Sztuka a liturgia 1402-SzLit-1l-s1

Egzamin - W1, W2, W3, W4, U1, U2, U3

Aktywność - K1, K2, K3

Otrzymanie minimalnej oceny pozytywnej (dst.) możliwe przy znajomości min. 50 % materiału na egzaminie.

Egzamin pisemny, składający się z trzech pytań otwartych, dotyczących zagadnień wymienionych w opisie przedmiotu [W1, W2, W3; U1, U2, U3; K1, K2, K3]
Skala punktowa: 15-14 pkt (bdb); 13 (db+), 12-11 (db); 10 (dst+); 9-7,5 (dst).

nie dotyczy

a) Literatura podstawowa:
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu.
John Harper: Formy i układ liturgii zachodniej od X do XVIII wieku. Wprowadzenie historyczne i przewodnik dla studentów i muzyków, tłum. Małgorzata Kowalska (wyd. oryg. Oxford University Press 1991), Kraków: Musica Iagiellonica 1997, 2 wyd. 2001.
Michael Kunzler: Liturgia Kościoła (AMATECA – Podręczniki teologii katolickiej, t. 10), tłum. Lucjan Balter SAC (wyd. oryg. Paderborn: Bonifatius GmbH 1995), Poznań: Pallotinum 1999.
Janusz St. Pasierb: Sobory o sztuce, [w:] tegoż: Miasto na górze. Kraków: Znak 1973.
Sergiusz Michalski: Protestanci a sztuka. Spór o obrazy w Europie nowożytnej. Warszawa: PWN 1989.

b) Literatura uzupełniająca:
Dokumenty soborów powszechnych. Tekst grecki, łaciński, polski, Kraków, t. I: (325 – 787) Nicea I, Konstantynopol I, Efez, Chalcedon, Konstantynopol II, Konstantynopol III, Nicea II; t. II: (869 – 1312) Konstantynopol IV, Lateran I, Lateran II, Lateran III, Lateran IV, Lyon I, Lyon II, Vienne; t. III: (1414 – 1445) Konstancja, Bazylea-Ferrara-Florencja-Rzym; t. IV: (1511 – 1870) Lateran V, Trydent, Watykan I, oprac. Arkadiusz Baron, Henryk Pietras SJ (Źródła Myśli Teologicznej 24, 26, 30, 33), Kraków 2001-2004 (wznowienie 2007).
Breviarium fidei. Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła, red. Ignacy Bokwa, Poznań: Księgarnia św. Wojciecha 2007.
Paweł Sczaniecki OSB, Służba Boża w dawnej Polsce. Studia o mszy św., seria 1-2, Poznań-Warszawa-Lublin 1962-1965.
Paweł Sczaniecki OSB, Msza po staremu się odprawia, Kraków: Tyniec 2009.
Bogusław Nadolski TChr: Wprowadzenie do liturgii (Myśl teologiczna, t. 42), Kraków: WAM 2004.
Antoni J. Nowowiejski, Wykład liturgii Kościoła Katolickiego
I: Wiadomości wstępne; cz. 1: O środkach rozwinięcia kultu (obejmuje architekturę i wyposażenie plastyczno-malarskie kościołów, ołtarze, relikwie i relikwiarze, dzwony), vol. 1-2, Warszawa 1893, reprint: Ząbki k. Warszawy [b.d.wyd.]
II: cz. 1: O środkach rozwinięcia kultu (c.d.; obejmuje paramenty i naczynia liturgiczne), Warszawa 1902, reprint: Ząbki k. Warszawy [b.d.wyd.]
III: cz. 1: O środkach rozwinięcia kultu (dokończenie; obejmuje: księgi liturgiczne, muzykę, język, modlitwy i nabożeństwa), Warszawa 1905, reprint: Ząbki k. Warszawy [b.d.wyd.]
IV: Ceremoniał parafialny, Warszawa⁷ 1931, reprint: Ząbki k. Warszawy [b.d.wyd.]
V: Msza święta, vol. 1-2, Płock 1993 (reprint Warszawa 2001).
Michał Janocha: Missa in arte polona. Ikonografia mszy świętej w średniowiecznej i nowożytnej sztuce polskiej. Warszawa: Krupski i S-ka 1998.
Bogusław Nadolski TChr: Leksykon symboli liturgicznych. Per visibilia ad invisibilia, Kraków: Salwator 2010.
Liturgie kościoła prawosławnego, oprac. Henryk Paprocki (Biblioteka Ojców Kościoła, 20), Kraków: Wydawnictwo M 2014.
Historia chrześcijaństwa. Religia, kultura, polityka, red. Jean-Marie Mayer, Charles i Luce Pietri, André Vauchez, Marc Venard i Jerzy Kłoczowski, t. 4: Biskupi, mnisi i cesarze 610-1054, wyd. org. Paris 1993, tłum. pol. Warszawa 1999, cz. I, rozdz. 2: Gilbert Dagron, Ikonolazm i ustanowienie ortodoksji, s. 86-141.
Kurt Goldammer, Kultsymbolik des Protestantismus (Symbolik der Religionen, 8), Stuttgart 1966.
Kurt Goldammer, Kultsymbolik des Protestantismus. Tafelband (Symbolik der Religionen, 15), Stuttgart 1967.
Jan Harasimowicz: Treści i funkcje ideowe sztuki śląskiej Reformacji (1520-1650). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 1986.
Katarzyna Cieślak: Między Rzymem, Wittenbergą a Genewą. Sztuka Gdańska jako miasta podzielonego wyznaniowo (Monografie Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej). Wrocław: Leopoldinum 2000.
Piotr Birecki: Sztuka luterańska na ziemi chełmińskiej od drugiej połowy XVI do pierwszej ćwierci XVIII wieku, Warszawa: DiG 2007.
Marcin Wisłocki: Sztuka protestancka na Pomorzu 1535 – 1684 (Biblioteka Naukowa Muzeum Narodowego w Szczecinie, seria: Historia sztuki), Szczecin 2005.
David Freedberg, Potęga wizerunków. Studia z historii i teorii oddziaływania, tłum. Ewa Klekot (wyd. oryg. Illinois 1989), Kraków: Universitas 2005.
Grażyna Jurkowlaniec, Epoka nowożytna wobec średniowiecza. Pamiątki przeszłości, cudowne wizerunki, dzieła sztuki (Monografie Fundacji na rzecz Nauki Polskiej), Wrocław 2008.
Dorothea Forstner OSB, Świat symboliki chrześcijańskiej (wyd. oryg. 1959; tłum. wg wyd. 5), Warszawa 1990.
Bogusław Nadolski TChr: Misterium chrześcijańskiego ołtarza, Kraków 2008.
Flügelaltäre des späten Mittelalters. Die Beiträge des Internationalen Colloquiums „Forschung zum Flügelaltar des späten Mittelalters“, 1-3. X. 1990 in Münnerstadt / Unterfranken, Berlin: Staatliche Museen zu Berlin – Preußischer Kulturbesitz 1992.
Encyklopedia Katolicka KUL, t. 14, Lublin 2010, szp. 557-575 (s.v. Ołtarz); t. 17, Lublin 2012, szp. 31-34 (s.v. Retabulum).
Joseph Braun SJ: Das christliche Altargerät in seinem Sein und seiner Entwicklung. München: Herder 1932.
Joseph Braun SJ, Die Reliquiare des christlichen Kultes und ihre Entwicklung, Freiburg i. Br. 1940.
Jan Kracik, Relikwie, Kraków: Znak 2002.
Johann Michael Fritz, Das evangelische Abendmahlsgerät in Deutschland. Vom Mittelalter bis zum Ende des Alten Reiches. Mit Beiträgen von Martin Brecht, Jan Harasimowicz und Anette Reimers, Leipzig: Evangelische Verlagsanstalt 2004.
Michał F. Woźniak, Przestrzeń liturgiczna kościoła p.w. św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Toruniu. [w:] Argumenta, articuli, quaestiones. Studia z historii sztuki średniowiecznej. Księga jubileuszowa dedykowana Marianowi Kutznerowi, red. Anna Błażejewska, Elżbieta Pilecka. Toruń 1999, s. 391-409.
Michał F. Woźniak, Die Kirchen der Stadt Thorn - Beiträge zur Liturgie im Deutschordensland Preußen, [w:] Die sakrale Backsteinarchitektur des südlichen Ostseeraums - der theologische Aspekt, hrsg. v. Gerhard Eimer, Ernst Gierlich (Kunsthistorische Arbeiten der Kulturstiftung der deutschen Vertriebenen, Bd.2). Berlin: Gebr. Mann Verlag 2000, s. 179-193.
Michał F. Woźniak, Ołtarze w przestrzeni liturgicznej kościoła świętojańskiego w Toruniu, [w:] Dzieje i Skarby Kościoła Świętojańskiego w Toruniu. Materiały z konferencji przygotowanej przez Toruński Oddział Stowarzyszenia Historyków Sztuki w X rocznicę ustanowienia diecezji toruńskiej, red. Katarzyna Kluczwajd, Michał Woźniak, Toruń: TNOiK 2002, s. 273-294.
Michał F. Woźniak, Przestrzeń liturgiczna i wyposażenie kościoła Najświętszej Marii Panny na Zamku w Malborku – nowe ustalenia, [w:] Zamek wysoki w Malborku. Interdyscyplinarne badania skrzydła północnego, red. Maria Poksińska, Malbork-Toruń: MZM, Wydawnictwo Naukowe UMK 2006, s. 77-93.
Michał F. Woźniak, Naczynia liturgiczne katedry gnieźnieńskiej jako świadectwa naszej pobożności eucharystycznej, Studia Gnesnensia, X, 1995, s. 261-280.
Michał F. Woźniak, Tradycjonalizm i modernizacja sprzętów liturgicznych w Prusach Królewskich w okresie nowożytnym, [w:] Rozważania o smaku artystycznym, Studia pod redakcją Józefa Poklewskiego i Tomasza F. de Rosset, Toruń: Wydawnictwo UMK 2002, s. 55-77
Joseph Braun SJ, Die liturgischen Paramente in Gegenwart und Vegangenheit. Ein Handbuch der Paramentik, Freiburg i. Br. 1924.
Karen Stolleis, Messgewänder aus deutschen Kirchenschätzen vom Mittelalter bis zur Gegenwart. Geschichte, Form, Material, Regensburg 2001.
Pauline Johnstone, High Fashion in the Church. The Place of Church Vestments in the History of Art from the ninth tot he nineteenth Century, Leeds: Maney 2002.
Haftowane szaty liturgiczne a tradycja Kościoła. Teksty referatów wygłoszonych podczas sesji naukowej 8 czerwca 2005, Kraków 2005.
Apokryfy Starego i Nowego Testamentu.
Leksykony ikonograficzne.
Syntetyczne opracowania dot. historii Kościoła powszechnego, Kościoła w Polsce, reformacji (wg własnego wyboru).
Mysterium Christi. Podręcznik liturgiki ogólnej i szczegółowej, red. Wacław Świerzawski (Rozprawy Instytutu Liturgicznego w Krakowie oraz Ośrodek Formacji Liturgicznej w Zawichoście),
1: Fundamentalne rzeczywistości w liturgii, 2012,
2: Historia liturgii, 2012,
3: Msza Święta, 1992,
4: Sakramenty i sakramentalia, 2013,
5: Liturgia uświęcenia czasu, 1984,
6: Rok liturgiczny, 2013,
7: Sztuka w liturgii, 2013.
Bogusław Nadolski TChr: Liturgika, t. I-IV. Poznań: Pallotinum 1989-1992.
Bogusław Nadolski TChr: Leksykon liturgii, Poznań: Pallotinum 2006.
Joseph kard. Ratzinger: Duch liturgii, tłum. Eliza Pieciul (wyd. oryg. Freiburg i. Br.: Herder 2000), Poznań: Klub Książki Katolickiej 2002.
Michał F. Woźniak, 7. Kształt liturgii w kościele zamkowym w Malborku, w: Monumentalna figura Madonny na kościele NMP w Malborku. Konteksty historyczne, artystyczne i konserwatorskie, red. Janusz Hochleitner, Malbork 2015, s. 29-34.
Myśliciele, kronikarze i artyści o sztuce od starożytności do 1500 (Historia doktryn artystycznych. Wybór tekstów, t. I), wybrał i opracował Jan Białostocki, wyd. II popr. i uzup., Warszawa: PWN 1988 (cz. II, rozdz. 2, s. 199-221); także wyd. III, Gdańsk: Słowo/obraz terytoria, 2001.
Teoretycy, pisarze i artyści o sztuce 1500-1600 (Historia doktryn artystycznych. Wybór tekstów, t. II), wybrał i opracował Jan Białostocki. Warszawa: PWN 1985; wyd. II popr. i uzup. Gdańsk: Słowo/obraz terytoria 2007 (rozdz. 3 i 10).`
Władysław Tatarkiewicz: Historia estetyki (wiele wydań), T. II: Estetyka średniowieczna, cz. I a 5: Estetyka bizantyńska; cz. I b 4: Estetyka karolińska.
Piotr Krasny, Michał Kurzej, Mediolańskie instrukcje o budynkach i sprzętach kościelnych wydane na polecenie Karola Boromeusza i ich recepcja w Kościele katolickim, Kraków: Universitas 2021.
Piotr Krasny, „Visibilia signa ad pietatem excitantes”. Teoria sztuki sakralnej w pismach Roberta Bellarmina, Cezarego Baroniusza, Rudolfa Hospiniana, Fryderyka Boromeusza i innych pisarzy kościelnych epoki nowożytnej, (Ars Vetus et Nova, red. Wojciech Bałus, t. XXIX), Kraków: Universitas 2010.
Chwalisław Zieliński, Sztuka sakralna, Poznań-Warszawa-Lublin 1960.
Kinga Szczepkowska-Naliwajek: Relikwiarze średniowiecznej Europy od IV do początku XVI wieku. Geneza, treści, styl i techniki wykonania. Warszawa: Fundacja ATK 1996.
Michał F. Woźniak, Złotnictwo sakralne Prus Królewskich. Studium typologiczno-morfologiczne, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK 2012, t. I tekst, t. II ilustracje.

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

• Strona przedmiotu 1402-SzLit-1l-s1 w USOSweb