Prowadzony w cyklach: 2022/23L, 2023/24L, 2024/25L

Kod ISCED: 0218

Punkty ECTS: 7

Język: polski

Organizowany przez: Instytut Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa

Konserwacja metali 1402-KME-5L-SJ

Pierwsze zajęcia obejmują przedstawienie przez osobę prowadzącą zasad obowiązujących w pracowni, w tym przepisów BHP, przeciwpożarowych (P-POŻ) oraz form zaliczeń. Po zapoznaniu się z zasadami studenci podpisują dokument potwierdzający ich zgodę oraz zrozumienie przedstawionych informacji.
Zajęcia w pracowni konserwacji zabytków metalowych w semestrze letnim stanowią kontynuację zajęć z poprzedniego semestru oraz pogłębienie wiedzy zdobytej w poprzednim roku akademickim. Studenci rozwijają umiejętności praktyczne i teoretyczne związane z inwentaryzacją, analizą stanu zachowania oraz konserwacją zabytków metalowych, doskonaląc metody pracy i ucząc się bardziej zaawansowanych technik. W toku zajęć poszerzają swoją wiedzę na temat procesów korozyjnych, metod stabilizacji i ochrony metalu, a także zasad sporządzania kompleksowej dokumentacji konserwatorskiej. Ważnym elementem jest indywidualne podejście do obiektów, umożliwiające samodzielne podejmowanie decyzji konserwatorskich w oparciu o zdobytą wiedzę i doświadczenie.

W cyklu 2022/23L:

Konserwacja zabytków metalowych
Zaawansowanie i zakończenie prac konserwatorskich zaczętych w semestrze zimowym.Wykonywanie prostych czynności konserwatorskich. Nauczanie indywidualnego podchodzenia do zabytku oraz rozwiązywanie różnych problemów związanych z nim. Zaznajomienie z metodami antykorozyjnego zabezpieczania, stabilizacją procesów korozyjnych oraz używania inhibitorów, a także z warunkami i sposobami przechowywania zabytków.

Dokumentacja konserwatorska
Przygotowanie dokumentacji konserwatorskiej.

Pogłębianie zainteresowań powiązanych z tematyką konserwacji metali
Wybór, przygotowanie i zaprezentowanie tematu z zakresu: zabytkoznawstwa zabytków metalowych lub konserwacji metali.

W cyklu 2023/24L:

Dokumentacja konserwatorska
Przygotowanie dokumentacji konserwatorskiej.

Pogłębianie zainteresowań powiązanych z tematyką konserwacji metali
Wybór, przygotowanie i zaprezentowanie tematu z zakresu: zabytkoznawstwa zabytków metalowych lub konserwacji metali.

W cyklu 2024/25L:

Podobnie jak w podstawowych informacjach o przedmiocie.
Studenci wykonują prace konserwatorskie zabytków ze zbiorów muzealnych z Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej w Przemyślu, są to obiekty zróżnicowane zarówno tematycznie jak i materiałowo oraz z Muzeum Stutthof w Sztutowie, głównie obiekty wykonane ze stali pokryte emalią (przedmioty użytku codziennego).

Całkowity nakład pracy studenta

1. Godziny kontaktowe: 75 h 2. Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta: 55 h (przygotowanie dokumentacji, zebranie materiałów, zapoznanie się z literaturą) 3. konsultacje z nauczycielem akademickim: 10 Łącznie 140 h 7 ECTS

Efekty uczenia się - wiedza

W03 Posiada szczegółową wiedzę teoretyczną dotyczącą metod konserwacji zabytków metalowych W04 Rozumie mechanizmy wpływu czynników fizycznych, chemicznych i biologicznych na obiekty metalowe, zgodnie. W05 Posiada wiedzę na temat właściwości metali oraz materiałów konserwatorskich, zarówno historycznych, jak i współczesnych, stosowanych w procesie ich ochrony. W06 Zna podstawowe metody badawcze, zarówno fizyczne, jak i chemiczne, wykorzystywane w analizie zabytków metalowych. W09 Posiada wiedzę o dawnych technikach metaloplastycznych, zgodnie z

Efekty uczenia się - umiejętności

U1 Potrafi zidentyfikować i określić przyczyny degradacji zabytków metalowych, uwzględniając procesy korozyjne i wpływ środowiska U2 Umie rozpoznać, opisać i przeanalizować budowę techniczną zabytków metalowych, uwzględniając technologie wytwarzania, obróbki oraz ślady użytkowania U3 Określa główne i szczegółowe cele konserwatorskie, biorąc pod uwagę specyfikę metalu, jego stan zachowania oraz kontekst historyczny i kulturowy, U4 Wykorzystuje wiedzę konserwatorską, technologiczną oraz z zakresu nauk humanistycznych i przyrodniczych do opracowania projektów konserwacji i restauracji zabytków metalowych U5 Posiada umiejętność przeprowadzania zabiegów konserwatorskich i restauratorskich na metalowych obiektach zabytkowych, takich jak oczyszczanie, stabilizacja, rekonstrukcja czy zabezpieczanie powierzchni U6 Określa zasady ochrony i minimalizacji wpływu czynników fizycznych, chemicznych i biologicznych na zabytki metalowe, w tym metod profilaktycznej konserwacji i odpowiednich warunków przechowywania U7 Posiada umiejętność sporządzania dokumentacji badawczej dotyczącej zabytków metalowych, obejmującej opisy technologiczne, analizy składu chemicznego oraz dokumentację fotograficzną, zgodnie z K_U07. U9 Umie opracować kompleksową dokumentację konserwatorską zabytków metalowych, obejmującą diagnozę stanu zachowania, opis wykonanych działań oraz zalecenia dotyczące dalszej ochrony U10 Rozpoznaje i identyfikuje tradycyjne oraz nowoczesne techniki metaloplastyczne stosowane w wytwarzaniu i zdobieniu zabytków metalowych, U14 Stosuje umiejętności plastyczne oraz wiedzę z zakresu sztuk plastycznych w procesie konserwacji i restauracji zabytków metalowych, m.in. przy rekonstrukcji brakujących elementów czy retuszu powierzchni U16 Podejmuje samodzielne decyzje dotyczące projektowania i realizacji prac konserwatorskich zabytków metalowych, uwzględniając ich wartość historyczną i technologiczną U17 Jest gotowy do współpracy i pracy zespołowej przy realizacji projektów konserwatorskich zabytków metalowych, w tym z historykami sztuki, archeologami i specjalistami z dziedziny nauk ścisłych

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

K1 Ma świadomość wartości artystycznej, historycznej i technologicznej zabytków metalowych, ich unikalnego charakteru oraz obowiązku poszanowania ich oryginalnej substancji w procesie konserwacji i restauracji, zgodnie z K_K01. K2 Rozumie znaczenie profesjonalizmu w konserwacji zabytków metalowych oraz konieczność przestrzegania zasad etyki zawodowej, w tym podejmowania działań minimalnie inwazyjnych i odwracalnych, zgodnie z K_K02. K3 Jest świadomy wpływu podejmowanych decyzji konserwatorskich na zabytki metalowe oraz konsekwencji ich działań dla trwałości i autentyczności obiektu, rozumiejąc związane z tym wysokie poczucie odpowiedzialności, zgodnie z K_K03. K4 Ma świadomość konieczności uwzględnienia kontekstu historycznego, technologicznego i kulturowego zabytków metalowych przy planowaniu i realizacji działań konserwatorskich, zgodnie z K_K04. K5 Rozumie ograniczenia własnej wiedzy i umiejętności w zakresie konserwacji metali, dostrzega potrzebę ciągłego doskonalenia oraz konsultacji z ekspertami z pokrewnych dziedzin, takich jak chemia, fizyka, archeologia czy historia sztuki, w przypadku szczególnie skomplikowanych problemów konserwatorskich, zgodnie z K_K05.

Metody dydaktyczne

Metoda dydaktyczna aktywizująca – obserwacja, określenie techniki wykonania i stanu zachowania, Metoda dydaktyczna aktywizująca – dyskusja dydaktyczna, założenia konserwatorskie i ustalenie metodyki zabiegów konserwatorskich (wstęp do przygotowania projektu konserwatorskiego). Metoda dydaktyczna aktywizująca – metoda projektów, przygotowanie projektu konserwatorskiego. Metoda dydaktyczna aktywizująca – metoda laboratoryjna (doświadczeń).,wykonanie prób w celu dobrania materiałów konserwatorskich. Metoda dydaktyczna aktywizująca – ćwiczenia praktyczne, wykonanie zabiegów konserwatorskich. Metoda dydaktyczna aktywizująca – analiza przypadków (case study), opis techniki wykonania, stanu zachowania, przebiegu prac konserwatorskich w ramach dokumentacji konserwatorskiej.

Metody dydaktyczne eksponujące

- pokaz

Metody dydaktyczne podające

- pogadanka
- wykład konwersatoryjny
- opis

Metody dydaktyczne poszukujące

- projektu
- obserwacji
- ćwiczeniowa
- laboratoryjna
- doświadczeń

Wymagania wstępne

Znajomość materiałoznawstwa metali, procesów korozyjnych oraz ich konserwacji w zakresie wykładu „Konserwacja metali” oraz ćwiczeń "Metodyka konserwacji zabytków - metal" , a także materiałów zbytkownych z obszaru przedmiotu "Konserwacja rzemiosła artystycznego". Znajomość chemii i materiałoznawstwa z zakresu przedmiotów: Chemia w konserwacji zabytków (zwłaszcza podstawy elektrochemii), Żywice sztuczne w konserwacji zabytków, Technologia i techniki sztuk plastycznych Ogólne zagadnienia z historii sztuki z zakresu przedmiotów: Historia sztuki starożytnej, Historia sztuki średniowiecznej, Historia sztuki nowożytnej Wyczucie formy i barwy ukształtowane w ramach bloku zajęć plastycznych

Koordynatorzy przedmiotu

Arletta Piasecka

Kryteria oceniania

Ocena ciągłej znajomości przedmiotu – na poziomie zaawansowanym ocenia się znaczne opanowanie wiedzy teoretycznej oraz umiejętność jej precyzyjnego zastosowania w praktyce; U1, U4, U6, U10, W1-4, K1-2.

Ocena zrozumienia tematu – wymaga pogłębionej zdolności analizy zagadnień, umiejętności wnioskowania oraz interpretacji problemów konserwatorskich; U2, U3, U5, W1, 2, 4, K3.

Ocena umiejętności rozwiązywania problemu – na tym etapie istotna jest skuteczność w znajdowaniu i wdrażaniu adekwatnych metod konserwatorskich dostosowanych do specyfiki obiektu; U8, 12, W1, 5, K3-4.

Ocena inwencji własnej – student powinien wykazywać inicjatywę w proponowaniu rozwiązań w zakresie konserwacji i restauracji zabytków, uwzględniając kontekst historyczny i technologiczny obiektu; U3, 4, 9, W1, 5, K4.

Ocena terminowości i organizacji stanowiska pracy – wymaga efektywnego planowania działań konserwatorskich oraz utrzymania porządku i bezpieczeństwa w miejscu pracy, ze szczególną dbałością o konserwowany przedmiot; U8, 5, W1, 4, K2, 4.

Ocena realizacji zadania indywidualnie – student powinien wykazać się umiejętnością pracy samodzielnej, wykorzystując wskazówki przekazane przez osobę prowadzącą zajęcia; U2, 4, W1, 3, K2, 4.

Ocena prawidłowego wykonania konserwacji powierzonych przedmiotów zabytkowych – kluczowa jest zgodność wykonanych prac z zasadami konserwatorskimi oraz dbałość o powierzone obiekty na poziomie profesjonalnym; U5, 6, 12, W1, 3, 4, K3.

Ocena odpowiedzialności za przedmiot zabytkowy – student powinien wykazać się pełną świadomością wartości konserwowanego obiektu oraz podejmować decyzje zgodne z zasadami etyki zawodowej i konserwatorskiej; U1, 3, 9, W1, 2, 5, K1-3.

Ocena poprawności i kompletności dokumentacji konserwatorskiej – dokumentacja musi być szczegółowa, precyzyjna oraz w pełni zgodna z wymogami formalnymi, uwzględniając nowoczesne standardy cyfrowe; U9, W3-4, K4.

