Pracownia konserwacji zabytków 1402-PKZ-RP-4L-SJ

W celu uzyskania zamierzonych efektów uczenia się w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych, studenci realizują zadania związane z tematami przygotowania wstępnej dokumentacji konserwatorskiej. Tematem zajęć jest gromadzenie informacji na temat badanego i konserwowanego obiektu - danych związanych z historią, przebudowami, analizą formy i treści, a także oceną stanu zachowania obiektu i przyczynami zastanej destrukcji. Jednym z pierwszych zadań jest określenie stratygrafii obiektu zidentyfikowanie i odróżnienie warstw oryginalnych i wtórnych. Ostatnim zadaniem tego etapu jest ustalenie programu prac konserwatorsko-restauratorskich wskazującego na kolejne, niezbędne czynności i metody i materiały proponowane do zastosowania.

W cyklu 2024/25L:

W celu uzyskania zamierzonych efektów uczenia się w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych, studenci realizują zadania związane z tematami przygotowania wstępnej dokumentacji konserwatorskiej. Tematem zajęć jest gromadzenie informacji na temat badanego i konserwowanego obiektu - danych związanych z historią, analizą formy i treści, a także oceną stanu zachowania obiektu i przyczynami zniszczeń. Jednym z pierwszych zadań jest określenie budowy obiektu, zidentyfikowanie i odróżnienie warstw oryginalnych i wtórnych. Ostatnim zadaniem tego etapu jest ustalenie programu prac konserwatorsko-restauratorskich wskazującego na kolejne, niezbędne czynności i metody i materiały proponowane do zastosowania.

Całkowity nakład pracy studenta

Godziny realizowane z udziałem prowadzących - godziny kontaktowe - 120 godzin (5ECTS) Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta (godz.): 30 (1ECTS) - przygotowanie do ćwiczeń/pracowni -15 - czytanie literatury -15 Łącznie 150 godzin 6 ECTS

Efekty uczenia się - wiedza

W1 - posiada zaawansowaną wiedzę dotyczącą oddziaływania czynników środowiskowych wpływających na materię obiektów, jakich przykład stanowi zabytek/dzieło sztuki będące obiektem dyplomowym i objawów powodowanych przez nie zniszczeń (K_W04) W2 - ma szczegółową wiedzę teoretyczną i zaawansowaną praktyczną z metodyki działań konserwatorskich dotyczących obiektów, jakich przykład stanowi zabytek/dzieło sztuki będące obiektem dyplomowym (K_W03) W3 - zna w pełni zasady opracowania kompleksowej dokumentacji prac konserwatorsko-restauratorskich w kategorii obiektów, w której mieści się zabytek/dzieło sztuki będące obiektem dyplomowym (K_W12) W4 - posiada specjalistyczną wiedzę na temat materiałów historycznych i aktualną wiedzę o współczesnych materiałach stosowanych do konserwacji obiektów, jakich przykład stanowi zabytek/dzieło sztuki będące obiektem dyplomowym (K_W05)

Efekty uczenia się - umiejętności

U1 - potrafi samodzielnie rozpoznać stan zachowania, określić przyczyny ich zniszczeń i sformułować program koniecznych prac badawczych oraz konserwatorsko-restauratorskich obiektów, jakich przykład stanowi zabytek/dzieło sztuki będące obiektem dyplomowym (K_U01) U2 - potrafi samodzielnie zinterpretować i powiązać wyniki badań chemicznych, fizycznych i biologicznych z konserwatorskimi z wykorzystaniem wiedzy na temat dawnych i współczesnych technik i tradycji warsztatowych stosowanych w obiektach, jakich przykład stanowi zabytek/dzieło sztuki będące obiektem dyplomowym (K_U08) U3 - potrafi samodzielnie określić główne i szczegółowe cele konserwacji-restauracji zabytkowych obiektów, jakich przykład stanowi zabytek/dzieło sztuki będące obiektem dyplomowym z uwzględnieniem kontekstu kulturowego (K_U03) U4 – ma odpowiednie umiejętności warsztatowe by przeprowadzić pełną konserwację i restaurację obiektów, jakich przykład stanowi zabytek/dzieło sztuki będące obiektem dyplomowym U5 - posiada umiejętność opracowania kompleksowej dokumentacji konserwatorskiej obiektów, jakich przykład stanowi zabytek/dzieło sztuki będące obiektem dyplomowym (K-U09)

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

K1 - ma pełną świadomość znaczenia różnych wartości obiektów, jakich przykład stanowi zabytek/dzieło sztuki będące obiektem dyplomowym i obowiązku ich respektowania w procesie konserwacji (K_K01) K2 – ma ugruntowaną świadomość znaczenia zasad etyki zawodowej oraz profesjonalizmu w pracach konserwatorskich i-restauratorskich (K_K02) K3 – dogłębnie rozumie aspekty i skutki, także oddalone w czasie, działań konserwatorskich i ich wpływ na obiekty, jakich przykład stanowi zabytek/dzieło sztuki będące obiektem dyplomowym i ma pełną świadomość odpowiedzialności za podejmowane decyzje (K_03)

Metody dydaktyczne

Metody dydaktyczne podające: opis, opowiadanie

Metody dydaktyczne eksponujące

- pokaz

Metody dydaktyczne podające

- opis
- opowiadanie
- pogadanka

Rodzaj przedmiotu

przedmiot obligatoryjny

Wymagania wstępne

Zaliczenie 7 semestru zajęć

Koordynatorzy przedmiotu

Dariusz Markowski
Robert Rogal
Jacek Stachera

Kryteria oceniania

Efekty uczenia się w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych studenta zaliczane są na ocenę na każdym etapie zajęć Pracowni Konserwacji Zabytków tj. po każdym z semestrów.
Ewaluacji, w różnym stopniu, zależnym od etapu i charakteru wykonywanych prac, podlega:
- formułowanie wniosków prowadzących do diagnozy stanu, precyzyjnego określenia problematyki konserwatorskiej i utworzenia programu prac (W1, W2, W4, U1-3, K1, K3), w czym zawiera się ocena umiejętności formułowania idei na poziomie koncepcji i jakości samej koncepcji;
- ocena właściwego doboru i zastosowania materiałów i technik w podejmowanych czynnościach konserwatorskich a następnie restauratorskich (W2, W4; K2, K3);
- ocena postępu w zdobywaniu sprawności warsztatowej - poziomu technicznego, umiejętności wykorzystania materiałów i narzędzi podczas wykonywania czynności konserwatorskich i restauratorskich (U4, K2, K3);
- ocena staranności, precyzji, poziomu estetycznego wykonanych prac konserwatorskich i restauratorskich (U4,K1, K2);
- na finalnym etapie - kompletność i jakość wykonania dokumentacji konserwatorskiej, a na poszczególnych wcześniejszych etapach - uzupełnianie jej o wiedzę o obiekcie nabywaną w toku prac i informacji mających wpływ na/relacjonujących jego przebieg (W3, U5).

Praktyki zawodowe

Nie dotyczy

Literatura

Wybrana literatura:
Markowski D., Kamiński S.A., Wachowiak M., Wybrane zagadnienia konserwacji i restauracji sztuki nowoczesnej, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2010,
Markowski D. (pod redakcją), “Wybrane zagadnienia konserwacji sztuki współczesnej”, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2024
Markowski D., Ochrona impastowej warstwy malarskiej obrazów olejnych na płótnie podczas zabiegów konserwatorskich, wyd. UMK Toruń, 2002
Markowski D., Porównanie metod dublowania obrazów metodą próżniową i niskociśnieniową. Ich wpływ na strukturę warstwy malarskiej oraz siłę spoiny klejowej, AUNC, XXVI, Toruń
Markowski D., Zastosowanie folii poliamidowej w konserwacji impastowego obrazu XX-wiecznego A. Bodre „Przechodząca przez rzekę, Biuletyn Inf. Kons. Dzieł Sztuki, Vol. 8, No. 2(29), 1997, s. 18-23
R. Rogal, Określanie sekwencji stratygraficznych tynków i warstw malarskich jako element badań architektonicznych i przyczynek do prac konserwatorskich, [w:] Badania architektoniczne: historia i perspektywy rozwoju/ M. Arszyński red., Toruń-Pelplin, 2015, s. 293-306.
B. Krasnowolski, Ochrona zabytków, historia, doktryny, systemy prawne, Kraków 2023 (wybrane fragmenty),
P. Mora, L. Mora, P. Philippot, Conservation of Wall Paintings, Glasgow, 1984 (wybrane fragmenty),
M. Roznerska, P. Mikołajczyk, Malarstwo ścienne. Przyczyny powstawania zniszczeń, Toruń, 1995.
R. Rogal, A. Żychska, Nanotechnologia - perspektywy i osiągnięcia w badaniach i konserwacji dzieł sztuki, Acta Universitatis Nicolai Copenici, zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, R.45, 2014, s. 543-567.
T. Sawicki, Konserwacja malowideł ściennych. Problemy estetyczne. Historia, teoria, praktyka, Warszawa 2010 (wybrane fragmenty).
S. Stawicki, Utrwalanie warstwy malarskiej, Skrypty dydaktyczne ASP w Warszawie, Warszawa 1992 (wybrane fragmenty)
A. Mazur, Metody powstrzymujące niszczenie malowideł ściennych, Warszawa 1999 (wybrane fragmenty)
D. Białek-Kostecka, Spoiwa stosowane w wybranych zabiegach konserwacji malowideł ściennych w Polsce w latach 1945-2018, Rozważania wokół wyników badań, Kraków 2023 (wybrane fragmenty)
R. Rogal, Usuwanie pobiał z temperowych malowideł ściennych o pudrującej lub odspajającej się od podłoża warstwie malarskiej, Acta Universitatis Nocolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo Z. 22 1994, s. 81-106,
R. Rogal, Rozpoznanie zniszczeń malarskich i sgraffitowych dekoracji na elewacjach kamienic na ul. Wąski Dunaj 3 i 10 oraz przy ul. Piwnej 51/53 w Warszawie [w:] Polichromie i sgraffita na fasadach ośrodków staromiejskich odbudowanych po 1945 r.: kreacja i konserwacja, Warszawa 2015, s. 75-85.

W cyklu 2024/25L:

Wybrana literatura:
1.Ars Longa - Vita Brvis. Tradycyjne i nowoczesne metody badania dzieł sztuki, Toruń, 2003
2.Buck R.D., Stabilizacja wymiarowa podobrazi, BMiOZ, seria B, 1970
3.Ciabach J., Właściwości żywic sztucznych stosowanych w konserwacji zabytków, wyd. UMK Toruń, 1997
4.Maniakowska A. M., Metody konserwacji malarstwa sztalugowego na ziemiach polskich w latach 1800 - 1918, Toruń 2006
5.Markowski D., Ochrona impastowej warstwy malarskiej obrazów olejnych na płótnie podczas zabiegów konserwatorskich, wyd. UMK Toruń, 2002
6.Markowski D., Porównanie metod dublowania obrazów metodą próżniową i niskociśnieniową. Ich wpływ na strukturę warstwy malarskiej oraz siłę spoiny klejowej, AUNC, XXVI, Toruń
7.Markowski D., Zastosowanie folii poliamidowej w konserwacji impastowego obrazu XX-wiecznego A. Bodre „Przechodząca przez rzekę, Biuletyn Inf. Kons. Dzieł Sztuki, Vol. 8, No. 2(29), 1997, s. 18-23
8.Markowski D., Zagadnienia technologii i techniki malarstwa Jacka Malczewskiego, Toruń 2002
9.Markowski D., Smagłowski S., Tajemnicze losy joannickich tablic herbowych ze Słońska oraz ich problematyka konserwatorska, AUNC Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo T. XXXVIII, z. 394, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń, 2010, s. 89-126
10.Markowski D., Szmelter-Fausek B., Badania właściwości i skuteczności środków do podklejania odspojonej warstwy malarskiej do szkła, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo T.XL, z. 397, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń, 2011
11.Nicolaus K., Handbuch der Gemälderestaurierung, Köln, 1998
12.Od badań do konserwacji Materiały z konferencji 23-24 października 1998, Toruń, 2002,
13.Peres C., Hoyle M., van Tilborgh L. (red.), A Closer Look. Technical and Art-Historical Studies on Works by Van Gogh and Gauguin, Amsterdam, 1991
14.Problemy dublowania obrazów na płótnie, Wydawnictwo UMK, Toruń 2005
15.Rouba B. J., Budowa techniczna obrazów XIX-wiecznych malowanych na handlowych podobraziach płóciennych i problematyka ich konserwacji, UMK-rozprawy, Toruń 1988
16.Roznerska M., Malinowska T., Retusze w malarstwie sztalugowym, UMK Toruń, 1995
17.Roznerska M., Markowski D., Opracowanie metod rozwarstwiania dwustronnie malowanych kwater tryptyku z Sątop - woj. olsztyńskie, Ochrona Zabytków, Warszawa, 1995, s. 181-188
18.Roznerska M., Rouba B. J., Konserwacja obrazu na płótnie skurczonego wskutek zamoczenia wodą, AUNC, - Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, Tom XXI, 1994, s. 73 - 85, ISBN 83-231-1373-4
19.Slansky B. Technika malarstwa, t. I Materiały do malarstwa i konserwacji, Arkady, Warszawa 1960 oraz Slansky B., Technika malarstwa, tom II Badanie i konserwowanie obrazów, Arkady, Warszawa 1965
20.Strzelczyk A., Skibiński A. (red.), Naukowe podstawy ochrony i konserwacji dzieł sztuki oraz zabytków kultury materialne, Toruń, 1993
21.Szmelter I., Problemy dublowania obrazów na podłożu płóciennym, skrypt Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, Warszawa 1992
22.Szmit-Naud E., Uzupełnienia ubytków warstwy malarskiej obrazów. Zmiany optyczne a stabilność stosowanych materiałów, UMK, Toruń, 2006
23.Ślesiński Wł., Dawne metody i środki chemiczne stosowane przy konserwacji malarstwa sztalugowego, Ochrona Zabytków 1/1984, s. 25-27

Publikacje i artykuły w czasopismach polskich i obcojęzycznych o tematyce konserwacji i restauracji sztuki nowoczesnej (m.in.: Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo - Toruń, Ochrona Zabytków - Warszawa, Biuletyn Informacyjny Konserwatorów-Restauratorów Dzieł Sztuki - Łódź, Studies in Conservation (Anglia), Restauro (Niemcy), akta konferencji IIC (triennial meetings) przechowywane w dostępnej dla studenta bibliotece zakładowej (wykaz na stronie internetowej zakładu); dokumentacje prac wykonanych w ramach zajęć dydaktycznych i dyplomowych oraz prac magisterskich wykonanych przez studentów Katedry Konserwacji-Restauracji Sztuki Nowoczesnej i Współczesnej oraz Katedry Konserwacji-Restauracji Malarstwa i Rzeźby Polichromowanej oraz UMK.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1402-PKZ-RP-4L-SJ w USOSweb