Filozofia przyrody 1500-FPR-SJ-22

https://dydaktyka.fizyka.umk.pl/nowa_strona/?q=node/1031

1. Definicje
Case study 1: In principio
2. Pre-filozofia: religie antyczne jako wyjaśnienie zjawisk przyrody
3. Jońska filozofia przyrody: od Talesa i Parmenidesa do Empedoklesa.
3a. Żart filozoficzny: "Jak ocalał świat?" (St. Lem)
4. Demokryt i atomizm
4a. "A-tomos, czyli o-soba" - żart fizyczno-filozoficzny
5. Corpus Aristotelicum: cztery przyczyny i hylemorfizm
5a. "Trzy dusze u Arystotelesa a neuronauki współczesne: odczytując ponownie De Anima"
6. Średniowieczna filozofia przyrody: Roger Bacon
Uzupełnienie: Przestrzeń i czas w fizyce, metafizyce i teologii" (Festiwal Nauki w Toruniu, 2018)
7. Św. Tomasz: pięć dowodów; zło jako brak dobra.
7a. "Bóg, zło, ewolucja" referat na kongresie Fundacji Templeton w Rijece (2023)
8. Przyczynowość: Ockkam, F. Bacon, Hume, Karwasz
8a. "O determinizmie, celowości i przyczynowości" (GK, Filozofia i Kosmologia, 2020)
9. Fundamenty współczesnej nauki: Kopernik, Kepler, Newton
9a. "Architekt wszechświata" (artykuł GK)
9. Immanuel Kant: Rewolucja epistemiczna; Poznanie wymaga łaski
10. Filozofia nauki XX wieku (szkoła wiedeńska): Karl Popper
10a. Filozofia nauki XX wieku (szkoła angielska): Russell, Whitehead, Kuhn
11. Filozofia przyrody: Podsumowanie

Treści wykładu dotyczą, (1) z jednej strony, "Filozofii przyrody", od zrozumienia tego terminu przez Talesa, Talesa i Anaksagorasa, do zrozumienia tego terminu przez Galileusza, Newtona i Einsteina, (2) z drugiej strony - współczesnej wiedzy naukowej w zakresie kosmologii, fizyki materii, genetyki i antropologii (dla uniknięcia niepotrzebnych błędnych interpretacji filozoficznych), (3) a po trzecie - zagadnień, które na Wydziale Nauk Teologicznych mogłyby tworzyć (błędne) wrażenie o niespójności fizyki, metafizyki i teologii (używając terminologii Arystotelesa i Tomasza z Akwinu).

Z tego powodu, nie jest celem wykładu przedstawienie całości (lub większości) poglądów wybranych filozofów, a omawiamy jedynie te idee, które mają wpływ na współczesne rozumienie nauki, przyrody i człowieka.

Szczegółowe zakresy są wymienione powyżej.

Całkowity nakład pracy studenta

Wykład 45 godz. Ćwiczenia 15 godz. Studium przypadku (praca pisemna) 30 godz. Lektura pozycji uzupełniających (zazwyczaj teksty filozoficzne lub teologiczne w tłumaczeniu na język polski, a dla zainteresowanych studentów w językach oryginalnych) 30 godz. Przygotowanie do egzaminu (w kompetencjach - W1-W4 wiedza) 45 godzin Łączny nakład pracy: 165 godzin

Efekty uczenia się - wiedza

W1: Student posiada uporządkowaną wiedzę szczegółową z zakresu historii ludzkiej myśli (K_W10) W2: Zna i rozumie w pogłębionym stopniu specyfikę przedmiotową i metodologiczną filozofii (K_W02) W3: Student potrafi scharakteryzować sylwetki naukowe najwybitniejszych myślicieli w historii filozofii (Platon, Arystoteles, Tomasz z Akwinu, Newton, Kant). W4: Student ma pogłębioną znajomość nauczania Kościoła na temat relacji między nauką i wiarą oraz filozofią i teologią (K_W12) (K_W13)

Efekty uczenia się - umiejętności

U1: Student posiada podstawowe umiejętności badawcze i analityczne w zakresie dyscyplin pomocniczych teologii i filozofii (K_U03) U2: Potrafi na podstawie pogłębionych umiejętności badawczych w zakresie filozofii, obejmujących zwłaszcza analizę oryginalnych tekstów filozoficznych (K_U02) U3: Student potrafi przeprowadzić krytyczną analizę najistotniejszych zagadnień podejmowanych w filozofii przyrody oraz ich społecznego oddziaływania (K_U08) U4: Student posiada umiejętność syntetycznego ujmowania kluczowych sporów filozofii oraz umiejętność przygotowania wystąpień ustnych w języku polskim (K_U17)

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

K1: Student ma świadomość poziomu własnej wiedzy i umiejętności w zakresie znajomości filozofii, w tym filozofii przyrody (K_01) K2: Student ma świadomość złożoności rzeczywistości i różnych sposobów jej ujęcia i prób zrozumienia w głównych nurtach filozofii (K_K05) K3 - Student potrafi zainteresować szerszą społeczność zagadnieniami filozofii, jako "najszerszej i najogólniejszej" z nauk (Wł. Tatarkiewicz)

Metody dydaktyczne

Wykład tradycyjny Wykład problemowy Metoda oxfordzka Wykład multimedialny Lektura tekstów oryginalnych

Metody dydaktyczne podające

- wykład problemowy
- wykład konwersatoryjny

Metody dydaktyczne poszukujące

- referatu
- oxfordzka
- seminaryjna

Metody dydaktyczne w kształceniu online

- metody wymiany i dyskusji
- metody rozwijające refleksyjne myślenie
- metody służące prezentacji treści

Wymagania wstępne

brak

Koordynatorzy przedmiotu

W cyklu 2024/25Z:

Grzegorz Karwasz

W cyklu 2023/24Z:

Michał Oleksowicz

Kryteria oceniania

Mini-studium przypadku na wybrany temat (praca pisemna) (K_U02, K_U03) (50% oceny)
Kolokwium ustne z ogólnej znajomości materiału (K_W02, K_W10, K_W12, K_W13, K_U05) (50% oceny)

Oceny:
50-60% - ocena: 3 (dst)
60-70% - ocena: 3+ (dst+)
70-80% - ocena: 4 (db)
80-90% - ocena: 4+ (db+)
90-100% - ocena 5 (bdb)

Praktyki zawodowe

brak

Literatura

Obowiązkowa:
1. Wł. Tatarkiewicz, Historia filozofii
Wybrane, a istotne fragmenty są podane w prezentacjach PowerPoint i pdf udostępnionych studentom na podanej wyżej stronie internetowej.

Uzupełniająca, polecana we fragmentach jako inny sposób ujęcia tematyki ontologiczno- teologicznej (wykładowca udostępni książki w wersji wydrukowanej zainteresowanym studentom)
2. R. Ingarden, Spór o istnienie świata
3. Ruben Herce, Filozofia nauki (Jedność, 2021)
4. Mariano Artigas, Umysł Wszechświata (UMK, 2017)

Dodatkowa, zalecana we fragmentach
1. Arystoteles Metafizyka; Fizyka, O niebie, O duszy
2. Platon Fedon, Gorgiasz
3. I. Kant, Krytyka czystego rozumu
4. I. Newton, Matematyczne podstawy filozofii przyrody.
5. R. Descartes, Rozprawa o metodzie
6. M. Kopernik, O obrotach sfer niebieskich

Artykuły naukowe wykładowcy (tłumaczenia na język polski, dla studentów zainteresowanych określoną tematyką)
1. O stałym przesuwaniu się granic między nauką (science), filozofią a teologią: Część I Fizyka (Scientia et Fides, UMK, 2015)
2. O stałym przesuwaniu się granic między nauką (science), filozofią a teologią: Część II Metafizyka (Scientia et Fides, UMK, 2015)
3. Trzy dusze wg Arystotelesa: odczytując De Anima (Cauriensis, Extramadura, 2018)
4. Fizyka a metafizyka: o determinizmie, strzałce czasu i przyczynowości (Filozofia i kosmologia, Kiev, 2020)
5. O determinizmie, przyczynowości i wolnej woli (Roczniki Filozoficzne, KUL 2021)

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1500-FPR-SJ-22 w USOSweb