Egzegeza Starego Testamentu - Księgi dydaktyczne 1500-ESTKD-3-DM

Literatura mądrościowa Starego Testamentu jest stosunkowo mało znana przeciętnemu czytelnikowi Biblii. Jednak dzięki swemu zainteresowaniu życiem codziennym jest w stanie zainspirować praktycznie wszystkich bez względu na reprezentowany światopogląd. Mądrość to sztuka życia, zatem mędrzec to ten, kto posiadł tę sztukę. Do zbioru ksiąg mądrościowych należą następujące księgi: Przysłów, Hioba, Koheleta, Mądrości oraz Syracha. Wszystkie one są "produktem" prądów mądrościowych, które byłe żywe w Izraelu od czasów Salomona (Xw a.Ch.n.), a przybrały jeszcze na znaczeniu po powrocie Żydów z niewoli babilońskiej (538 a.Ch.n.).
Wykład ma na celu najpierw ukazanie syntetycznego obrazu problematyki, wartości i principiów na jakich zasadzał się światopogląd mędrców. Okazuje się, że w dużej mierze był on spójny ze światopoglądem mędrców innych, ościennych kultur i cywilizacji. Chodzi więc o zapoznanie studentów z bogactwem tradycji mądrościowych Izraela i kultur ościennych oraz ukazanie ich wpływu na kształtowanie postaw Narodu Wybranego.
Następnie w ramach omawiania wybranych tekstów ukazana zostanie studentom różnorodność form literackich i związana z tym złożoność problematyki interpretacyjnej omawianych grup ksiąg.
Wreszcie analizie zostanie poddany wpływ omawianej literatury na duchowość żydowską i chrześcijańską.
Na treść programową zajęć składać się będą następujące tematy:
1. Starożytne cywilizacje Żyznego Półksiężyca i ich literatura mądrościowa (1,5h).
2. Literatura mądrościowa w Izraelu: Geneza i rozwój. Salomon - "święty patron" mędrców (1,5h)
3. Fundamentalne elementy światopoglądu mędrców Izraela (1,5h).
4. Księga Przysłów: struktura, teologia i miejsce w kanonie (1,5h).
5. Struktura i egzegeza Prz 1,1-7 (1,5h).
6. Etyka Księgi Przysłów (1,5h).
7. Księga Hioba: struktura, teologia i miejsce w kanonie (1,5h).
8. Prolog Księgi Hioba - konwencje i "lektura dramatyczna" (3h).
9. Lamentacja Hioba (Hi 3) na tle starotestamentalnych psalmów lamentacyjnych (1,5h).
10. Teologiczna wymowa "kontrowersji" (riv) w Księdze Hioba - przyczynek do interpretacji Księgi (3h).
11. Hiob, Bóg i przyjaciele - wymowa Epilogu i próba odpowiedzi na pytanie o sens Księgi (1,5h).
12. Księga Koheleta: struktura, teologia i miejsce w kanonie (1,5h).
13. Kohelet i jego "oda do radości" - egzegeza Koh 2,1-12 (3h).
14. Księga Syracha: struktura, teologia i miejsce w kanonie (1,5h).
15. Syrach i jego powrót do korzeni - Tora źródłem mądrości (1,5h)
16. Księga Mądrości: struktura, teologia i miejsce w kanonie (3h).

Całkowity nakład pracy studenta

Całkowity nakład pracy studenta dla tego kursu wyniesie około 140 godzin, co odpowiada 5 punktom ECTS (1 pkt = ok. 25-30 godzin). Z tego 80 godzin przypadnie na wykłady (3 pkt ECTS), a 60 godzin na ćwiczenia (2 ECTS). W odniesieniu do wykładu nakład pracy studenta przedstawia się w następujący sposób: - udział w wykładach = 30 h; - lektura zadanych artykułów i przygotowanie się do pisemnego testu kontrolnego = 20h; - lektura ksiąg mądrościowych i przygotowanie do ustnego, kolokwium ze znajomości księgi Hioba = 12 h; - przygotowanie się do końcowego egzaminu ustnego = 18 h. Odnośnie do wkłady pracy studenta w ramach ćwiczeń należy wyszczególnić następujące elementy: - udział w ćwiczeniach = 15 h; - przygotowanie i przedłożenie prezentacji w Power Point na temat jednego z zaproponowanych przez wykładowcę tematów = 15 h - przygotowanie się do dyskusji na temat prezentacji przedstawianych w ramach ćwiczeń = 15 h - przeprowadzenie kwerendy bibliotecznej i napisanie pracy zaliczeniowej na temat wybranej perykopy z spośród ksiąg mądrościowych = 15 h (5 stron A4)

Efekty uczenia się - wiedza

W1: Student zna pojęcie "literatura mądrościowa", rozumie genezę, naturę, okoliczności powstawania biblijnego korpusu sapiencjalnego (K_W06); W2: Student opisuje kwestie najważniejszych gatunków literackich występujących w literaturze mądrościowej (K_W06; K_W14); W3: Student ma wiedzę na temat środowiska powstania biblijnego korpusu sapiencjalnego (tło historyczne, kulturowe i religijne) - (K_W06); W4: Student zna egzegezę i przesłanie teologiczne wybranych perykop z Księgi Przysłów, Księgi Hioba i Księgi Koheleta (K_W06);

Efekty uczenia się - umiejętności

U1: Student analizuje wybrane perykopy z ksiąg mądrościowych, rozróżniając najważniejsze gatunki literackie oraz wykorzystując dokonania różnych szkół i metod interpretacyjnych (K_U1; K_U02; K_U04, K_U05); U2: Student uwzględnienia w badaniach teologicznych teksty z biblijnego korpusu sapiencjalnego (K_U01; K_U04). U3: Student wykorzystuje biblijne teksty sapiencjalne do rozwiązania konkretnych problemów teologicznych i egzystencjalnych (K_U01; K_U09)

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

K1: Student rozwija zainteresowania dotyczące współczesnych osiągnięć egzegezy biblijnych ksiąg mądrościowych (K_K01; K_K02); K2: Student potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role (K_K03).

Metody dydaktyczne

wykład

Metody dydaktyczne eksponujące

- pokaz

Metody dydaktyczne podające

- wykład informacyjny (konwencjonalny)

Rodzaj przedmiotu

przedmiot obligatoryjny

Wymagania wstępne

1. Podstawowa wiedza z zakresu teologii biblijnej obejmująca Pięcioksiąg i Księgi historyczne. 2. Znajomość treści Pięcioksięgu i Ksiąg Historycznych. 3. Znajomość podstawowych zagadnień dotyczących nauczania Proroków "większych": Izajasza, Jeremiasza i Ezechiela.

Kryteria oceniania

- Egzamin końcowy będzie ustny.
- Po wejściu do Sali egzaminacyjnej i wylosowaniu tezy, egzaminowani mają ok. 3 min. na przygotowanie się do odpowiedzi.
- W czasie egzaminu student/studentka ma kolejne 3 minuty na to, aby zaimponować wykładowcy swoją wiedzą, albo – przynajmniej – udowodnić, że posiada wiedzę uprawniającą do zdania egzaminu.
- Najwyżej oceniana będzie umiejętność samodzielnego myślenia i wyciągania wniosków oraz znajomość zagadnień.
- Do oceny końcowej brana będzie pod ocena z testu zaliczeniowego z zakresu literatury obowiązkowej.

Literatura

1. Lektura obowiązkowa
* Frankowski J., (red.), Mądrość starotestamentowego Izraela (Wprowadzenie w myśl i wezwanie ksiąg biblijnych 6), Warszawa 1999.
Potocki S., Rady Mądrości. Przewodnik po mądrościowej literaturze Starego Testamentu (Jak rozumieć Pismo święte 5), Lublin 1993.
Świderkówna A., Rozmowy o Biblii: Mądrość i Hiob, czyli Bóg oskarżony, ss. 229-256; Modlitwa wieków (Psalmy), ss. 280-307.

2. Lektura uzupełniająca
* Bonora A., Księga Koheleta, Kraków 1992.
* Brzegowy T., Pisma mądrościowe Starego Testamentu (Academica 68), Tarnów 2003.
* Gilbert M., Mądrość Salomona, I-II, Kraków 2002.
* Iwanski D., Hiob dla Odważnych, Toruń 2011.
* Poniży B., Reinterpretacja wyjścia Izraelitów z Egiptu w ujęciu Księgi Mądrości (Papieski Wydział Teologiczny w Poznaniu. Studia i Materiały 8), Poznań 1988.
* Potocki S., Rady mądrości. Przewodnik po mądrościowej literaturze Starego Testamentu, Lublin 1993.
* _______, "Współczesne kierunki badań nad księgą Przysłów", ZNU-J(R1) [Nr] 713: 1983 z. 10 s. 85-88.
*_______, "Uosobienia Mądrości w księdze Przysłów (Rozdz. 1-9)", CT T. 41: 1971 nr 4 s. 45-58.
* Pudełko J. J., Wierny przyjaciel lekarstwem życia (Syr 6,16), (Rozprawy i studia biblijne 28), Warszawa 2007.
* Ravasi G., Kohelet, Kraków 2003.
* Romaniuk K., Księga Mądrości. Wstęp - przekład z oryginału, komentarz (PST VIII/3), Poznań-Warszawa 1969.
* Synowiec J. ST., Mędrcy Izraela, ich pisma i nauka, Kraków 1990.
* Tronina A., Miejsce Księgi Hioba w kanonie biblijnym, RT LIV (2007) z.1, s. 39-48.
* ________, Struktura literacka Księgi Hioba, RT LV (2008) z.1, s. 5-16.
* ________, Księga Hioba (NKB.ST XV; Tarnów 2013).

por. artykułu z bazy www.biblistyka.umk.pl

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1500-ESTKD-3-DM w USOSweb