Ocena poprawności prowadzenia dzienniczka prac konserwatorskich – student powinien wykazać się dokładnością i systematycznością w dokumentowaniu realizowanych działań, uwzględniając szczegółowe informacje dotyczące konkretnego obiektu; U5, 9, W1, 3, K2-3.

Praktyki zawodowe

nie przewiduje się

Literatura

LITERATURA OBOWIĄZKOWA:
-Zabytki kamienne i metalowe, ich niszczenie i konserwacja profilatyczna pod red. Domasłowskiego Wiesława. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2011. (fragment dotyczący zabytków metalowych (s. 489-534).
-Implementacja mas plastycznych do uzupełniania ubytków w stopach mosiężnych, Chylińska Marta, Podgórski Andrzej, Tomaszewska-Szewczyk Alina, W: Dziedzictwo rzemiosła artystycznego : tradycyjne techniki oraz nowoczesna konserwacja i restauracja. T. 1 / Niemcewicz Piotr, Chylińska Marta (red.), 2020, Toruń, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, s.101-122, ISBN 978-83-231-4502-8
-Zastosowanie metod instrumentalnych w badaniu technik złoceń na podłożu metalowym, Podgórski Andrzej, Piasecka Arletta, Tomaszewska-Szewczyk Alina, W: Analiza chemiczna w ochronie zabytków: XIV konferencja, 4-5 grudnia 2014, Warszawa., 2014, Warszawa, Wydział Chemii Uniwersytetu Warszawskiego, s.31-31
-Konsolidacja zniszczonej mechanicznie dekoracji emalierskiej na miedzi i jej stopach za pomocą żywic termoplastycznych
Tomaszewska Arletta, Tomaszewska-Szewczyk Alina, Acta Universitatis Nicolai Copernici. Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, 2011, nr 42, s.185-207

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA:
Panneau Stefana Knappa z fasady auli Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu : problematyka konserwatorska, Gralińska-Grubecka Aleksandra, Jarmulska-Król Zuzanna, Kaźmierczak Adam, Arletta Piasecka, Anna Zaręba [i in.], W: III Konferencja Naukowa Dziedzictwo rzemiosła artystycznego : tradycyjne techniki oraz nowoczesna konserwacja i restauracja, Toruń 16.11.2023 : materiały konferencyjne / Chylińska Marta (red.), 2023, Toruń, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, s.18-19

W cyklu 2022/23L:

LITERATURA OBOWIĄZKOWA:
1. Zabytki kamienne i metalowe, ich niszczenie i konserwacja profilatyczna pod red. Domasłowskiego Wiesława. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2011. (fragment dotyczący zabytków metalowych (s. 489-534).
2. Gradowski Michał, Dawne złotnictwo technika i technologia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1984.
3. Krause, Janusz, Alina Tomaszewska-Szewczyk. „Romańskie drzwi brązowe z Katedry Wniebowzięcia Marii Panny i św. Wojciecha w Gnieźnie - problematyka technologiczno-warsztatowa i konserwatorska”, Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki 1/11 (2000), 20-33.
4. Krause Janusz, Alina Tomaszewska-Szewczyk. „Konserwacja mosiężnych obiektów zabytkowych o dużym stopniu zniszczenia na przykładzie gotyckich płyt nagrobnych Piotra II Nowaka i Rudolfa z Rüdesheim”, Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki 1-2/13 (2002), 8-19.
5. Rdesińska Maria, Szmaglińska Paulina, Tomaszewska-Szewczyk Alina, Znaki pielgrzymie. Przyczynek z zakresu kultury materialnej i konserwacji, AUNC Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XLIII, Toruń 2012, s. 55-74.
6. Tomaszewska-Szewczyk Alina, Mosiądz w starożytności i średniowieczu: przyczynek do dziejów kultury materialnej, AUNC Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XLVII, Toruń 2016, 7-41.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA:

Korozja Tom I Korozja metali i stopów pod red. Shreira L. L. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1966.

Korozja Tom II Ochrona przed korozją pod red. Shreira L.L. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1966.

Dobrzański Leszek A. Materiały inżynierskie i projektowanie materiałowe. Podstawy nauki o materiałach i metaloznawstwo. Wyd. 2. zmien. i uzupeł. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 2006. ISBN 83-204-3249-9

Faltermeier Robert B. A Corrosion Inhibitor Test for Copper-based Artifacts, Studies in Conservation. 1998 nr 44, s. 121-128.

Ganorkar M.C., Pandit Rao V., Gayathri P., Sreenivasa Rao T.A. A Novel Method for Conservation of Copper-based Artifacts, Studies in Conservation. 1988 nr 33, s.97-101.

Krause Janusz. Badania nad usuwaniem produktów korozji z powierzchni zabytkowych obiektów żelaznych. Biblioteka Muzealnictwa i Ochrony Zabytków seria B t.57. Warszawa: 1979.

Krause Janusz. Zastosowanie taniny do stabilizacji procesów korozyjnych w zabytkowych obiektach żelaznych o minimalnym stopniu zachowania rdzenia metalicznego część 1, AUNC, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XIV, Nauki Humanistyczno-Społeczne, z.189, 1989, s.143-164.

Madsen H.B., A Preliminary Note on the Use of Benzotriazole for Stabilising Bronze Objects. Studies in Conservation, 1967 nr 12, s.163-166.

Plenderleith Harold James. The Conservation of Antiquities and Works of Art Treatment. Repair and Restoration. London: Oxford University Press 1957. ASIN: B0000CJK2S

Przybyłowicz Karol, Metaloznawstwo. Wyd. 8. zmien. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 2007. ISBN 978-83-204-3304-3

Rathgen Friedrich. Die Konservierung von Altertumsfunden, mit Berücksichtigung ethnographischer und kunstgewerblicher Sammlunsgegenstände. Metalle und Metallegierungen, organische Stoffe. Berlin, Leipzig: W. de Gruyter 1924.

Stambolov Todor. The Corrosion and Conservation of Metallic Antiquities and Works of Arts, Wyd. popr. Amsterdam: Central Research Laboratory for Objects of Art and Science, 1985. ASIN B0007JAV94

Tomaszow N. D. Teoria korozji i ochrony metali, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1962Uhlig Herbert H. Korozja i jej zapobieganie. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne 1976.

Uhlig Herbert H. Korozja i jej zapobieganie. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne 1976.

Wranglén Gösta. Podstawy korozji i ochrony metali, Wyd. 2. zmien. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1985. ISBN 83-204-0679-X

DODATKOWA LITERATURA
Cronyn J. M. The Elements of Archaeological Conservation. London & New York: Routledge, 2005. ISBN 0-415-01207-4

Landolt Dieter. Corrosion and Surface Chemistry of Metals, Swiss, EPFL Press, 2007, ISBN 978-2-940222-11-7

Pearson Colin, Conservation of Marine Archaeological Objects. Conservation & Museology, Butterworth-Heinemann Ltd 1988. ISBN 0408106689

Rodgers Bradley A. The Archaeologist’s Manual for Conservation. A Guide to Non-Toxic, Minimal Intervention Artifact Stabilization. New York: Kluwer Academic/Plenum Publishers, 2004. ISBN 0-306-48467-8

Sastri V.S., Ghali Edward, Elboujdaini Mimoun. Corrosion Prevention and Protection Practical Solution, England: John Wiley & Sons, 2007, ISBN 0 470 02402 X

Schweitzer Philip A. Paint and Coating. Applications and Corrosion Resistance, CRC Press Taylor & Francis Group, 2006, ISBN 1-57444-702-5

Scott David A. Copper and Bronze in Art. Corrosion, Colorants, Conservation, Los Angeles: The Getty Conservation Institute, 2002. ISBN 0-89236-638-9

Scott David A., Eggert Gerhard. Iron and Steel in Art. Corrosion, Colorants, Conservation, London: Archetype Publications, 2009. ISBN 978-1-904982-05-0

Selwyn Lyndsie. Metals and Corrosion. A Handbook for the Conservation Professional, Canada: Canadian Conservation Institute, 2004. ISBN 0-662-37984-5