Metodyka konserwacji zabytków - metal
1402-MKZ-M-4Z-SJ
Zajęcia 1: Przedstawienie zasad zaliczenia przedmiotu, BHP P-POŻ. Pokaz materiałów dydaktycznych pracowni, umożliwiający rozpoznanie gatunku metalu i techniki wykonania. Omówienie możliwych badań.
Zajęcia 2-3: Skrócone ćwiczenia z metodyki obejmujące podstawowe czynności i wiedzę konserwatorską dotyczącą konserwacji zabytków metalowych.
Tematyka skoncentrowana na zagadnieniach usuwania nawarstwień, chemicznym patynowaniu (w zależności od zabytku), antykorozyjnym zabezpieczeniu zabytków wykonanych ze stopów węglowych żelaza oraz stopów miedzi, w oparciu o problematykę konserwatorską poszczególnych zabytków z metalu lub rzemiosło użytkowe z kolekcji muzealnych (m.in. zabytki archeologiczne, rzemiosło artystyczne lub użytkowe).
Zajęcia 4-15: Konserwacja zabytków metalowych:
Wykonywanie prostych czynności konserwatorskich. Nauczenie indywidualnego podejścia do zabytku oraz rozwiązywanie różnych dylematów konserwatorskich. Zaznajomienie z metodami antykorozyjnego zabezpieczania, stabilizacją procesów korozyjnych oraz używania inhibitorów, a także z warunkami i sposobami przechowywania zabytków.
Praca własna pod kierunkiem prowadzącego zajęcia:
Dokumentacja konserwatorska:
Inwentaryzacja obiektów zabytkowych z naciskiem na określenie materiału oraz techniki ich wykonania, opis formalny i stanu zachowania, ze szczególnym naciskiem na procesy korozyjne, nawarstwienia i kondycję rdzenia metalicznego, opracowanie programu postępowania konserwatorskiego, wykonanie dokumentacji fotograficznej.
Istnieje możliwość odpracowania nieobecności podczas dyżuru prowadzącego po uprzednim umówieniu się.
|
W cyklu 2022/23Z:
Zajęcia z metodyki konserwacji metali są praktycznym utrwaleniem wiedzy, jaką student zdobywa podczas wykładów z „Konserwacja metali”.
Rozpoznawanie metali i stopów oraz przykłady typowych dla nich procesów korozyjnych
Oglądanie i badanie organoleptycznie próbek metali z omawianiem właściwości pomocnych w ich rozpoznawaniu.
Pokazywanie zabytkowych obiektów rzemiosła artystycznego i archeologicznych. Próby określenia stopu.
Pomoce naukowe: zebrany zestaw metali nieskorodowanych oraz zniszczonych przez procesy korozyjne.
Przybliżenie procesu odlewniczego.
Mechaniczne metody usuwania produktów korozji ze stopów węglowych żelaza
Przedstawienie klasyfikacji metod usuwania nawarstwień korozyjnych, omówienie metod mechanicznych, pokazanie stosowanych środków, materiałów, narzędzi oraz urządzeń.
Zapoznanie się z zasadami korzystania z urządzeń.
Przygotowanie do przeprowadzenia ćwiczenia.
Zapoznanie się z terminologią zawartą w normach.
Opisywanie procesów korozyjnych i zmian korozyjnych węglowych stopów żelaza zgodnie z obowiązującą terminologią. Oczyszczanie skorodowanych próbek następującymi metodami mechanicznymi: ściernymi, złuszczającymi i strumieniowo-ściernymi. Badanie efektów oczyszczania i porównanie stosowanych metod.
Podsumowanie - określenie skuteczności, zalet i wad zastosowanych metod.
Metody usuwania produktów korozji z węglowych stopów żelaza
Szczegółowe omówienie metod fizycznych, chemicznych oraz redukcyjnych usuwania nawarstwień korozyjnych z węglowych stopów żelaza. Pokazanie stosowanych środków, materiałów, narzędzi oraz urządzeń. Omówienie działania urządzeń, m.in. myjki ultradźwiękowej.
Zapoznanie się z zasadami korzystania z urządzeń.
Przygotowanie do przeprowadzenia ćwiczenia.
Oczyszczanie skorodowanych próbek następującymi metodami: ultradźwiękową, chemiczną w kąpieli, pastami, okładami, elektrochemiczną i elektrolityczną. Badanie efektów oczyszczania i porównanie stosowanych metod.
Podsumowanie - określenie skuteczności, zalet i wad zastosowanych metod.
Metody usuwania produktów korozji z miedzi
Szczegółowe omówienie metod chemicznych usuwania nawarstwień korozyjnych z miedzi. Wprowadzenie terminu - patyna.
Przygotowanie do przeprowadzenia ćwiczenia.
Oczyszczanie próbek miedzi w różnym stopniu skorodowanych oraz z patyną następującymi metodami: mechanicznymi, ultradźwiękową, chemiczną w kąpieli, pastami, okładami oraz elektrochemiczną. Badanie efektów oczyszczania i porównanie stosowanych metod.
Podsumowanie - określenie skuteczności, zalet i wad zastosowanych metod.
Uzupełnianie ubytków masami na bazie polimerów oraz opiłków/proszków metali
Prezentacja zbioru mas do uzupełniana ubytków w metalach z przykładami ich użycia. Prezentacja materiałów.
Omówienie przygotowania masy do uzupełniania ubytków w metalach oraz metodyki wykonania uzupełnienia.
Przygotowanie do przeprowadzenia ćwiczenia
Wykonanie laminatu, przygotowanie masy, uzupełnienie ubytku, opracowanie powierzchni uzupełnienia.
Podsumowanie - ocena efektów.
Praca z obiektem zabytkowym: inwentaryzacja, opis formalny, stan zachowania oraz program prac konserwatorskich.
Dokumentacja konserwatorska
Omówienie schematu dokumentacji konserwatorskiej oraz dokumentacji zbiorczej dla obiektów archeologicznych. Przekazanie schematu w formie elektronicznej do samodzielnej pracy. Sprawdzenie poprawności wykonania zadania.
|
Całkowity nakład pracy studenta
1. Godziny kontaktowe: 30 godz. (1 ECTS)
2. Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta: łącznie 30 godz. (1 ECTS)
- 20 godz. - przygotowanie do zajęć, przygotowanie dokumentacji konserwatorskiej
- 10 godz. - zapoznanie z literaturą przedmiotu
Łącznie: 60 godz. (2 ECTS)
Efekty uczenia się - wiedza
- W1: ma szczegółową wiedzę teoretyczną i praktyczną z metodyki działań konserwatorskich w zakresie zabytków metalowych (zgodnie z K_W04),
- W2: zna mechanizmy oddziaływania fizycznych, chemicznych i biologicznych czynników środowiskowych na zabytki metalowe (zgodnie z K_W05),
- W3: posiada wiedzę w zakresie materiałoznawstwa zabytkowych metali oraz historycznych i współczesnych materiałów konserwatorskich stosowanych w ich konserwacji (zgodnie z K_W06),
- W4: posiada wiedzę dotyczącą dawnych technik metaloplastycznych (zgodnie z K_W09).
Efekty uczenia się - umiejętności
- U1: umie określić stan zachowania oraz przyczyny zniszczeń zabytków metalowych (zgodnie z K_U01),
- U2: potrafi rozpoznać i opisać budowę techniczną zabytków metalowych (zgodnie z K_U02),
- U3: potrafi określać główne i szczegółowe cele służące realizacji zadania konserwatorskiego z uwzględnieniem kontekstu kulturowego zabytku metalowego (K_U03),
- U4: posiada umiejętność wykorzystania wiedzy konserwatorskiej, technologicznej oraz wiedzy z zakresu nauk humanistycznych i przyrodniczych dla przygotowania projektu konserwatorskiego zabytku metalowego (zgodnie z K_U04),
- U5: posiada umiejętność wykonania zabiegów konserwatorskich i restauratorskich w zabytku metalowym (zgodnie z K_U05),
- U6: potrafi określić zasady profilaktyki i minimalizacji niszczącego oddziaływania fizycznych, chemicznych i biologicznych czynników środowiskowych na zabytki metalowe (zgodnie z K_U06),
- U7: posiada umiejętność wykonania dokumentacji badań zabytku metalowego (zgodnie z K_U07),
- U8: potrafi zaplanować, zinterpretować i powiązać wyniki badań chemicznych i fizycznych obiektu metalowego z konserwatorskimi i technologicznymi z wykorzystaniem wiedzy na temat dawnych i współczesnych technik oraz tradycji warsztatowych (zgodnie z K_U08),
- U9: posiada umiejętność opracowania kompleksowej dokumentacji konserwatorskiej zabytku z metalu (zgodnie z K_U09),
- U10: rozpoznaje rodzaje technik metaloplastycznych (zgodnie z K_U10),
- U11: potrafi wykorzystać umiejętności i wiedzę na temat dawnych i współczesnych technologii i technik metaloplastycznych w pracach konserwatorsko-restauratorskich (zgodnie z K_U13),
- U12: potrafi wykorzystać umiejętności plastyczne i zastosować wiedzę z obszaru sztuk plastycznych w pracach konserwatorskich i restauratorskich w zabytku metalowym (zgodnie z K_U14),
- U13: jest przygotowany do współdziałania z innymi osobami w ramach prac zespołowych (zgodnie z K_U17).
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
- K1: ma świadomość znaczenia wartości (artystycznej, historycznej, emocjonalnej itd.) dzieł sztuki i zabytków z metalu, ich nieodtwarzalności i obowiązku ich respektowania w procesie konserwacji-restauracji (zgodnie z K_K01),
- K2: ma świadomość znaczenia profesjonalizmu i konieczności przestrzegania zasad etyki zawodowej (zgodnie z K-K02),
- K3: ma świadomość i rozumie aspekty i skutki działań konserwatorskich, ich wpływ na dzieło sztuki lub zabytek z metalu oraz świadomość związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje (zgodnie z K_K03),
- K4: ma świadomość i rozumie konieczność uwzględnienia kontekstu kulturowego dzieła sztuki i zabytku z metalu w decyzjach konserwatorskich (zgodnie z K_K04),
- K5: zna ograniczenia własnej wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę dalszego kształcenia oraz włączania specjalistów z innych dziedzin do rozwiązywania szczególnie złożonych zagadnień (zgodnie z K_K05).
Metody dydaktyczne
Metody dydaktyczne eksponujące:
- pokaz
- wystawa
(określenie techniki wykonania i stanu zachowania obiektu zabytkowego)
Metody dydaktyczne podające:
- opis
- pogadanka
Metody dydaktyczne poszukujące:
- ćwiczeniowa
- doświadczeń
- klasyczna metoda problemowa
- obserwacji
- projektu
- studium przypadku
(założenia konserwatorskie i ustalenie metodyki zabiegów konserwatorskich, zaproponowanie projektu konserwatorskiego przydzielonego obiektu zabytkowego, opis techniki wykonania, stanu zachowania, przebiegu prac konserwatorskich w ramach dokumentacji konserwatorskiej, wykonanie prób w celu dobrania materiałów konserwatorskich, wykonanie zabiegów konserwatorskich)
Metody dydaktyczne eksponujące
- wystawa
- pokaz
Metody dydaktyczne podające
- pogadanka
- opis
Metody dydaktyczne poszukujące
- klasyczna metoda problemowa
- ćwiczeniowa
- projektu
- doświadczeń
- studium przypadku
Rodzaj przedmiotu
przedmiot obligatoryjny
Wymagania wstępne
Znajomość chemii i materiałoznawstwa z zakresu przedmiotów: Chemia w konserwacji zabytków (zwłaszcza podstawy elektrochemii), Żywice sztuczne w konserwacji zabytków, Technologia i techniki sztuk plastycznych
Znajomość historii sztuki z zakresu przedmiotów: Historia sztuki
starożytnej, Historia sztuki średniowiecznej, Historia sztuki nowożytnej
Koordynatorzy przedmiotu
W cyklu 2025/26Z: | W cyklu 2023/24Z: | W cyklu 2022/23Z: | W cyklu 2024/25Z: |
Kryteria oceniania
Metody weryfikacji i oceny:
- dyskusja podczas zajęć, pytania otwarte - ocena efektów kształcenia z zakresu wiedzy (W1-W4) za pomocą tzw. "wejściówek" [punktacja: poniżej 3 pkt brak zaliczenia; 4-6 pkt ocena 3; 7-8 pkt ocena 4; 8,5-9 pkt ocena 5]
- projekt konserwatorski (U4, U6-10)
- aktywność (W1-W4)
- wykonywanie zadań realizowanych na zajęciach (U1-U13, K1-K4)
- przygotowanie dokumentacji prac konserwatorskich do wydruku (W1-W4, U4, U6-U10)
- ocena właściwego doboru i zastosowania materiałów i technik, staranności wykonania projektu/pracy/realizacji zadania (W1-W4, U11-U13)
- ocena poziomu umiejętności wykorzystania materiałów i narzędzi oraz technologii warsztatu (W1, K2, K5, U8-U13);
- ocena poziomu estetyki wykonawstwa pracy (U4-U5, U11-U12)
Ocena przedmiotu jest oceną ciągła. Składają się na nią: wykonanie ćwiczeń zleconych przez prowadzącego (10% oceny końcowej), poprawne wykonanie prac konserwatorskich przy powierzonym obiekcie (40%), poprawne wykonanie dokumentacji konserwatorskiej w określonym terminie (30%), ocena składowa uzyskanej wiedzy - wejściówki (20%)
Praktyki zawodowe
Literatura
Literatura obowiązkowa (wybrane fragmenty):
- Zabytki kamienne i metalowe, ich niszczenie i konserwacja profilaktyczna pod red. Domasłowskiego Wiesława. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2011.
- Gradowski Michał. Dawne złotnictwo. Technika i terminologia. Warszawa: PWN, 1984.
Literatura uzupełniająca (wybrane fragmenty):
- Krause Janusz. Zastosowanie taniny do stabilizacji procesów korozyjnych w zabytkowych obiektach żelaznych o minimalnym stopniu zachowania rdzenia metalicznego część 1, AUNC, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XIV, Nauki Humanistyczno-Społeczne, z.189, 1989, s.143-164.
- Tomaszewska-Szewczyk Alina. Szkłem malowane. Problematyka konserwatorska emalierstwa. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2021.
|
W cyklu 2022/23Z:
Zabytki kamienne i metalowe, ich niszczenie i konserwacja profilaktyczna pod red. Domasłowskiego Wiesława. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2011.
Krause Janusz. Sarkofagi cynowe Problematyka technologiczna warsztatowa i konserwatorka, Toruń 1995.
B. Ćwiklińska, Usuwanie nawarstwień korozyjnych ze stopów srebra pochodzenia archeologicznego, praca magisterska napisana pod kierunkiem dr Aliny Tomaszewskiej-Szewczyk, Zakład Konserwacji Elementów i Detali Architektonicznych, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń 1983.
|
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i
terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: