Biblia a sztuka: teologiczne podstawy kultury 1500-OG-BSZT
„Biblia a sztuka: teologiczne podstawy kultury” jest to projekt, który wychodzi naprzeciw pewnej tendencji, jaką można zaobserwować w kulturze europejskiej ostatnich dziesięcioleci: coraz mniejsza znajomość tekstów Biblii, skutkująca brakiem zrozumienia dzieł sztuki wielkich mistrzów. Relacja między Biblią a sztuką wchodzi w zakres podejścia do Biblii przez historię oddziaływania tekstu (niem. Wirkungsgeschichte), które opiera się na dwóch podstawowych przesłankach: 1) tekst staje się dziełem literackim tylko wtedy, gdy spotyka czytelników, którzy dają mu życie i przyjmują go za swój; 2) przyjęcie tekstu może przyjmować rozmaite formy (literacką, artystyczną, teologiczną, ascetyczną i mistyczną), przyczyniając się do lepszego zrozumienia tekstu biblijnego. Zagadnienie wzajemnych relacji Biblii i sztuki zostanie podjęte w kontekście różnych tradycji artystycznych. Zanim zostaną przeprowadzone analizy wybranych dzieł artystycznych z różnych epok historycznych, konieczne będzie przekazanie podstawowych założeń hermeneutycznych, które odsłonią specyficzne „sprzężenie zwrotne” między sztuką a Biblią, co z kolei wymaga posiadania podstawowej wiedzy o samym zjawisku Biblii.
Szczegółowe treści wykładu:
I. Część wprowadzająca:
1. Czym jest Biblia i jak ją interpretowano na przestrzeni wieków;
2. Podstawowe założenia podejścia do Biblii przez historię oddziaływania tekstu (niem. Wirkungsheschichte);
3. Sztuka jako „wizualna egzegeza” i „hermeneutyka” oraz podstawowe zasady hermeneutyki biblijnej w świetle refleksji H. Gadamera, G. Ravasiego, Benedykta XVI.
II. Część analityczna:
1. „Stworzenie świata” w Biblii i w sztuce: od egzegezy do hermeneutyki;
2. „Goście u Abrahama” w Biblii i sztuce: od egzegezy do hermeneutyki;
3. „Ofiara Izaaka (Akedah)” w Biblii i sztuce: od egzegezy do hermeneutyki;
4. Tajemnica Wcielenia (Zwiastowanie Maryi, nawiedzenie św. Elżbiety i Boże Narodzenie) w Biblii i sztuce: od egzegezy do hermeneutyki.
9. Jan Chrzciciel i Jezusa w Biblii i sztuce: od egzegezy do hermeneutyki;
10. Działalność Jezusa (Powołanie uczniów, wesele w Kanie Galilejskiej, uciszenie burzy na morzu i chodzenie po morzu; Jezus i jawnogrzesznica, wskrzeszenie łazarza) w Biblii i sztuce: od egzegezy do hermeneutyki.
11. Tajemnica odkupienia (Zdrada Judasza, Ostatnia wieczerza, zaparcie Piotra, Człowiek z krzyża, zmartwychwstanie) w Biblii i sztuce: od egzegezy do hermeneutyki.
12. „Nawrócenie św. Pawła” w Biblii i sztuce: od egzegezy do hermeneutyki;
13. „Niewiasta obleczona w słońce” oraz „Niebieskie Jeruzalem” w Biblii i sztuce: od egzegezy do hermeneutyki.
