Konserwacja i restauracja malarstwa sztalugowego 1402-MSZ-2Z-SJ

Omówienie budowy obrazów sztalugowych, charakterystyka ich stanu zachowania i przyczyn zniszczeń. W wykładach duży nacisk jest położony na zależności wynikające z wpływu budowy obrazu na jego stan zachowania. Charakterystyka metod i środków stosowanych w przeszłości na podstawie literatury oraz własnych doświadczeń z konserwowanych obiektów. Zwrócenie uwagi na zagadnienia restauracji w odniesieniu do teorii konserwatorskich dawniej i dziś. Znaczną część wykładów stanowi omówienie współczesnych metod i środków konserwatorskich stosowanych w Polsce i na świecie. Omówione są również prace restauratorskie, trafność podejmowania decyzji wykonania rekonstrukcji oraz stosowane metody i środki. Przedmiotem wykładów są przykłady budowy, zniszczeń oraz przebiegów prac konserwatorskich i restauratorskich zarówno obiektów malarstwa dawnego, jak i wybrane przykłady malarstwa nowoczesnego. W ramach wykładów poruszane są następujące zagadnienia:
1. Budowa obrazów (podobrazia, zaprawy, warstwa malarska, werniksy)
2. Zniszczenia poszczególnych warstw technologicznych i ich przyczyny.
3.Wpływ budowy na stan zachowania obrazów.
4. Ikony, budowa i konserwacja.
5. Historia konserwacji oraz stosowane w przeszłości metody i środki.
6. Metody badawcze w diagnozowaniu budowy obrazu, jego stanu zachowania i przyczyn zniszczeń.
7. Współcześnie stosowane metody i środki do prac konserwatorskich i restauratorskich przy obrazach sztalugowych:
- zabezpieczenia,
- zabiegi oczyszczania lica i odwrocia,
- prostowania podobrazia,
- usuwanie warstwy werniksu,
- usuwanie warstw wtórnych (mas dublażowych, łat,
kitów,przemalowań),
- reperacje lokalne podobrazia,
- konsolidacja warstwy malarskiej i zaprawy (metody, środki),
- dublaż (rodzaje, metody, materiały i środki),
- uzupełnianie ubytków zaprawy,
- krosna (budowa, sposoby naciągu),
- werniksy (retuszerski, końcowy),
- uzupełnianie ubytków warstwy malarskiej - prace restauratorskie
(retusz, rekonstrukcja),
- charakterystyka materiałów konserwatorskich.
8. Urządzenia konserwatorskie i przeprowadzane przy ich użyciu zabiegi.
Wykłady ilustrowane są materiałem fotograficznym, filmami video oraz analizą dokonywaną na oryginalnych obrazach.

Omówienie budowy obrazów sztalugowych, charakterystyka ich stanu zachowania i przyczyn zniszczeń. W wykładach duży nacisk jest położony na zależności wynikające z wpływu budowy obrazu na jego stan zachowania. Charakterystyka metod i środków stosowanych w przeszłości na podstawie literatury oraz własnych doświadczeń z konserwowanych obiektów. Zwrócenie uwagi na zagadnienia restauracji w odniesieniu do teorii konserwatorskich dawniej i dziś. Znaczną część wykładów stanowi omówienie współczesnych metod i środków konserwatorskich stosowanych w Polsce i na świecie. Omówione są również prace restauratorskie, trafność podejmowania decyzji wykonania rekonstrukcji oraz stosowane metody i środki. Przedmiotem wykładów są przykłady budowy, zniszczeń oraz przebiegów prac konserwatorskich i restauratorskich zarówno obiektów malarstwa dawnego, jak i wybrane przykłady malarstwa nowoczesnego. W ramach wykładów poruszane są następujące zagadnienia:
1. Budowa obrazów (podobrazia, zaprawy, warstwa malarska, werniksy)
2. Zniszczenia poszczególnych warstw technologicznych i ich przyczyny.
3.Wpływ budowy na stan zachowania obrazów.
4. Ikony, budowa i konserwacja.
5. Historia konserwacji oraz stosowane w przeszłości metody i środki.
6. Metody badawcze w diagnozowaniu budowy obrazu, jego stanu zachowania i przyczyn zniszczeń.
7. Współcześnie stosowane metody i środki do prac konserwatorskich i restauratorskich przy obrazach sztalugowych:
- zabezpieczenia,
- zabiegi oczyszczania lica i odwrocia,
- prostowania podobrazia,
- usuwanie warstwy werniksu,
- usuwanie warstw wtórnych (mas dublażowych, łat,
kitów,przemalowań),
- reperacje lokalne podobrazia,
- konsolidacja warstwy malarskiej i zaprawy (metody, środki),
- dublaż (rodzaje, metody, materiały i środki),
- uzupełnianie ubytków zaprawy,
- krosna (budowa, sposoby naciągu),
- werniksy (retuszerski, końcowy),
- uzupełnianie ubytków warstwy malarskiej - prace restauratorskie
(retusz, rekonstrukcja),
- charakterystyka materiałów konserwatorskich.
8. Urządzenia konserwatorskie i przeprowadzane przy ich użyciu zabiegi.
Wykłady ilustrowane są materiałem fotograficznym, filmami video oraz analizą dokonywaną na oryginalnych obrazach.

Omówienie budowy obrazów sztalugowych, charakterystyka ich stanu zachowania i przyczyn zniszczeń. W wykładach duży nacisk jest położony na zależności wynikające z wpływu budowy obrazu na jego stan zachowania. Charakterystyka metod i środków stosowanych w przeszłości na podstawie literatury oraz własnych doświadczeń z konserwowanych obiektów. Zwrócenie uwagi na zagadnienia restauracji w odniesieniu do teorii konserwatorskich dawniej i dziś. Znaczną część wykładów stanowi omówienie współczesnych metod i środków konserwatorskich stosowanych w Polsce i na świecie. Omówione są również prace restauratorskie, trafność podejmowania decyzji wykonania rekonstrukcji oraz stosowane metody i środki. Przedmiotem wykładów są przykłady budowy, zniszczeń oraz przebiegów prac konserwatorskich i restauratorskich zarówno obiektów malarstwa dawnego, jak i wybrane przykłady malarstwa nowoczesnego. W ramach wykładów poruszane są następujące zagadnienia:
1. Budowa obrazów (podobrazia, zaprawy, warstwa malarska, werniksy)
2. Zniszczenia poszczególnych warstw technologicznych i ich przyczyny.
3.Wpływ budowy na stan zachowania obrazów.
4. Ikony, budowa i konserwacja.
5. Historia konserwacji oraz stosowane w przeszłości metody i środki.
6. Metody badawcze w diagnozowaniu budowy obrazu, jego stanu zachowania i przyczyn zniszczeń.
7. Współcześnie stosowane metody i środki do prac konserwatorskich i restauratorskich przy obrazach sztalugowych:
- zabezpieczenia,
- zabiegi oczyszczania lica i odwrocia,
- prostowania podobrazia,
- usuwanie warstwy werniksu,
- usuwanie warstw wtórnych (mas dublażowych, łat,
kitów,przemalowań),
- reperacje lokalne podobrazia,
- konsolidacja warstwy malarskiej i zaprawy (metody, środki),
- dublaż (rodzaje, metody, materiały i środki),
- uzupełnianie ubytków zaprawy,
- krosna (budowa, sposoby naciągu),
- werniksy (retuszerski, końcowy),
- uzupełnianie ubytków warstwy malarskiej - prace restauratorskie
(retusz, rekonstrukcja),
- charakterystyka materiałów konserwatorskich.
8. Urządzenia konserwatorskie i przeprowadzane przy ich użyciu zabiegi.
Wykłady ilustrowane są materiałem fotograficznym, filmami video oraz analizą dokonywaną na oryginalnych obrazach.

1.Ars Longa - Vita Brvis. Tradycyjne i nowoczesne metody badania dzieł sztuki, Toruń, 2003
2.Buck R.D., Stabilizacja wymiarowa podobrazi, BMiOZ, seria B, 1970
3.Ciabach J., Właściwości żywic sztucznych stosowanych w konserwacji zabytków, wyd. UMK Toruń, 1997
4.Maniakowska A. M., Metody konserwacji malarstwa sztalugowego na ziemiach polskich w latach 1800 - 1918, Toruń 2006
5.Markowski D., Ochrona impastowej warstwy malarskiej obrazów olejnych na płótnie podczas zabiegów konserwatorskich, wyd. UMK Toruń, 2002
6.Markowski D., Porównanie metod dublowania obrazów metodą próżniową i niskociśnieniową. Ich wpływ na strukturę warstwy malarskiej oraz siłę spoiny klejowej, AUNC, XXVI, Toruń
7.Markowski D., Zastosowanie folii poliamidowej w konserwacji impastowego obrazu XX-wiecznego A. Bodre „Przechodząca przez rzekę, Biuletyn Inf. Kons. Dzieł Sztuki, Vol. 8, No. 2(29), 1997, s. 18-23
8.Markowski D., Zagadnienia technologii i techniki malarstwa Jacka Malczewskiego, Toruń 2002
9.Markowski D., Smagłowski S., Tajemnicze losy joannickich tablic herbowych ze Słońska oraz ich problematyka konserwatorska, AUNC Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo T. XXXVIII, z. 394, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń, 2010, s. 89-126
10.Markowski D., Szmelter-Fausek B., Badania właściwości i skuteczności środków do podklejania odspojonej warstwy malarskiej do szkła, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo T.XL, z. 397, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń, 2011
11.Nicolaus K., Handbuch der Gemälderestaurierung, Köln, 1998
12.Od badań do konserwacji Materiały z konferencji 23-24 października 1998, Toruń, 2002,
13.Peres C., Hoyle M., van Tilborgh L. (red.), A Closer Look. Technical and Art-Historical Studies on Works by Van Gogh and Gauguin, Amsterdam, 1991
14.Problemy dublowania obrazów na płótnie, Wydawnictwo UMK, Toruń 2005
15.Rouba B. J., Budowa techniczna obrazów XIX-wiecznych malowanych na handlowych podobraziach płóciennych i problematyka ich konserwacji, UMK-rozprawy, Toruń 1988
16.Roznerska M., Malinowska T., Retusze w malarstwie sztalugowym, UMK Toruń, 1995
17.Roznerska M., Markowski D., Opracowanie metod rozwarstwiania dwustronnie malowanych kwater tryptyku z Sątop - woj. olsztyńskie, Ochrona Zabytków, Warszawa, 1995, s. 181-188
18.Roznerska M., Rouba B. J., Konserwacja obrazu na płótnie skurczonego wskutek zamoczenia wodą, AUNC, - Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, Tom XXI, 1994, s. 73 - 85, ISBN 83-231-1373-4
19.Slansky B. Technika malarstwa, t. I Materiały do malarstwa i konserwacji, Arkady, Warszawa 1960 oraz Slansky B., Technika malarstwa, tom II Badanie i konserwowanie obrazów, Arkady, Warszawa 1965
20.Strzelczyk A., Skibiński A. (red.), Naukowe podstawy ochrony i konserwacji dzieł sztuki oraz zabytków kultury materialne, Toruń, 1993
21.Szmelter I., Problemy dublowania obrazów na podłożu płóciennym, skrypt Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, Warszawa 1992
22.Szmit-Naud E., Uzupełnienia ubytków warstwy malarskiej obrazów. Zmiany optyczne a stabilność stosowanych materiałów, UMK, Toruń, 2006
23.Ślesiński Wł., Dawne metody i środki chemiczne stosowane przy konserwacji malarstwa sztalugowego, Ochrona Zabytków 1/1984, s. 25-27
Zbiory artykułów w czasopismach o tematyce konserwatorskiej i materiały pokonferencyjne: Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo - Toruń, Ochrona Zabytków - Warszawa, Biuletyn Informacyjny Konserwatorów-Restauratorów Dzieł Sztuki - Łódź, Studies in Conservation (Anglia), Restauro (Niemcy), akta konferencji IIC (triennial meetings), dokumentacje prac wykonanych w ramach zajęć dydaktycznych i dyplomowych oraz prac magisterskich wykonanych przez studentów Zakładu Konserwacji Malarstwa i Rzeźby Polichromowanej oraz Zakładu Konsewrwacji i Restauracji Sztuki Nowoczesnej UMK.

1.Ars Longa - Vita Brvis. Tradycyjne i nowoczesne metody badania dzieł sztuki, Toruń, 2003
2.Buck R.D., Stabilizacja wymiarowa podobrazi, BMiOZ, seria B, 1970
3.Ciabach J., Właściwości żywic sztucznych stosowanych w konserwacji zabytków, wyd. UMK Toruń, 1997
4.Maniakowska A. M., Metody konserwacji malarstwa sztalugowego na ziemiach polskich w latach 1800 - 1918, Toruń 2006
5.Markowski D., Ochrona impastowej warstwy malarskiej obrazów olejnych na płótnie podczas zabiegów konserwatorskich, wyd. UMK Toruń, 2002
6.Markowski D., Porównanie metod dublowania obrazów metodą próżniową i niskociśnieniową. Ich wpływ na strukturę warstwy malarskiej oraz siłę spoiny klejowej, AUNC, XXVI, Toruń
7.Markowski D., Zastosowanie folii poliamidowej w konserwacji impastowego obrazu XX-wiecznego A. Bodre „Przechodząca przez rzekę, Biuletyn Inf. Kons. Dzieł Sztuki, Vol. 8, No. 2(29), 1997, s. 18-23
8.Markowski D., Zagadnienia technologii i techniki malarstwa Jacka Malczewskiego, Toruń 2002
9.Markowski D., Smagłowski S., Tajemnicze losy joannickich tablic herbowych ze Słońska oraz ich problematyka konserwatorska, AUNC Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo T. XXXVIII, z. 394, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń, 2010, s. 89-126
10.Markowski D., Szmelter-Fausek B., Badania właściwości i skuteczności środków do podklejania odspojonej warstwy malarskiej do szkła, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo T.XL, z. 397, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń, 2011
11.Nicolaus K., Handbuch der Gemälderestaurierung, Köln, 1998
12.Od badań do konserwacji Materiały z konferencji 23-24 października 1998, Toruń, 2002,
13.Peres C., Hoyle M., van Tilborgh L. (red.), A Closer Look. Technical and Art-Historical Studies on Works by Van Gogh and Gauguin, Amsterdam, 1991
14.Problemy dublowania obrazów na płótnie, Wydawnictwo UMK, Toruń 2005
15.Rouba B. J., Budowa techniczna obrazów XIX-wiecznych malowanych na handlowych podobraziach płóciennych i problematyka ich konserwacji, UMK-rozprawy, Toruń 1988
16.Roznerska M., Malinowska T., Retusze w malarstwie sztalugowym, UMK Toruń, 1995
17.Roznerska M., Markowski D., Opracowanie metod rozwarstwiania dwustronnie malowanych kwater tryptyku z Sątop - woj. olsztyńskie, Ochrona Zabytków, Warszawa, 1995, s. 181-188
18.Roznerska M., Rouba B. J., Konserwacja obrazu na płótnie skurczonego wskutek zamoczenia wodą, AUNC, - Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, Tom XXI, 1994, s. 73 - 85, ISBN 83-231-1373-4
19.Slansky B. Technika malarstwa, t. I Materiały do malarstwa i konserwacji, Arkady, Warszawa 1960 oraz Slansky B., Technika malarstwa, tom II Badanie i konserwowanie obrazów, Arkady, Warszawa 1965
20.Strzelczyk A., Skibiński A. (red.), Naukowe podstawy ochrony i konserwacji dzieł sztuki oraz zabytków kultury materialne, Toruń, 1993
21.Szmelter I., Problemy dublowania obrazów na podłożu płóciennym, skrypt Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, Warszawa 1992
22.Szmit-Naud E., Uzupełnienia ubytków warstwy malarskiej obrazów. Zmiany optyczne a stabilność stosowanych materiałów, UMK, Toruń, 2006
23.Ślesiński Wł., Dawne metody i środki chemiczne stosowane przy konserwacji malarstwa sztalugowego, Ochrona Zabytków 1/1984, s. 25-27
Zbiory artykułów w czasopismach o tematyce konserwatorskiej i materiały pokonferencyjne: Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo - Toruń, Ochrona Zabytków - Warszawa, Biuletyn Informacyjny Konserwatorów-Restauratorów Dzieł Sztuki - Łódź, Studies in Conservation (Anglia), Restauro (Niemcy), akta konferencji IIC (triennial meetings), dokumentacje prac wykonanych w ramach zajęć dydaktycznych i dyplomowych oraz prac magisterskich wykonanych przez studentów Zakładu Konserwacji Malarstwa i Rzeźby Polichromowanej oraz Zakładu Konsewrwacji i Restauracji Sztuki Nowoczesnej UMK.

1.Ars Longa - Vita Brvis. Tradycyjne i nowoczesne metody badania dzieł sztuki, Toruń, 2003
2.Buck R.D., Stabilizacja wymiarowa podobrazi, BMiOZ, seria B, 1970
3.Ciabach J., Właściwości żywic sztucznych stosowanych w konserwacji zabytków, wyd. UMK Toruń, 1997
4.Maniakowska A. M., Metody konserwacji malarstwa sztalugowego na ziemiach polskich w latach 1800 - 1918, Toruń 2006
5.Markowski D., Ochrona impastowej warstwy malarskiej obrazów olejnych na płótnie podczas zabiegów konserwatorskich, wyd. UMK Toruń, 2002
6.Markowski D., Porównanie metod dublowania obrazów metodą próżniową i niskociśnieniową. Ich wpływ na strukturę warstwy malarskiej oraz siłę spoiny klejowej, AUNC, XXVI, Toruń
7.Markowski D., Zastosowanie folii poliamidowej w konserwacji impastowego obrazu XX-wiecznego A. Bodre „Przechodząca przez rzekę, Biuletyn Inf. Kons. Dzieł Sztuki, Vol. 8, No. 2(29), 1997, s. 18-23
8.Markowski D., Zagadnienia technologii i techniki malarstwa Jacka Malczewskiego, Toruń 2002
9.Markowski D., Smagłowski S., Tajemnicze losy joannickich tablic herbowych ze Słońska oraz ich problematyka konserwatorska, AUNC Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo T. XXXVIII, z. 394, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń, 2010, s. 89-126
10.Markowski D., Szmelter-Fausek B., Badania właściwości i skuteczności środków do podklejania odspojonej warstwy malarskiej do szkła, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo T.XL, z. 397, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń, 2011
11.Nicolaus K., Handbuch der Gemälderestaurierung, Köln, 1998
12.Od badań do konserwacji Materiały z konferencji 23-24 października 1998, Toruń, 2002,
13.Peres C., Hoyle M., van Tilborgh L. (red.), A Closer Look. Technical and Art-Historical Studies on Works by Van Gogh and Gauguin, Amsterdam, 1991
14.Problemy dublowania obrazów na płótnie, Wydawnictwo UMK, Toruń 2005
15.Rouba B. J., Budowa techniczna obrazów XIX-wiecznych malowanych na handlowych podobraziach płóciennych i problematyka ich konserwacji, UMK-rozprawy, Toruń 1988
16.Roznerska M., Malinowska T., Retusze w malarstwie sztalugowym, UMK Toruń, 1995
17.Roznerska M., Markowski D., Opracowanie metod rozwarstwiania dwustronnie malowanych kwater tryptyku z Sątop - woj. olsztyńskie, Ochrona Zabytków, Warszawa, 1995, s. 181-188
18.Roznerska M., Rouba B. J., Konserwacja obrazu na płótnie skurczonego wskutek zamoczenia wodą, AUNC, - Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, Tom XXI, 1994, s. 73 - 85, ISBN 83-231-1373-4
19.Slansky B. Technika malarstwa, t. I Materiały do malarstwa i konserwacji, Arkady, Warszawa 1960 oraz Slansky B., Technika malarstwa, tom II Badanie i konserwowanie obrazów, Arkady, Warszawa 1965
20.Strzelczyk A., Skibiński A. (red.), Naukowe podstawy ochrony i konserwacji dzieł sztuki oraz zabytków kultury materialne, Toruń, 1993
21.Szmelter I., Problemy dublowania obrazów na podłożu płóciennym, skrypt Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, Warszawa 1992
22.Szmit-Naud E., Uzupełnienia ubytków warstwy malarskiej obrazów. Zmiany optyczne a stabilność stosowanych materiałów, UMK, Toruń, 2006
23.Ślesiński Wł., Dawne metody i środki chemiczne stosowane przy konserwacji malarstwa sztalugowego, Ochrona Zabytków 1/1984, s. 25-27
Zbiory artykułów w czasopismach o tematyce konserwatorskiej i materiały pokonferencyjne: Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo - Toruń, Ochrona Zabytków - Warszawa, Biuletyn Informacyjny Konserwatorów-Restauratorów Dzieł Sztuki - Łódź, Studies in Conservation (Anglia), Restauro (Niemcy), akta konferencji IIC (triennial meetings), dokumentacje prac wykonanych w ramach zajęć dydaktycznych i dyplomowych oraz prac magisterskich wykonanych przez studentów Zakładu Konserwacji Malarstwa i Rzeźby Polichromowanej oraz Zakładu Konsewrwacji i Restauracji Sztuki Nowoczesnej UMK.