularyzacja myśli starochrześcijańskiej.
Ojcowie apostolscy i znaczenie ich chronologicznej bliskości czasom NT.
Zwięzłe wskazania moralne, przepisy liturgiczne oraz specyficzne problem (stosunek do judaizmu, heretyków, kwestia pokuty).
Formy anonimowej literatury chrześcijańskiej w II i III wieku: apokryfy, poezja, literatura męczeństwa.
Wspólne cechy literatury apologetycznej w II wieku.
Apologeci w roli obrońców chrześcijaństwa przeciwko oskarżeniom pogan i prześladowaniom.
Justyn Męczennik jako pierwszy teolog chrześcijański formułujący zasady chrystocentryzmu oraz odkrywca obecność Logosu – Chrystusa w dziejach ludzkich („zalążki Prawdy”) na świecie.
Wspaniałe świadectwo o chrześcijaństwie w Liście do Diogneta.
Pierwsze herezje w II wieku (enkratyzm, marcjonizm, montanizm, systemy gnostyckie, herezje chrystologiczne i trynitarze, millenaryzm, nurty judeochrześcijańskie).
Ireneusz z Lyonu polemizujący z gnostykami przez odwołanie się do przejrzystości zasad wiary przekazanych przez Apostołów.
Tajemnicza postać Hipolita Rzymskiego.
Krąg chrześcijańskich autorów aleksandryjskich: Klemens i Orygenes.
Ich formacja filozoficzna, egzegetyczna i teologiczna.
Myśl Aleksandryjczyków otwarła drogę teologii spekulatywnej i humanizmowi chrześcijańskiemu.
Orygenes jako prekursor chrześcijańskiej egzegezy naukowej i propagator metody alegorycznej.
Dzieła Aleksandryjczyka ujmujące esencję myśli chrześcijańskiej w formach platońskich.
Po śmierci spuścizna Orygenesa wzbudza bezkrytyczny podziw (tzw.
orygeniści), ale także pojawia się krytyka, odrzucenie i oficjalne potępienie.
Wśród pisarzy łacińskich w III w.
dominują Tertulian i Cyprian.
Pierwszy z nich tworzy imponujące repertorium środków i wyrażeń, służących doktrynie chrześcijańskiej (zagadnienia trynitarne) oraz skłania się ku rygoryzmowi moralnemu.
Cyprian z Kartaginy interesuje się rozwinięciem życia moralnego, podtrzymywaniem i kierowaniem wiernymi.
W jego pismach widać realizm pasterza Kościoła.
Okres przełomu reprezentują Arnobiusz i Laktancjusz.
Pisarze palestyńscy i antiocheńscy na przełomie III i IV w.
Początek kontrowersji związanych z znana doktryną Ariusza.
Działalność i nauczanie Atanazego z Aleksandrii oraz dalsze dzieje kryzysu ariańskiego naznaczone rozwojem doktryny trynitarnej (Dydym Ślepy).
Ruch monastyczny w starożytności i jego charakterystyka: wielość ośrodków (Egipt, Syria, Palestyna, Mezopotamia, Azja Mniejsza) oraz różnorodność form (życie pustelnicze, wspólnotowe i niezwykłe formy ascezy).
Ojcowie Kapadoccy: Bazyli Wielki, Grzegorz z Nazjanzu i Grzegorz z Nyssy.
Ścisłe związki między tymi trzema Ojcami i ich znaczący wpływ na rozwój myśli chrześcijańskiej w IV w.
Spuścizna literacka Bazylego świadczy o jego działalności duszpasterskiej, polemicznej i charytatywnej, ukazując różnorodne aspekty jego osobowości.
Grzegorz z Nyssy kontynuuje dzieło brata Bazylego, a Grzegorz z Nazjanzu (zwany Teologiem) odznacza się ogromnym zmysłem teologicznym.
Kwestia apolinaryzmu i problematyka pneumatologiczna u Kapadoceńczyków.
Postać Cyryla Jerozolimskiego na tle realiów historycznych i geograficznych (przekonywujący mówca, duszpasterz pełen taktu i umiaru).
Rozkwit literatury chrześcijańskiej w języku syriackim (Afrahat Syryjczyk i Efrem).
Poetycka i teologiczna nauka maryjna Efrema.
Jan Chryzostom jako mówca, pisarz i egzegeta.
Popularność Złotoustego i powstanie „corpus pseudochrisostomicum”.
Przyjaciele i przeciwnicy Jana Chryzostoma Diodor z Tarsu, Teodor z Mopsuestii, Sewerian z Gabali.
Hilary z Poitiers i wyjaśnienie „zasadności” wiary trynitarnej.
Ambroży z Mediolanu i jego rola kaznodziei, duszpasterza, męża stanu, twórcy liturgii i ascety.
Tzw. Ambrozjaster i pomniejsi pisarze łacińscy ówczesnej epoki.
Różnorodność zainteresowań i dzieł Hieronima ze Strydonu.
Jego działalność translatorska, polemiczna i egzegetyczna.
Osobowość i geniusz postaci św. Augustyna.
Wieloraka problematyka dzieł Augustyńskich: od teologii do historii, przechodząc przez eklezjologię, egzegezę, liturgię, moralność, filozofię, dialog z poganami w przeddzień upadku Rzymu lub urzędnikami cesarskimi w najgorętszych momentach walki z donatyzmem.
Najważniejsze wątki refleksji Hippończyka: nauka o Trójcy Przenajświętszej, „dwa państwa” w „De civitate Dei” , grzech i łaska, duchowość eklezjalna.
Wpływ św. Augustyna na innych autorów oraz powstanie i rozwój augustynizmu.