Zajęcia fakultatywne specjalistyczno-kierunkowe (architektura, rzeźba i sztuki użytkowe 1402-ZF-HS-AR-Z

Harmonogram zajęć:

1. Wprowadzenie w problematykę zajęć

2. Architektura w obiektywie fotografów XIX wieku

3. Architektura i współczesna fotografia

4. Związki architektury i malarstwa

5. Architektura a międzywojenna awangarda

6. Architektoniczna rzeźba czy rzeźbiarska architektura?

7. Architektura i zmysły - twórczość Krzysztofa Wodiczki

8. Interakcje sztuki site-specific i architektury

9. Przemyśleć architekturę – street-art i sztuka miasta

10. Inspiracje architekturą w modzie

11. Architektura a komiks

12. Efektowna scenografia czy pierwszoplanowy bohater? O architekturze w filmach i teledyskach

13. Architektura w cyberprzestrzeni

14. Budować zielenią – o związkach architektury i krajobrazu

15. Kolokwium zaliczeniowe

Zakres tematyczny zajęć:

1-2. Neogotycka architektura Torunia
3-4. Architektura Bydgoskiego Przedmieścia
5. Budownictwo szkieletowe w Toruniu
6-7. Modernizm (architektura użyteczności publicznej oraz budynki mieszkalne)
8. Toruński socrealizm
9. Powojenny modernizm w Toruniu
10. Kampus uniwersytecki
11. Ośrodek astronomiczny w Piwnicach p. Toruniem
12-13. Powojenna architektura sakralna w Toruniu
14. Współczesna architektura Torunia
15. Kolokwium zaliczeniowe

Harmonogram zajęć:

1. Zajęcia wprowadzające

2. Podwójne oblicze propagandy czyli krótka historia fotografii dokumentalnej

• Cheroux C., Wernakularne. Eseje z historii fotografii, Warszawa 2014.

• Kemp W., Historia fotografii: od Daguerre'a do Gaursky'ego, Kraków 2014.

• Lechowicz L., Historia fotografii (1839-1939), Warszawa 2012.

• Rosenblum N., Historia fotografii światowej, Bielsko-Biała 2005.

3. Sztuka na falach. Polskie transatlantyki w II Rzeczypospolitej

• Polska nad Bałtykiem. Konstruowanie identyfikacji kulturowej państwa nad morzem 1918-1939, red. D. Konstantynów i M. Omilanowska, Gdańsk 2012.

• Sztuka wszędzie. Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie 1904-1944, red. J. Gola, M. Sitkowska, A. Szewczyk, Warszawa 2012.

4. Polska na wystawach światowych w dwudziestoleciu międzywojennym

• Drexlerowa A., Olszewski A. K., Polska i Polacy na powszechnych wystawach światowych 1851-2000, Warszawa 2005.

• Wystawa paryska 1925: materiały z sesji naukowej Instytutu Sztuki PAN, red. J. M. Sosnowska, Warszawa 2007.

• Wystawa paryska 1937: materiały z sesji naukowej Instytutu Sztuki PAN, red. J. M. Sosnowska, Warszawa 2009.

5-6. Oblicza propagandy w polskim plakacie dwudziestolecia międzywojennego

• Pierwsze półwiecze polskiego plakatu 1900-1950, red. P. Rudziński, Lublin 2009.

• Plakaty w zbiorach Muzeum Plakatu w Wilanowie, red. M. Kurpik, A. Szydłowska, Warszawa 2008.

• Polski plakat propagandowy dwudziestolecia międzywojennego w zasobie Archiwum Państwowego w Lublinie, oprac. M. Schmeichel-Zarzeczna, Lublin 2014.

• Rypson P., Nie gęsi: polskie projektowanie graficzne 1919-1949, Kraków 2011.

• Szablowska A., Plakat polski ze zbiorów Muzeum Etnografii i Przemysłu Artystycznego Instytutu Narodoznawstwa Narodowej Akademii Nauk Ukrainy we Lwowie, Warszawa 2009.

• Szablowska A., Tadeusz Gronowski: sztuka plakatu i reklamy, Warszawa 2005.

• Sztuka wszędzie. Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie 1904-1944, red. J. Gola, M. Sitkowska, A. Szewczyk, Warszawa 2012.

7. Wizerunek kobiety na plakacie okresu II wojny światowej

• Kotras M., Społeczne reprezentacje chorób wenerycznych na plakatach z okresu I i II wojny światowej, [w:] Wojna, obraz, propaganda: socjologiczna analiza plakatów wojennych, red. T. Ferenc, W. Dymarczyk, P. Chomczyński, Łódź 2014.

• Wejbert-Wąsiewicz E., Żona, matka, święta, żołnierka, ladacznica, „głupia gęś” – w poszukiwaniu kobiet na plakacie wojennym, [w:] Socjologia wizualna w praktyce. Plakat jako narzędzie propagandy wojennej, red. T. Ferenc, W. Dymarczyk, P. Chomczyński, Łódź 2011.

8. W służbie polityki i władzy – architektura reżimów totalitarnych (III Rzesza, ZSRR i Polska)

• Krakowski P., Sztuka III Rzeszy, Kraków 1994.

• Stefański K., Dyskretny urok totalitaryzmu, czyli o potrzebie ładu i porządku, [w:] Trwałość? Użyteczność? Piękno? Architektura dwudziestego wieku w Polsce, Wrocław 2011.

• Stefański K., Architektura polska 1949-1956, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, R. XXVII: 1982, z. 1-2.

• Włodarczyk W., Socrealizm: sztuka polska w latach 1950-1954, Kraków 1991.

9. Propaganda zamknięta w kadrze. Film dokumentalny w III Rzeszy

• Drewniak B., Teatr i film Trzeciej Rzeszy: w systemie hitlerowskiej propagandy, Gdańsk 2011.

• Saryusz-Wolska M., Film – propaganda – ideologia. Triumf woli Leni Riefenstahl, [w:] Sztuki wizualne jako nośniki ideologii, red. M. Lisiecki, Toruń 2009.

• Przylipiak M., Poetyka kina dokumentalnego, Gdańsk 2004.

10. Propagandowy film animowany czasów II wojny światowej

• Sitkiewicz P., Małe wielkie kino. Film animowany od narodzin do końca okresu klasycznego, Gdańsk 2009.

11. Propaganda w polskim komiksie powojennym

• Rusek A., Od Łapigrosza do Funky'ego Kovala. Historia komiksu polskiego do roku 1989, Warszawa 2022.
• Czaja J., Historia Polski w komiksowych kadrach, Poznań 2010.
• M. Krzanicki, Komiks w PRL, PRL w komiksie, Rzeszów 2011.

12. Nowoczesność na co dzień – polski design czasów PRL

• Chcemy być nowocześni: polski design 1955-1968 z kolekcji Muzeum Narodowego w Warszawie, red. A. Demska, A. Frąckiewicz, A. Maga, Warszawa 2011.

• Wizje nowoczesności: lata 50. i 60. – wzornictwo, estetyka, styl życia, red. A. Kiełczewska, M. Porajska-Hałka, Warszawa 2012.

13. Kosmiczny wyścig i jego echa w sztuce polskiej lat 60-tych XX wieku

• Kosmos wzywa! Sztuka i nauka w długich latach sześćdziesiątych, red. J. Kordjak-Piotrowska, Warszawa 2014.

• Jelewska A., Krawczak M., Trudne relacje sztuki, nauki i technologii w Polsce, [w:] Sztuka i technologia w Polsce. Od cyberkomunizmu do kultury makerów, red. A. Jelewska, Poznań 2014.

14. Propagandowe oblicze współczesnej architektury (Chiny, ZEA, Arabia Saudyjska i USA)

• Sudjic D., Kompleks gmachu: architektura władzy, Warszawa 2015.
• Dyckhoff T., Epoka spektaklu. Perypetie architektury i miasta XXI wieku, Warszawa 2018.

15. Artyści na barykadach - sztuka protestu dawniej i współcześnie

16. Kolokwium

Harmonogram zajęć:

1. Wprowadzenie w problematykę zajęć

2-3. Człowiek i miasto oczami fotografów

4. Obrazy Warszawy we współczesnym malarstwie

5. Awangarda międzywojenna o mieście

6. Koncepcje miasta idealnego w urbanistyce

7. Idea miasta-ogrodu i jej współczesne interpretacje

8. Miasta przyszłości na deskach kreślarskich

9. Miasto według metabolistów i grupy Archigram

10. Wizje miast w filmach science-fiction

11-12. Od sztuki w przestrzeniach publicznych do sztuki publicznej

13. Akupunktura dla miasta – rzeźba w przestrzeni publicznej

14. Design w wielkim mieście

15. Kolokwium zaliczeniowe

Harmonogram spotkań:

1. Zajęcia wprowadzające

2. Nie tylko Zaha Hadid - kobiety współczesnej architektury

3. Szycie miejskiej tkaniny

4. Architektura ciała

5. Architektura przyszłości

6. Współczesna architektura w kinie

7. Budowanie kolorem

8. Architektura jako performance

9. Bioinspiracje w architekturze

10. Współczesna architektura efemeryczna

11. Less is less - architektura wobec zmian klimatycznych

12. Zero waste we współczesnej architekturze

13. Zajęcia terenowe: zwiedzanie gmachu CKK Jordanki, Instytutu Psychologii oraz Kopernikańskiego Ośrodka Integracji

14-15. Zaliczenie w formie prezentacji na wybrany temat (ok. 25-30 min.):

Ocenie podlega:
- podział zadań w 3-osobowej grupie
- zgromadzenie merytorycznych informacji na temat wybranego zagadnienia
- zebranie materiału ilustracyjnego i jego prezentacja w formie pokazu slajdów
- umiejętność zbudowania przekonującej argumentacji
- umiejętność pokazania wybranego zjawiska jako wieloaspektowego

Przykładowe obszary tematyczne:
1. Krytyka architektury współczesnej: krytyka wybranego projektu lub obiektu arch. (najlepiej zrealizowanego w Polsce): należy omówić mocne i słabe strony wybranego projektu/obiektu oraz zaproponować alternatywne rozwiązania; analiza m.in. funkcji, formy, materiałów, zastosowanych innowacji oraz kontekstu urbanistycznego. Analiza kontrowersyjnych budynków i projektów, które wzbudziły silne emocje wśród społeczeństwa i krytyków sztuki. Kwestia odpowiedzialności etycznej architektów w kontekście projektowania przestrzeni publicznych i budynków; gentryfikacja a architektura.

2. Spojrzenie w przyszłość: koncepcja budynku przyszłości, który mógłby odpowiadać na zmiany klimatyczne i nowe potrzeby społeczne, z uwzględnieniem kwestii materiałów, technologii oraz interakcji z otoczeniem. Wizja architektury w kontekście eksploracji przestrzeni kosmicznej oraz kolonizacji innych planet.

3. Przestrzeń publiczna w miastach współczesnych: pomysł na rewitalizację przestrzeni miejskiej: wybór przykładu zdegradowanej przestrzeni miejskiej, dla której zostanie opracowany program rewitalizacji. Warto w prezentacji uwzględnić aspekty społeczne, ekonomiczne i środowiskowe, a także przedstawić koncepcje projektowe oraz plan realizacji. Architektura jako narzędzie aktywizacji społecznej: jak architektura może wspierać więzi międzyludzkie i integrację społeczną? Czy nowoczesne budynki i przestrzenie publiczne uwzględniają potrzeby wszystkich grup społecznych? Architektura a projektowanie inkluzywne.

