Zabytkoznawstwo tkaniny artystycznej 1402-ZTA-1L-MZ-S2

Zajęcia poświęcone są zabytkowej tkaninie artystycznej, mające na celu ukazanie historii rozwoju tkactwa w ujęciu historycznym oraz omówienie typów, technik i technologii stosowanej w sztuce tkackiej. Dzielą się na wykłady i ćwiczenia.
Wykłady rozpoczyna wprowadzenie do problematyki zajęć, w tym zdefiniowanie pojęcia tkaniny artystycznej, specyfiki pracy warsztatowej, w tym organizacji warsztatu i wytwórczości. Następnie omawiane są materiały tkackie, techniki tkania i sploty, metody uzyskiwania wzorów i osiągane w ten sposób efekty artystyczne. Zajęcia skoncentrowane są w szczególności na tapiseriach, kobiercach oraz tkaninach jedwabnych. W ramach układu typologicznego analizowane są obiekty w ujęciu chronologicznym – od bliskowschodnich i bizantyńskich po wyroby z dwudziestolecia międzywojennego. Omawiane są również koronki i hafty. Obiekty dobierane są według kryterium reprezentatywności. Uwzględniane są wzory charakterystyczne dla danych okresów (m.in. diagonalny pod wpływem chińskim, owocu granatu, sieciowy, kwietny, pasowy, bizarre, wzór koronkowy, wzór Ravela, chinoiserie, motywy kwietne) oraz najważniejsze ośrodki artystyczne (m.in. Bruksela, Paryż, Niderlandy pd., Persja, Turcja, Kaukaz, Azja Centralna), a także ziemie polskie.
Ćwiczenia odbywają się stacjonarnie, a także w terenie - w Centralnym Muzeum Włókiennictwa w Łodzi. Ujęte są problemowo - studenci przygotowują i prezentują referaty na temat wybrany z listy (dotyczące wybranych ważnych zabytków sztuki tkackiej, artystów, typów obiektów oraz historii przemysłu włókienniczego w Łodzi), z kolei zajęcia terenowe koncentrują się na technologii tkackiej.

Całkowity nakład pracy studenta

1. Godziny realizowane z udziałem nauczycieli: - udział w wykładach - 15h; - udział w ćwiczeniach - 15h. 2. Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta, potrzebny do pomyślnego zaliczenia przedmiotu (zebranie materiałów, zapoznanie się z literaturą), stałe, bieżące przyswajanie i powtarzanie materiału z zajęć, materiałów e-learningowych, literatury - 60h. 3. Czas wymagany do przygotowania się i do uczestnictwa w procesie oceniania (przygotowanie referatu w formie ustnej i pisemnej, powtórzenie materiału do egzaminu końcowego) - 25h. 4. Czas poświęcony na konsultacje - 5h. Łącznie: 120 h (4 ECTS).

Efekty uczenia się - wiedza

W1: Ma pogłębioną wiedzę o specyfice przedmiotowej i metodologicznej zabytkoznawstwa tkaniny artystycznej, którą jest w stanie twórczo rozwijać w działalności naukowej i profesjonalnej oraz integrować z metodami innych dyscyplin [K_W01]. W2: Uzyskuje pogłębioną świadomość warsztatu znawczego, problemów badawczych i zastosowania metod zabytkoznawstwa tkaniny artystycznej do konkretnych zadań i problemów badawczych [K_W02]. W3: Posiada szczegółową, specjalistyczną wiedzę w zakresie zabytkoznawstwa tkaniny artystycznej (terminologia, kierunki badań oraz problemy metodologiczne) [K_W04].

Efekty uczenia się - umiejętności

U1: Potrafi przeprowadzić kwerendę merytoryczną (wyszukać, przeanalizować, wyselekcjonować informacje), korzystając z materiałów bibliograficznych i źródłowych, sformułować krytyczny stan badań i opracować pełny kwestionariusz badawczy do problemów z zakresu zabytkoznawstwa tkaniny artystycznej, który twórczo rozwiązuje i prezentuje z wykorzystaniem różnych form i mediów [K_U01]. U2: W sposób krytyczny czyta, analizuje i zestawia zastaną literaturę przedmiotu oraz potrafi dokonać analizy znawczej badanych zabytkowych tkanin artystycznych [K_U02]. U3: Potrafi posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi i pojęciami właściwymi dla historii sztuki, ochrony zabytków i muzeologii oraz wykorzystywać tę umiejętność w sytuacjach profesjonalnych, wymagających analizy struktury, sensu i wartości zabytku [K_U05].

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

K1: Ma świadomość poziomu swojej wiedzy – swych kompetencji i niedostatków, rozumie potrzebę ciągłego rozwoju naukowego i zawodowego [K_K02]. K2: Jest wrażliwy na problematykę właściwego podejścia do materialnego dziedzictwa kulturowego, potrafi dostrzec i ocenić niewłaściwe postępowanie w tym zakresie [K_K04]. K3: Identyfikuje i rozstrzyga dylematy związane z ochroną zabytkowych tkanin artystycznych, jest świadom swej odpowiedzialności decyzyjnej w zakresie posiadanych kompetencji, a w podejmowanych działaniach kieruje się zasadami etyki zawodowej, których przestrzega i które rozwija [K_K05].

Metody dydaktyczne

Wykład problemowy oraz ćwiczenia ze szczególnym zaakcentowaniem technik i technologii tkackich.

Metody dydaktyczne podające

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład problemowy
- wykład konwersatoryjny

Metody dydaktyczne poszukujące

- studium przypadku
- referatu
- obserwacji
- ćwiczeniowa

Rodzaj przedmiotu

przedmiot obligatoryjny

Wymagania wstępne

Podstawowa wiedza z zakresu historii kultury i sztuki, w tym rzemiosła artystycznego

Koordynatorzy przedmiotu

W cyklu 2024/25L:

Milena Hübner

W cyklu 2022/23L:

Michał Woźniak

Kryteria oceniania

WYKŁAD (W1, W2, W3; U2, U3; K1, K2, K3)
Egzamin pisemny, składający się z trzech pytań otwartych, dotyczących zagadnień wymienionych w opisie przedmiotu
Skala punktowa: 15-14 pkt (bdb); 13 (db+), 12-11 (db); 10 (dst+); 9-8 (dst).

ĆWCZENIA (W1, W2; W3; U1, U2, U3; K1, K2, K3]
- referat na wybrany temat z listy przesłanej przed pierwszymi ćwiczeniami, wygłoszony na ćwiczeniach (z prezentacją multimedialną) i przesłany w wersji pisemnej;
- aktywność i obecność na ćwiczeniach (max 1 nieobecność).

Praktyki zawodowe

nie dotyczy

Literatura

a) podstawowa:

Agnieszka Bender, Tapiserie w dawnej Rzeczypospolitej, Lublin 2004.
Arrasy Wawelskie, red. Jerzy Szablowski, wyd. 2, Warszawa 1994.
Jadwiga Chruszczyńska, Ewa Orlińska-Mianowska, Tkaniny dekoracyjne. Przewodnik Jadwiga Chruszczyńska, Pasy kontuszowe z polskich manufaktur i pracowni w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, Warszawa 1996.
dla kolekcjonerów, Warszawa 2009.
Tadeusz Mańkowski, Polskie tkaniny i hafty XVI-XVIII w., Ossolineum 1954.
Marta Michałowska, Słownik terminologiczny włókiennictwa, Warszawa 1995.
Marta Michałowska, Leksykon włókiennictwa. Surowce i barwniki, narzędzia i maszyny, techniki i technologie, wyroby i dziedziny, Warszawa 2006.
Maria Teresa Michałowska-Barłóg, Kilimy polskie od XVIII do XX wieku ze zbiorów Muzeum Narodowego w Poznaniu, Poznań 2008.
Andrew Middleton, Wielka księga dywanów. Tradycje, techniki, wzory, Warszawa 1998.
Enza Milanesi, Kobierce [Typy, wzory, techniki tkania dywanów wschodnich i europejskich], tłum. Barbara Kowalska, Warszawa 1999.
Adam Nahlik, Zarys historii jedwabnej tkaniny dekoracyjnej do końca XVIII wieku, Toruń 1971.
Tkanina polska, red. Ksawery Piwocki, Warszawa 1959.
Tadeusz Wierzejski, Maria Kałamajska-Saeed, Kobierce wschodnie, Warszawa 1970.
Mehdi Zarif, Dywany orientalne, tłum. Alina Picazio, Warszawa 2000.

b) uzupełniająca:

Ewa Andrzejewska, Skarby z dawnej zakrystii. Zabytkowe szaty liturgiczne z Sanktuarium św. Józefa w Kaliszu, Kalisz 2018.
Maria Bernasikowa, Maria Markiewicz, Aleksandra Wasilkowska, Gobeliny zachodnio-europejskie w zbiorach polskich XVI-XVIII w., Poznań 1971.
Beata Biedrońska-Słotowa: Kobierce tureckie. 1, Kobierce tureckie, Kraków: MNKr. 1985.
Beata Biedrońska-Słota: Leksykon sztuki kobierniczej, Kraków 1999.
Hubert Bilewicz, Tkaniny żakardowe Spółdzielni Artystów "ŁAD". Kontekst ideowy i artystyczny [praca doktorska], Warszawa: Repozytorium Uniwersytetu Warszawskiego, 2013.
Ernst Flemming, Tkanina, Warszawa 1928.
Haftowane szaty liturgiczne a tradycja Kościoła. Teksty referatów wygłoszonych podczas sesji naukowej 8 czerwca 2005, Kraków 2005.
Maria Hennel-Bernasikowa, Arrasy Zygmunta Augusta. The Tapestries of Sigismund Augustus, Kraków 1998.
Maria Hennel-Bernasikowa, Gobeliny katedry wawelskiej, Kraków 1994.
Maria Hennel-Bernasikowa, Gobeliny XV-XIX wieku w Zamku Królewskim na Wawelu, Kraków 2000.
Helena Hryszko, Monika Stachurska, Agnieszka Krzemińska-Maciejko, Skarb średniowiecznych paramentów z kościoła Mariackiego w Gdańsku. Katalog zbiorów Muzeum Narodowego w Gdańsku, t. 1-3, Gdańsk 2020.
Irena Huml, Polska sztuka stosowana XX wieku, Warszawa 1978.
Maria Kałamajska-Saaed, Polskie pasy kontuszowe, Warszawa 1987.
Natalia Krupa, Włoskie tkaniny aksamitne z XVI i XVI wieku w zabytkowych tekstyliach ze skarbca katedry na Wawelu: pochodzenie, styl, warsztat technologiczny, Kraków 2013.
Anna Kwaśnik-Gliwińska, Tkaniny. Katalog zbiorów. Kielce: MN 1991.
Tadeusz Mańkowski, Pasy polskie, Kraków 1938.
Barbara Markowsky, Europäische Seidengewebe des 13.-18. Jahrhunderts, Köln 1976.
Marta Michałowska, Zabytkowe tekstylia kieleckie, Warszawa 1989.
Julian Pagaczewski, Gobeliny polskie, Kraków 1929.
Magdalena Piwocka, Arrasy Zygmunta Augusta, Kraków 2007.
Kinga Szczepkowska-Naliwajek, Bibliografia historii rzemiosł artystycznych w Polsce w czasach średniowiecza i w epoce nowożytnej do połowy XIX wieku, Toruń 2003 [tu starsza literatura dot. tkactwa].
Stefan Szuman, Dawne kilimy w Polsce i na Ukrainie, Poznań 1929.
Maria Taszycka, Pasy francuskie, Kraków 1994.
Maria Taszycka, Pasy wschodnie, Kraków 1990.
Maria Taszycka, Polskie pasy kontuszowe, Kraków 1985.
Maria Taszycka, Włoskie tkaniny odzieżowe w Polsce w pierwszej połowie XVII wieku, Ossolineum 1971.
Tekstylia w zbiorach sakralnych. Inwentaryzacja – konserwacja – przechowywanie, red. Helena Hryszko, Anna Kwaśnik-Gliwińska, Monika Stachurska, Warszawa 2013.
Tkanina turecka XVI-XIX w. ze zbiorów polskich. Katalog wystawy, red. Jadwiga Chruszczyńska. Warszawa 1983.
Tkaniny zabytkowe z okresu od XV do XVII wieku ze zbiorów krakowskich kościołów i klasztorów. T. 1, Tkaniny z XV i XVI wieku, red. Natalia Krupa, Kraków 2021.
Aleksandra Wasilkowska, Gobeliny. Katalog zbiorów Muzeum Narodowego w Poznaniu, Poznań 1971.
Aleksandra Wasilkowska, Pasy jedwabne polskie i wschodnie. Katalog zbiorów Muzeum Narodowego w Poznaniu, Poznań 1967.
Leonie von Wilckens, Die textilen Künste. Von der Spätantike bis um 1500, München 1991.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1402-ZTA-1L-MZ-S2 w USOSweb