Całkowity nakład pracy studenta
Efekty uczenia się - wiedza
Efekty uczenia się - umiejętności
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
Metody dydaktyczne podające
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
Metody dydaktyczne poszukujące
Metody dydaktyczne w kształceniu online
Wymagania wstępne
Koordynatorzy przedmiotu
W cyklu 2023/24L: | W cyklu 2024/25L: |
Efekty kształcenia
Efekty kształcenia – wiedza
W1: student opisuje modele relacji pomiędzy egzegezą biblijną a sztuką w perspektywie historycznej
W2: definiuje podstawowe koncepty z zakresu egzegezy oraz posługuje się adekwatnymi terminami teologicznymi istotnymi dla przedmiotu wykładu
W3: zna tło biblijne wielu reprezentacji artystycznych, stanowiących bogactwo kultury europejskiej
Efekty kształcenia – umiejętności
U1: student rozróżnia inspiracje biblijne, które stoją u podstaw poszczególnych realizacji artystycznych
U2: wykorzystuje zdobyte informacje do określenia historycznych paradygmatów kulturowych i potrafi dokonać analizy hermeneutycznej dzieł sztuki wyrosłych z chrześcijańskiej tradycji
U3: analizuje współczesne przejawy sztuki sakralnej i dokonuje ich oceny
Efekty kształcenia – kompetencje społeczne
K1: ma świadomość specyfiki kultury europejskiej jako wyrosłej z tradycji biblijnej
K2: posiada umiejętność prowadzenia owocnego dialogu międzykulturowego, znając genezę i przesłanie wielu dzieł sztuki
K3: ma świadomość znaczenia relacji religia-sztuka dla życia społecznego.
Kryteria oceniania
Metody oceniania:
- obecność na zajęciach (dopuszcza się dwie nieobecności nieusprawiedliwione)
- esej tematyczny na temat wybranego dzieła sztuki wykorzystującego tekst biblijny.
Kryteria oceniania:
zaliczenie na ocenę na podstawie obecności na zajęciach i przedstawionego eseju (4-5 stron, w formacie A4, czcionka 12, interlinia 1,5) podejmującego wybrany aspekt relacji między egzegezą biblijną i sztuką (analiza wybranego malowidła, rzeźby, architektury etc.). Kryterium oceny eseju polegać będzie na stopniu wnikliwości ujęcia problemu (25 pkt.), rozległości i trafności przytoczonej bibliografii (25 pkt.), samodzielnej refleksji (25 pkt.) i poprawności językowej (25 pkt.):
ndst – do 59 pkt;
dst- od 60 do 68 pkt.
dst plus- od 69 do 77 pkt.
db- od 78 do 86 pkt.
db plus- od 87 do 94 pkt.
bdb- od 95 do 100 pkt.
Praktyki zawodowe
nie dotyczy
Literatura
Borchgrave, H., Chrześcijaństwo w sztuce, Warszawa: Horyzont, 2000.
Debray, R., Nowy Testament w arcydziełach malarstwa, Warszawa: Świat Książki, 2009.
Denizeau, G., Biblia objaśniona obrazami mistrzów malarstwa, Kielce: Jedność 2017.
Fabiani, B., Dalsze gawędy o sztuce VI-XX w., Warszawa: PWN, 2015;
Fabiani, B., Gawędy o sztuce sakralnej, Warszawa: PWN, 2022.
Jezus według mistrzów, red. Elżbieta Olczak, Warszawa: Demart, 2008.
Kawecki, W., Tajemnice Caravaggia, Kielce: Jedność, 2019.
Kotecki, D. i inni, Signs of the Apocalypse. Znaki Apokalipsy, Toruń 2020.
Nowy Leksykon Sztuki Chrześcijańskiej, red. Castelfranchi, L. – Crippa, M.A., Kielce: Jedność, 2013.
Piekarski, E. (red.), Biblia w malarstwie, Poznań: Penta 1990.
Plazaola, J., Kościół i sztuka. Od początków do naszych dni, Kielce: Jedność, 2002
Santambrogio, G. – Sem, E., Ewangelia w obrazach, Kielce: Jedność, 2010;
Tradigo, A., Człowiek krzyża. Historia w obrazach, Kielce: Jedność, 2014.
Ewangelia w obrazach, praca zbiorowa, Kielce: Jedność, 2010.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: