Etyka zawodowa ze szczególnym uwzględnieniem etyki nauczyciela 1500-ETZ-S1
Praca jest nie tylko obowiązkiem człowieka, ale daje mu również konkretne uprawnienia: do godziwej zapłaty, do godziwych warunków pracy i życia. Oprócz tych ogólnych wskazań – wartości, powinności i uprawnień moralnych – istnieją pewne wartości i normy szczegółowe, wynikające ze specyfiki poszczególnych zawodów (tzw. etyki zawodowe). Określają one bardziej szczegółowo relacje między pracodawcą a pracobiorcą, między wykonawcą a odbiorcą rezultatów pracy, między członkami poszczególnych grup zawodowych itp. Nie znaczy to jednak, że całość etyki pracy składa się jedynie z kodeksów etycznych dla poszczególnych zawodów. Jedną z podstawowych norm etyki pracy jest obowiązek dbania o całość „ustroju pracy” i o wyrażanie przez pracę powszechnej solidarności (Jan Paweł II).
Dokonując pełnego opisu przedmiotu, należy na wstępie wyraźnie zaznaczyć, że w przyjętej konwencji realizacji przedmiotu, etyka zawodu nauczyciela ma wskazać na kodeks deontologiczny. Tej zasadzie zostały podporządkowane poszczególne treści przedmiotowe, z ich odniesieniem do źródeł kultury europejskiej. W historii myśli ludzkiej powstało wiele szkół etycznych, dokonała się także ewolucja w zakresie używanych pojęć. Stąd też celem prowadzonych zajęć jest prezentacja podstawowych szkół filozofii moralności. Podczas wykładów dużo uwagi poświęca się zagadnieniu moralności, w pełnej łączności i harmonii z aksjologią i antropologią divina, etosem nauczycielskim oraz personalizmem chrześcijańskim, dotyczących zwłaszcza pojęć dobra i zła, kryteriów oceny aktu moralnego, zagadnień sumienia i prawa, cnoty i odpowiedzialności. Student poznaje, że całe życie człowieka to spełnianie poszczególnych ról, które z kolei składają się na tę jedną fundamentalną – rolę osoby ludzkiej, która nakazuje (imperatyw) we wszelkim działaniu kierować się dobrem innych ludzi. Ten imperatyw modalny stał się kluczem dla nakreślenia następującej problematyki etyki zawodu nauczyciela:
1. Podstawowe pojęcia z zakresu filozofii, etyki filozoficznej i etyki zawodowej, koncepcja etyki normatywnej, związki z innymi naukami filozoficznymi i szczegółowymi – 2 godz.
2. Etyka zawodowa i jej społeczna rola (homo sovieticus, homo vivens, homo sapiens sapiens, homo labor, homo viator, homo faber, homo ludens) – 2 godz.
3. Zasadnicze typy teorii etycznej: synejdezjologia, deontonomizm, eudajmonizm (hedonistyczny, transcendentalny, subiektywny, kolektywny), personalizm, aretologia (cnoty kardynalne: umiarkowanie, roztropność, męstwo, sprawiedliwość), aksjologia, prawda, sceptycyzm , agnostycyzm, probabilizm, metaetyka – 4 godz.
4. Przegląd stanowisk aksjologii; prezentacja wartości jako idealnych wzorców postępowania człowieka ze szczególnym uwzględnieniem współczesnego utylitaryzmu, pragmatyzmu, hedonizmu i konsumpcjonizmu – 2 godz.
5. Konflikty ról, rola wewnątrzkonfliktowa, różni ludzie i różne role – 2 godz.
6. Moralna specyfikacja czynu: cel działania, cel działającego i okoliczności jako czynniki wpływające na moralną charakterystykę aktu rozumnego (sytuacjonizm) – 2 godz.
7. Prezentacja norm etycznych „cel nie uświęca środków” oraz „zasady o podwójnym skutku” – 2 godz.
8. Sumienie jako akt rozumu praktycznego; sumienie jako norma moralności; obiektywny i subiektywny aspekt sumienia – 2 godz.
9. Prawo: pojęcie normy i jej rodzaje – 2 godz.
10. Odpowiedzialność: pojęcie odpowiedzialności i jej rodzaje; zarys etyki odpowiedzialności – 2 godz.
11. Kodeks etyki nauczycielskiej: zasady ogólne – 2 godz.
12. Kodeks etyki nauczycielskiej: zasady szczegółowe (nauczyciel wobec ucznia, nauczyciel wobec pracowników oświaty, nauczyciel wobec swoich praw i obowiązków, nauczyciel wobec nauki, nauczyciel a społeczeństwo) – 4 godz.
13. Kodeks etyki pracownika naukowego – 2 godz.
Całkowity nakład pracy studenta
Efekty uczenia się - wiedza
Efekty uczenia się - umiejętności
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
Metody dydaktyczne eksponujące
Metody dydaktyczne podające
- opis
Metody dydaktyczne poszukujące
- referatu
- klasyczna metoda problemowa
- giełda pomysłów
Rodzaj przedmiotu
Wymagania wstępne
Kryteria oceniania
Student podczas egzaminu może w sumie uzyskać 40 punktów (pięć pytań po 8 punktów). Do zaliczenia wymagane jest 21 punktów (50 % + 1). Wykładowca możne dodać 4 punkty studentowi za treści rozszerzone i dopełniające, gratyfikując również staranność i systematyczność pracy. Ocenę z egzaminu ustala się według tych samych kryteriów, uwzględniając sumę wszystkich możliwych punktów procentowych do zdobycia.
0-20 ═> ndst.
21-28 ═> dst. 51 %
29-31 ═> dst.+ 75 %
32-35 ═> db. 80 %
36-37 ═> db.+ 90 %
38-40 ═> bdb. 95 %
Literatura
Literatura obowiązkowa:
Polskie Towarzystwo Nauczycieli, Kodeks etyki nauczycielskiej, Warszawa 1997.
Komisja do spraw etyki w nauce, Kodeks Etyki Pracownika Naukowego, Toruń 2012.
Szostek A., Pogadanki z etyki, Częstochowa 1993.
Literatura dodatkowa:
Łabendowicz S. (red.), Kształtowanie duchowości nauczyciela, Radom 2003.
Panz M., Jak dobrze wychowywać i kształcić. Materiały metodyczne dla nauczycieli i dyrektorów, Kraków 2010.
Ricken F., Etyka ogólna, Kęty 2001.
Styczeń T., Merecki J., ABC etyki, Lublin 1996.
Szostek A., Uwagi o formowaniu „ludzi sumienia”, Znak 48(1996)7, s. 60-72.
Wojtyła K., Elementarz etyczny, Lublin 1983.
Woroniecki J., Katolicka etyka wychowawcza, Lublin 1995.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: