Egzegzeza Starego Testamentu - księgi mądrościowe i pieśni Izraela 1500-EGSTKM-3-DM
- http://www.prorok.edu.pl (w cyklu 2024/25L)
Księgi mądrościowe są wyjątkową grupą ksiąg w kanonie Biblii hebrajskiej. Poza wyraźnym wymiarem pedagogicznym, pisma z tej grupy stawiają odważne pytania o sens życia, cierpienia, radości, religii itp. Co ciekawe, Księgi Mądrościowe charakteryzują się dużym uniwersalizmem. Pod wieloma z rad i podpowiedzi, które zawierają, mogłyby się podpisać osoby niewierzące. To pokazuje głęboki humanizm mędrców Izraela, którzy nie wahali się również czerpać z dorobku kultur pogańskich, aby – po odpowiednich modyfikacjach – włączać go do swego nauczania.
Literatura mądrościowa Starego Testamentu jest stosunkowo mało znana przeciętnemu czytelnikowi Biblii. Jednak dzięki swemu zainteresowaniu życiem codziennym jest w stanie zainspirować praktycznie wszystkich bez względu na reprezentowany światopogląd. Mądrość to sztuka życia, zatem mędrzec to ten, kto posiadł tę sztukę. Do zbioru ksiąg mądrościowych należą następujące księgi: Przysłów, Hioba, Koheleta, Mądrości oraz Syracha. Wszystkie one są "produktem" prądów mądrościowych, które byłe żywe w Izraelu od czasów Salomona (Xw a.Ch.n.), a przybrały jeszcze na znaczeniu po powrocie Żydów z niewoli babilońskiej (538 a.Ch.n.).
Wykład ma na celu najpierw ukazanie syntetycznego obrazu problematyki, wartości i principiów na jakich zasadzał się światopogląd mędrców. Okazuje się, że w dużej mierze był on spójny ze światopoglądem mędrców innych, ościennych kultur i cywilizacji. Chodzi więc o zapoznanie studentów z bogactwem tradycji mądrościowych Izraela i kultur ościennych oraz ukazanie ich wpływu na kształtowanie postaw Narodu Wybranego.
Następnie w ramach omawiania wybranych tekstów ukazana zostanie studentom różnorodność form literackich i związana z tym złożoność problematyki interpretacyjnej omawianych grup ksiąg.
Wreszcie analizie zostanie poddany wpływ omawianej literatury na duchowość żydowską i chrześcijańską.
Całość zostanie uzupełniona o krótki blok poświęcony Księdze Psalmów, którą niektórzy egzegeci również zaliczają do korpusu sapiencjalnego. Prowadzący wykład nie podziela tego poglądu, ale nie sposób przeoczyć pewnych mądrościowych elementów obecnych w Psałterzu.
Na treść programową zajęć składać się będą następujące tematy:
1. Starożytne cywilizacje Żyznego Półksiężyca i ich literatura mądrościowa.
2. Literatura mądrościowa w Izraelu: Geneza i rozwój. Salomon - "święty patron" mędrców.
3. Fundamentalne elementy światopoglądu mędrców Izraela.
4. Księga Przysłów: struktura, teologia i miejsce w kanonie. Egzegeza wybranych fragmentów.
5. Księga Hioba: struktura, teologia i miejsce w kanonie. Egzegeza wybranych fragmentów.
6. Księga Koheleta: struktura, teologia i miejsce w kanonie. Egzegeza wybranych fragmentów.
7. Psałterz: struktura, teologia i miejsce w kanonie. Egzegeza wybranych psalmów.
W cyklu 2024/25L:
Mądrość biblijnego Izraela ma wartość egzystencjalną także dzisiaj. Psalmy, mimo że są tekstami modlitewnymi, zapisują doświadczenie ludzkie, które jest wspólne ludziom każdego miejsca i czasu. Uniwersalny charakter ksiąg mądrościowych i Pieśni Izraela stanowi istotną motywację w studium korpusu mądrościowego Biblii. Po zaprezentowaniu specyfiki ksiąg mądrościowych Starego Testamentu zostanie przedstawiony tzw. Pięcioksiąg mądrościowy, a następnie Psałterz i inne księgi poetyckie Biblii Hebrajskiej. Studium tekstów mądrościowych Starego Testamentu pozwoli nam zobaczyć ponadczasową wartość mądrości biblijnego Izraela. |
Całkowity nakład pracy studenta
Efekty uczenia się - wiedza
Efekty uczenia się - umiejętności
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
Metody dydaktyczne podające
- wykład konwersatoryjny
Wymagania wstępne
Koordynatorzy przedmiotu
W cyklu 2023/24L: | W cyklu 2024/25L: | W cyklu 2022/23L: |
Kryteria oceniania
- Egzamin końcowy będzie ustny.
- Po wejściu do Sali egzaminacyjnej i wylosowaniu tezy, egzaminowani mają ok. 3 min. na przygotowanie się do odpowiedzi.
- W czasie egzaminu student/studentka ma kolejne 3 minuty na to, aby zaimponować wykładowcy swoją wiedzą, albo – przynajmniej – udowodnić, że posiada wiedzę uprawniającą do zdania egzaminu.
- Najwyżej oceniana będzie umiejętność samodzielnego myślenia i wyciągania wniosków oraz znajomość zagadnień.
- Do oceny końcowej brana będzie kwestia zaliczenia z testu dotyczącego znajomość literatury obowiązkowej.
2. Zaliczenie z ćwiczeń:
- Ćwiczenia są obowiązkowe, dlatego pierwszym warunkiem do ich zaliczenia jest obecność (dopuszczalna jest nieobecność na jednych tylko zajęciach);
- Studenci muszą przygotować prezentację w MS Power Point i wygłosić referat na wybrany temat, który zostanie przedstawiony przez prowadzącego.
* Owo przedłożenie będzie podlegać ocenie w skali od 2 do 5.
- Wysoko będzie oceniania "świeżość" prezentacji (tzn. jej oryginalność), przedstawianie tematów bez odczytywania ich z kartki, a z odnoszeniem się do plansz z prezentacji, odwoływanie się do konkretnych tekstów biblijnych, posługiwanie się wiedzą z wykładu oraz umiejętność sprowokowania dyskusji wśród reszty grupy.
- Przy wystawianiu oceny końcowej będą brane pod uwagę: obecność, ocena z prezentacji oraz aktywny udział w dyskusjach w czasie innych prezentacji. Co najmniej trzykrotne (sensowne i merytoryczne) zabranie głosu skutkuje otrzymaniem „plusa” (+). Trzy plusy dają w efekcie ocenę bardzo dobrą. Dwa plusy to ocena dobra. Jeden plus to ocena dostateczna. Brak plusów oznacza bierność na zajęciach i skutkuje oceną niedostateczną.
* Ocenę końcową z stanowi średnia ocen z prezentacji oraz tej zdobytej za aktywność.
Literatura
1. Lektura obowiązkowa
* Frankowski J., (red.), Mądrość starotestamentowego Izraela (Wprowadzenie w myśl i wezwanie ksiąg biblijnych 6), Warszawa 1999.
* Potocki S., Rady Mądrości. Przewodnik po mądrościowej literaturze Starego Testamentu (Jak rozumieć Pismo święte 5), Lublin 1993.
* Świderkówna A., Rozmowy o Biblii: Mądrość i Hiob, czyli Bóg oskarżony, ss. 229-256; Modlitwa wieków (Psalmy), ss. 280-307.
* J. Łach, „Gatunki psalmów, miejsce ich powstania i struktura”, ZNKUL 15.2 (1972) 3-14.
Lektura uzupełniająca
* Bonora A., Księga Koheleta, Kraków 1992.
* Brzegowy T., Pisma mądrościowe Starego Testamentu (Academica 68), Tarnów 2003.
* Gilbert M., Mądrość Salomona, I-II, Kraków 2002.
* Iwanski D., Hiob dla Odważnych, Toruń 2011.
* Poniży B., Reinterpretacja wyjścia Izraelitów z Egiptu w ujęciu Księgi Mądrości (Papieski Wydział Teologiczny w Poznaniu. Studia i Materiały 8), Poznań 1988.
* Potocki S., Rady mądrości. Przewodnik po mądrościowej literaturze Starego Testamentu, Lublin 1993.
* _______, "Współczesne kierunki badań nad księgą Przysłów", ZNU-J(R1) [Nr] 713: 1983 z. 10 s. 85-88.
*_______, "Uosobienia Mądrości w księdze Przysłów (Rozdz. 1-9)", CT T. 41: 1971 nr 4 s. 45-58.
* Pudełko J. J., Wierny przyjaciel lekarstwem życia (Syr 6,16), (Rozprawy i studia biblijne 28), Warszawa 2007.
* Ravasi G., Kohelet, Kraków 2003.
* Romaniuk K., Księga Mądrości. Wstęp - przekład z oryginału, komentarz (PST VIII/3), Poznań-Warszawa 1969.
* Synowiec J. ST., Mędrcy Izraela, ich pisma i nauka, Kraków 1990.
* Tronina A., Miejsce Księgi Hioba w kanonie biblijnym, RT LIV (2007) z.1, s. 39-48.
* ________, Struktura literacka Księgi Hioba, RT LV (2008) z.1, s. 5-16.
* ________, Księga Hioba (NKB.ST XV; Tarnów 2013).
______
* Gołębiewski M., „Greckie i łacińskie tłumaczenia Psałterza”, CT 60.4 (1990) 1 9-44;
* Łach J., „Psalmy modlitwa Izraela i Jezusowego wyznawcy”, AK 114.1 (1990) 42-50;
* Łach S., Księga Psalmów. Wstęp - przekład z oryginału - komentarz - ekskursy (KUL; Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu VII cz. 2; Warszawa 1990);
* Ołów A. J., „ Motywacje uwielbienia Boga w hymnach Psałterza. Egzegeza wybranych tekstów ”, Studia Teologiczne 12 (1994) 45-86;
* Tronina A. , “Psałterz jako księga? Współczesne podejścia do lektury Psalmów”, The Biblical Annals I (2011) 73-85;
por. artykuły z bazy www.biblistyka.umk.pl
W cyklu 2024/25L:
Podstawowa |
Uwagi
W cyklu 2024/25L:
- |
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: