Liturgika - blok kompetencyjny "Kompendium teologii" 1500-LT-BK
1. Etymologia i znaczenie terminu „liturgia” (1 godz.).
2. Rozwój historyczny życia liturgicznego w Kościele; ruch liturgiczny; Encyklika o Liturgii „Mediator Dei” (1 godz.).
3. Soborowa Konstytucja o Liturgii i odnowa liturgii II Soboru Watykańskiego II; próba współczesnej definicji liturgii; liturgia a „nie-liturgia” (nabożeństwa ludu chrześcijańskiego): kryteria klasyfikacji; teologia zgromadzenia liturgicznego: zgromadzenie jako podmiot działania w liturgii; struktura zgromadzenia liturgicznego i podział funkcji (2 godz.).
4. Adaptacja (akomodacja, akulturacja, inkulturacja) w liturgii; prawo liturgiczne i zwyczaj w liturgii; szaty i księgi liturgiczne rzymskie (1 godz.).
5. Liturgiczna przestrzeń i jej ukształtowanie w rycie rzymskim po II Soborze Watykańskim (1 godz.).
6. Liturgia godzin: historia i współczesność (1 godz.).
7. Główne etapy kształtowania się roku liturgicznego; próba definicji roku liturgicznego; Misterium Paschalne Chrystusa jako fundament i centrum roku kościelnego; teologiczny (sakramentalny i anamnetyczny) oraz katechetyczny i pedagogiczny sens roku kościelnego (1 godz.).
8. Aktualny układ roku liturgicznego: niedziela, Adwent i Boże Narodzenie, Wielki Post i Wielkanoc, uroczystości i święta Pańskie, liturgiczne obchody ku czci Najświętszej Maryi Panny, aniołów i świętych (2 godz.).
9. Sakramenty wtajemniczenia chrześcijańskiego (chrzest, bierzmowanie, Eucharystia): podstawy biblijne, historia celebracji, aktualna liturgia rzymska (3 godz.).
10. Sakramenty uzdrowienia (sakrament pokuty i pojednania oraz sakrament namaszczenia chorych): podstawy biblijne, historia celebracji, aktualna liturgia rzymska (2 godz.).
11. Sakramenty w służbie komunii (trzy stopnie sakramentu święceń oraz sakrament małżeństwa): podstawy biblijne, historia celebracji, aktualna liturgia rzymska (3 godz.).
12. Historia, teologiczno-liturgiczny sens oraz współczesna liturgia rzymska sakramentaliów, ze szczególnym uwzględnieniem pogrzebu oraz błogosławieństw (2 godz.).
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
W1: Ma podstawową wiedzę na temat genezy i historycznego rozwoju liturgii chrześcijańskiej - K_W08, K_W09, K_W15, K_W17
W2: Opisuje i wyjaśnia istotę oraz sens teologiczny liturgii chrześcijańskiej, w tym liturgii sakramentów i sakramentaliów, obchodów i okresów roku liturgicznego oraz liturgii godzin - K_W08, K_W09, K_W15, K_W17
W3: Wskazuje cele, zasady oraz efekty odnowy liturgii rzymskiej po II Soborze Watykańskim - K_W08, K_W09, K_W15, K_W17, K¬W18
U1: Rozumie naturę oraz teologiczny i duszpasterski sens liturgii chrześcijańskiej - K_U07, K_U08
U2: Pojmuje istotę i cel sprawowania liturgii oraz uczestnictwa w niej - K_U12, K_U15.
U3: Potrafi samodzielnie wyszukiwać i publicznie prezentować podstawową wiedzą z liturgiki - K_U01, K_U05, K_U08
K1: W sposób świadomy może uczestniczyć w liturgii - K_K07
K2: Jest gotów do wypełniania działań społecznych i wspólnotowych związanych ze sprawowaniem liturgii - K_K06, K_K07
Kryteria oceniania
Metody sprawdzania efektów uczenia się:
Rozmowa zaliczeniowa: W1, W2, W3, U1, U2, U3, K1, K2.
Kryteria oceniania:
Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest pozytywny wynik rozmowy z wykładowcą po zakończeniu zajęć dydaktycznych. Student powinien wykazać się ogólną (podstawową) znajomością problematyki omawianej na wykładach (zob. pełny opis przedmiotu).
Student otrzymuje zaliczenie z pozytywna oceną, gdy był obecny na wykładach (dopuszcza się 2 nieobecności) oraz udzielił poprawnej odpowiedzi przynajmniej na połowę zadawanych pytań.
Praktyki zawodowe
nie dotyczy
Literatura
Literatura obowiązkowa:
Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 2002; Konstytucja o Liturgii Świętej „Sacrosanctum Concilium”, w: Sobór Watykański II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, Poznań 2002 (nowe tłumaczenie), s. 48-78.
Brzeziński D., „Chrystus wczoraj i dziś, i na wieki”. Anamnetyczny wymiar roku liturgicznego, Toruń 2015; P. De Clerck, Zrozumieć liturgię, Kielce 1997; M. Kunzler, Liturgia Kościoła, Poznań 1999 (= Amateca. Podręczniki teologii katolickiej, 10); B. Nadolski, Liturgika, t. 1-4, Poznań 2011-2014; B. Nadolski, Leksykon liturgii, Poznań 2006.