4. Architektura a zdrowie psychiczne: Jak projektowanie budynków i przestrzeni może wpływać na dobrostan psychiczny i samopoczucie ich użytkowników? Analiza wybranego projektu/-ów z nurt biophilic design, parków, przestrzeni rekreacyjnych i ich wpływu na zdrowie psychiczne.

5. Architektura a tożsamość kulturowa: jak współczesne budynki odzwierciedlają lokalne kultury i tradycje? Analiza przykładu/-ów budynku/-ów, które harmonijnie łączą nowoczesność z lokalną historią.

SZTUKA ULICZNA W POLSKIEJ PRZESTRZENI PUBLICZNEJ

1. Wprowadzenie do street artu – historia, najważniejsze pojęcia;

2. Rozwój sztuki ulicznej w Polsce – od XX-lecia międzywojennego po czasy najnowsze;

3. Twórca streetartowy dawniej i dziś;

4. Festiwale sztuki ulicznej;

5. Najważniejsi polscy twórcy street artu I;

6. Najważniejsi polscy twórcy street artu II;

7. Przegląd wybranych artystów zagranicznych i ich prac;

8. Kobieca strona street artu;

9. Spacer tematyczny – toruński street art;

10. Sztuka uliczna jako miejsce i narzędzie debaty społecznej;

11. Street art jako przejaw wandalizmu;

12. Street art poza miastem, czyli rural art;

13. Wyjazd tematyczny;

14. Problemy współczesnego street artu;

15. Zaliczenie.

Literatura podstawowa (w wybranych fragmentach):

• Benevolo L., Miasto w dziejach Europy, Warszawa 1995.

• Eaton R., Ideal Cities. Utopianism and the (Un)Built Environment (różne wydania).

• Giedion S., Przestrzeń, czas, architektura: narodziny nowej tradycji, Warszawa 1968.

• "Herito", 22-23, 2016: Miasto jako dzieło sztuki.

• Miasto w sztuce – sztuka miasta, red. E. Rewers, Kraków 2010.

• Olsen D. J.,The City as a Work of Art. London, Paris, Vienna, New Heven-London 1986.

• Pevsner N., Historia architektury europejskiej, Warszawa 1976 (lub późniejsze wydania).

• Watkin D., Historia architektury zachodniej, Warszawa 2006.

Literatura uzupełniająca (w wybranych fragmentach):

• Aesthetic Energy of the City. Experiencing Urban Art and Space, ed. A. Gralińska-Toborek, W. Kazimierska-Jerzyk, Łódź 2016.

• "Almanach Antropologiczny", t. 7, 2018: Miasta/Awangardy.

• Benjamin W., Pasaże (różne przekłady).

• Biskupski Ł., Prosto z ulicy: sztuki wizualne w dobie mediów społecznościowych i kultury uczestnictwa: street art, Warszawa 2017.

• Cities and Solidarities. Urban Communities in Pre-modern Europe, ed. J. Colson, A. van Steensel, London 2017.

• Choay F., The Modern City: Planning in the 19th Century, Londyn 1970.

• Czyżewski A., Trzewia Lewiatana. Antropologiczna interpretacja utopii miasta-ogrodu, Kraków 2001.

• Dom i osiedle jutra, red. M. Jagiełło-Kowalczyk, Kraków 2013.

• Dworniczak-Leśniak K., Fotografia a narodziny awangardy w Polsce, "Rocznik Historii Sztuki", 43, 2018.

• Ghirardo D., Architektura po modernizmie, Toruń 1999.

• Gralińska-Toborek A., Graffiti i street art: słowo, obraz, działanie, Łódź 2019.

• Kołacka D., Choreografia wielkiego miasta we współczesnej fotografii, "Rocznik Historii Sztuki", 31, 2006.

• Konopacki-Maciuk Z., Wizja miasta w filmie science fiction, „Architektura. Czasopismo Techniczne Politechniki Krakowskiej”, 2012, z. 1.

• "Kultura Współczesna: teoria, interpretacje, krytyka", 3, 2019: Miasta-utopie.

• "Kwartalnik Filmowy", 28 (1999): Miasto w filmie.

• Lechowicz L., Historia fotografii 1839-1939, Łódź 2012.

• Lynch K., Obraz miasta, przeł. T. Jeleński, Kraków 2011.

• Miejsce rzeczywiste. Miejsce wyobrażone. Studia nad kategorią miejsca w przestrzeni kultury, red. M. Kitowska-Łysiak, E. Wolicka, Lublin 1999.

• Narracje fantastyczne, red. K. Olkusz, K. M. Maj, Kraków 2017.

• Paetzold H.,Doświadczenie architektury miasta. Polityka przechadzki w duchu Waltera Benjamina, [w:] Co to jest architektura? red. A. Budak, Kraków 2008.

• Popczyk M., Miasto/miejsce jako dzieło sztuki. Wprowadzenie, "Anthropos? Miasto i Miejsce", 24, 2015.

• Przestrzeń, filozofia i architektura: osiem rozmów o poznawaniu, produkowaniu i konsumowaniu przestrzeni, red. E. Rewers, Poznań 1999.

• Ranocchi E., Tadeusz Peiper i idea miasta jako dzieła sztuki. Przemiany symboliczne i retoryka radzieckiej architektury okresu międzywojennego, "Autoportret", 4, 2017.

• Rewers E., Post-polis: wstęp do filozofii ponowoczesnego miasta, Kraków 2005.

• Rosenblum N., Historia fotografii światowej, Bielsko-Biała 2005.

• Sarzyński P., Wrzask w przestrzeni. Dlaczego w Polsce jest tak brzydko?, Warszawa 2012.

• Springer F., Wanna z kolumnadą. Reportaże o polskiej przestrzeni, Wołowiec 2013.

• Street art. Między wolnością a anarchią, red. M. Duchowski, E. A. Sekuła, Warszawa 2011.

• Street art: wielcy artyści i ich wizje, Warszawa 2020.

• Szpakowska E., Architektura miasta idealnego. Wprowadzenie, „Przestrzeń i Forma”, 2011, nr 16.

• Szpakowska E., Od miasta modernistycznego po rizomatyczne – japońskie struktury metabolistyczne i postmetabolistyczne, „Czasopismo Techniczne”, 2008, z. 15, „Architektura”, z . 6-A.

• Sztuka - kapitał kulturowy polskich miast, red. E. Rewers, A. Skórzyńska, Poznań 2010.

• Świtek G., Gry sztuki z architekturą: nowoczesne powinowactwa i współczesne integracje, Toruń 2013.

• Thomsen C. W., Visionary Architecture. From Babylon to Virtual Reality, Monachium 1994.

• Trzeciak P., Pochwała różnorodności. Architektura po roku 1960, [w:] Sztuka świata, red. W. Włodarczyk, t. 10, Warszawa 2001.

• Urban amazement, ed. M. Kowalczyk-Piaseczna, M. Mamet-Michalkiewicz, Katowice 2015.

• Wilkinson P., Architektura - wizje niezrealizowane, Poznań 2018.

Literatura podstawowa (wybrane fragmenty):

Dymna E., Rutkiewicz M., Polski street art, Warszawa 2010.

Dymna E., Rutkiewicz M., Polski street art, część 2. Między anarchią a galerią, Warszawa 2012.

Frąckiewicz S., Żeby było ładnie. Rozmowy o boomie i kryzysie street artu w Polsce, Poznań 2015.

Gralińska-Toborek A., Graffiti i street art. Słowo, obraz, działanie, Łódź 2019.

Kwiatkowski P., Street art Polska, Warszawa 2022.

Łabądź J.W., Street art. Sztuka ulicy, Warszawa 2024.

Niżyńska A., Street art jako alternatywna forma debaty publicznej w przestrzeni miejskiej, Warszawa 2011.

Sikorski T., Rutkiewicz M., Graffiti w Polsce 1940-2010, Warszawa 2011.

Literatura dodatkowa (wybrane fragmenty):

Franczak K., Demokratyczny potencjał sztuki publicznej w przestrzeni miejskiej, [w:] O miejskiej sferze publicznej, red. M. Nowak, P. Pluciński, Kraków 2011.

Howorus-Czajka M., Destrukcja dzieła jako metoda twórcza, [w:] Zniszczyć obraz.

Ikonoklazm europejski. Akt destrukcji i akt twórczy, pod red. A. Saar-Kozłowskiej,

Warszawa 2024.

Niżyńska A., Miejska ekologia wizualna, [w:] Miasto na żądanie, pod red. Ł. Bukowieckiego, M. Obarskiej, X. Stańczyka, Warszawa 2014, s. 269-273.

Orłowski J., Monumental Art. Festiwal Malarstwa Monumentalnego, Gdańsk 2015.

Polskie mury. Graffiti – sztuka czy wandalizm, red. Gregorowicz M., Toruń 1991.

Sławek-Czochra M., Zmiany w aksjologii polskiego street artu podczas pandemii COVID-19, "Zeszyty Naukowe KUL", nr 3, 2021, s. 31-49.

Stępień B., Łódzkie murale. Niedoceniona grafika użytkowa PRL-u, Łódź 2010.

Street art. Między wolnością a anarchią, red. M. Duchowski, E.A. Sekuła, Warszawa

2011.

Sztuka na marginesie. Trójmiejskie graffiti i murale, red. M. Howorus-Czajka, Gdańsk 2013.

Wojna i pokój. Konflikt społeczno-polityczny a sztuka ulicy, red. M. Kaźmierczak, M.

Waras, Szczecin 2020.

Wołodźko A., Czytając mury. Książka fotograficzna, Gdańsk 2013.

Warunki zaliczenia przedmiotu:

- wygłoszenie podczas zajęć referatu na wybrany temat

- uzyskanie pozytywnej oceny z kolokwium, sprawdzającym sposób opanowania materiału prezentowanego podczas zajęć i zawartego w lekturach. Kryteria oceniania: wymagany próg na ocenę dostateczną - 60%; dostateczny plus – 65%; dobry - 75%; dobry plus - 80%; bardzo dobry - 90%.

- systematyczne uczestnictwo w zajęciach.

Zaliczenie na ocenę:

- uzyskanie oceny pozytywnej z kolokwium, sprawdzającym sposób opanowania materiału prezentowanego podczas zajęć i zawartego w lekturach. Kryteria oceniania: wymagany próg na ocenę dostateczną - 60%; dostateczny plus – 65%; dobry - 75%; dobry plus - 80%; bardzo dobry - 90%.

- systematyczne i aktywne uczestnictwo w zajęciach (dozwolone 2 nieobecności; każda kolejna usprawiedliwiona na podstawie zwolnienia lekarskiego).

Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest:

1. uzyskanie oceny pozytywnej z kolokwium, sprawdzającego sposób opanowania materiału prezentowanego podczas zajęć i zawartego w lekturach – W1-W3, U1-U3, K1.

Kryteria oceniania: wymagany próg na ocenę dostateczną - 60%; dostateczny plus – 65%; dobry - 75%; dobry plus - 80%; bardzo dobry - 90%

2. systematyczne i aktywne uczestnictwo w zajęciach – U2, U3, K1-K3.

Zaliczenie na ocenę:

- wygłoszenie podczas zajęć referatu na wybrany przez studenta temat;

- systematyczne i aktywne uczestnictwo w zajęciach (dopuszczalne 2 nieobecności nieusprawiedliwione).