Literatura dodatkowa:
Araszczuk S., Inkulturacja liturgii, w: K. Konecki (red.), Laudate Dominum. Księdzu Profesorowi Jerzemu Stefańskiemu z okazji 65-lecia urodzin i 40-lecia kapłaństwa, Gniezno 2005, s. 63-76;
Brzeziński D., Liturgia jako ostatni ziemski etap historii zbawienia, „Studia Płockie” 27(1999) s. 37-41;
Brzeziński D., W poszukiwaniu teologicznego sensu liturgii. Refleksje na 2000-lecie chrześcijaństwa, „Studia Płockie” 28(2000) s. 37-48;
Brzeziński D., Ukształtowanie i wyposażenie wnętrza kościoła w odnowionym rycie rzymskim. Aspekt liturgiczno-prawny, „Studia Płockie” 29(2001) s. 87-99;
Brzeziński D., „Liturgia” i „nie-liturgia”: w poszukiwaniu kryteriów klasyfikacji, „Liturgia Sacra” 14(2008) n. 1, s. 69-82;
Brzeziński D., Wiara i jej celebracja w kulturze. Systematyzacja pojęć, „Teologia i Człowiek” 27(2014) n. 3, s. 11-20;
Brzeziński D., Prawo w liturgii: między duchem i literą, w:
Kwiatkowski D. (red.), Zbawczy dialog z Bogiem w liturgicznych znakach, Poznań 2018 (=Colloquia disputationes, t. 43), s. 45-56;
Czerwik S., Wprowadzenie do Konstytucji o Liturgii Świętej, w: Sobór Watykański II, Konstytucje..., s. 25-47;
Ratzinger J., Duch liturgii, Poznań 2002; H. Sobeczko, Sakramentalność zgromadzenia liturgicznego, w: A. Durak (red.), Liturgia Domus Carissima. Studium liturgiczne dedykowane ks. Bogusławowi Nadolskiemu w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin. Warszawa 1998, s. 85-106;
Zachara M., Krótka historia Mszału Rzymskiego, Warszawa 2014, s. 11-135; praca zbiorowa: H. Sobeczko (red.), Mirabile laudis canticum. Liturgia godzin: dzieje i teologia. Księga pamiątkowa dedykowana Księdzu Biskupowi Stefanowi Cichemu, Biskupowi Legnickiemu, przewodniczącemu Komisji do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Episkopatu Polski, Opole 2008 (=Seria: Opolska Biblioteka Teologiczna, t. 104), s. 63-499; praca zbiorowa: J. Hadalski (red.), Liturgia uświęcenia czasu - rozumieć, aby lepiej uczestniczyć. Wykład liturgii godzin, Poznań 2017;
Augè M., Rok liturgiczny. To sam Chrystus, który trwa w swoim Kościele, Kraków 2013; A. Bergamini, Chrystus świętem Kościoła. Rok liturgiczny. Historia, celebracja, teologia, duchowość, duszpasterstwo, Kraków 2004;
Bianchi E., Niedziela: dzień Pana, dzień człowieka, Poznań 1998;
Brzeziński D., W pielgrzymce wiary przez rok liturgiczny, Szczecinek 2005;
Brzeziński D., Teologiczny sens roku liturgicznego, „Teologia i Człowiek” 4 (2004) s. 151-161;
Brzeziński D., Katechetyczny wymiar roku kościelnego, w: R. Czekalski (red.), Katecheza w Kościele i dla Kościoła, Płock 2006, s. 323-328;
Brzeziński D., Katechumenalny i mistagogiczny charakter roku liturgicznego. Historia i teraźniejszość, „Studia Theologica Varsaviensia” 47(2009) n. 1, s. 23-43;
Brzeziński D., Wokół paschalnych tradycji pierwotnego Kościoła. Geneza, chronologia, kontrowersje, sens teologiczny, w: A. Nowicki (red.), In fide et dilectione. Księga pamiątkowa dedykowana Jego Ekscelencji Księdzu Biskupowi Andrzejowi Wojciechowi Suskiemu, Pierwszemu Biskupowi Toruńskiemu, w dwudziestą rocznicę przyjęcia sakry biskupiej i sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin, Toruń 2006, s. 21-38;
Brzeziński D., „Sacratissimum triduum crucifixi, sepulti, suscitati”. Wokół teologicznego sensu Triduum Paschalnego, w: J. Nowak (red.), Confitemini Domino, quoniam bonus. Księga pamiątkowa dedykowana śp. księdzu profesorowi Adamowi Durakowi SDB (1949-2005), Warszawa 2007, s. 275-283;
Uryga J., Nigdym ja ciebie, ludu, nie rzuciła. Rok Polski z Maryją, Włocławek 2001; J. Uryga, Rok Polski w życiu, w tradycji i obyczajach ludu, Włocławek 2002; W. Zaleski, Rok Kościelny, t. 1-2, Warszawa 1989-1993;
Läpple B. A., Eucharystia: ustanowienie, historia, uczestnictwo, Kraków 1997; praca zbiorowa: W. Świerzawski (red.), Mysterium Christi, t. 3: Msza święta, Kraków 1992;
Brzeziński D., Błogosławieństwa w Katechizmie Kościoła Katolickiego. Aspekt liturgiczno-prawny, „Ateneum Kapłańskie” 152(2008) n. 3, s. 446-456.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: