Ogólne zagadnienia metodologiczne konserwacji i restauracji zabytków architektury 1402-III-OZMK-P

1. Uwarunkowania wewnętrzne - kształtujące konserwację i restaurację
zabytków architektur.
Uwarunkowania wewnętrzne: historia ogólna i budowlana, układ funkcjonalno – przestrzenny, forma i kompozycja, technika wykonania, autentyczna substancja, indywidualny charakter, standard wykonania „klimat”, stan techniczny zabytku jako podstawa do wniosków i wytycznych konserwatorsko – architektonicznych, które składają się z: I ogólnej koncepcji konserwatorskiej, II wytycznych do układu funkcjonalno – przestrzennego, III wytycznych do pozostałych elementów zabytku.
2. Patologie w zabytkach architektury powstające w wyniku błędnych prac
restauratorskich.
Dotyczące: pokryć dachowych więźb, stropów drewnianych, sklepień murów
cokołowych i fundamentów, posadzek i podłóg, okien i drzwi, kościołów drewnianych oraz architektury murowanej.
3. Metoda konserwacji i restauracji zabytków architektury (terminologia
prac oraz wartościowanie i zalecenia wynikające z teorii).
Konserwacja, konserwacja bieżąca (profilaktyczna) zabiegi konserwacji. Restauracja, zabiegi restauracji, adaptacja (aranżacje wnętrz niekompletnych), integracja, rewitalizacja budownictwa poprzemysłowego, rewitalizacja i zabezpieczenie ruin historycznych (anastyloza). Rozbudowa, przemieszczanie, przesunięcia (z demontażem i bez), renowacja. Odbudowy: rekonstrukcja zabytku, restytucja, odbudowa kreacyjna.
4. Konserwacja i rewitalizacja ruin historycznych.
Ruiny angielskie. Nieborów – Arkadia – sztuczne ruiny. Niedopuszczalna odbudowa ruin w Polsce. Karta Wenecka o ruinach. Zasady rewitalizacji ruin (tabela) I – prace przygotowawcze – rozpoznanie ruin, II – prace odkrywkowe, badawcze i zabezpieczenie czasowe, III – wartościowanie, IV – koncepcja zagospodarowania oraz rewitalizacji i zabezpieczenia, V – program szczegółowy i realizacja, VI – warunki przetrwania, VII – elementy dodane. Powtórzenie zasad. Podsumowanie – definicja. Berlini, Coventry. Wiślica.
5. Adaptacja zabytków architektury do współczesnych potrzeb.
Definicja i wnioski z niej płynące. Schemat prezentujący czynniki warunkujące
i kształtujące adaptację zabytków architektury (wiatraczek). Wnioski i wytyczne konserwatorsko – architektoniczne – ogólna koncepcja, wytyczne do układu funkcjonalno – przestrzennego (U.F.P.). Pozostałe elementy. Konieczność uzyskania odstępstw od współczesnych warunków technicznych. Różne przykłady adaptacji: Pałac w Studzieńcu, Toruń, ul. Kopernika 19, Chełmińska 28, Zamek w Golubiu i w Szczecinie. Ratusz w Toruniu – adaptacja na muzeum – schemat funkcjonalny. Opinia prof. Remera oraz dwóch prof. Analiza poszczególnych kondygnacji (parter, piwnice I i II piętro. Rozwiązanie komunikacji pionowej. Neapol – galeria malarstwa. Przykłady uczytelnień. Adaptacja poddaszy. Adaptacja budynku gospodarczego w Serbii. Adaptacja kamienic na muzeum w Warszawie. Konsekwencja łączenia kamienic w Toruniu. Inne rodzaje balustrad schodowych na wyższych kondygnacjach
kamienic jako dowód adaptacji kondygnacji magazynowych na mieszkania. Dodanie elementów o formie współczesnej. Ostateczna definicja adaptacji.
6. Adaptacja zabytkowego prezbiterium do liturgii posoborowej.
Czynniki warunkujące i kształtujące prezbiterium. Rozpoznanie i wartościowanie istniejącego prezbiterium. Podstawowe wymagania. Spotkanie nowej liturgii z tradycją kościoła. Niszczenie zabytkowego wyposażenia. Niewłaściwe odkrywki. Poziom prezbiterium oraz problem stopni w prezbiterium. Błędne usuwanie barier i niszczenie zabytkowej posadzki. Ołtarz posoborowy a posadzka. Zasady budowy ołtarza i ambony. Pulpit do czytań. Tabernakulum. Przykłady rozwiązań poprawnie prezbiteriów (Łążyn, NMP w Toruniu, katedra w Płocku. Problem krzyża w prezbiterium, obrus na ołtarzu i problem kwiatów. Adaptacja cerkwi i kościołów protestanckich dla kościoła katolickiego.
7. Problematyka artystyczna przy restauracji zabytkowej architektury
oraz rozbudowie kościołów oraz prezentacja projektów i realizacji w
fotogramach.
Problematyka artystyczna związana z restauracją architektury zabytkowej. Rozbudowa kościołów: Ciechocinek, Lubsko, Zawada. Prezentacja projektów o charakterze restauracji zab. architektury na wybranych przykładach (ok. 60 plansz).
8. Dokumentowanie wybranych działań konserwatorskich na zabytkach
architektonicznych (uczytelnienie interwencji, odkrywki ekspozycyjne,
problem tzw. świadków).
Wprowadzenie. A – Uczytelnienie interwencji restauratorskich. 1. uzupełnienia,
2. odtworzenie na podstawie świadka, 3. wznowienie, 4. dodanie. B – Uczytelnienie zmian funkcjonalnych. C – sygnowanie prac. D – odkrywki ekspozycyjne.

Całkowity nakład pracy studenta

1.Godziny realizowane z udziałem nauczyciela (godziny kontaktowe wykładu, przewidziane w programie): 23 2. Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta, konieczny do zaliczenia przedmiotu (przygotowanie i uzupełnienie notatek; zebranie, przeanalizowanie i przyswojenie treści podanej literatury, zebranie materiału ilustracyjnego, koniecznego do nauki przedmiotu): 22 3. Czas, wymagany do przygotowania się do zaliczenia (przyswojenie materiału ilustracyjnego, definicji, powtórka zagadnień problemowych): 15 Liczba pkt ECTS - 2

Efekty uczenia się - wiedza

EK_W04 -sStudent ma pogłębioną świadomość problematyki wartościowania zabytku, jako kluczowego zagadnienia procesu konserwatorskiego. EK_W05 - student posiada zaawansowaną wiedzę szczegółową wybranych zagadnień związanych z metodami konserwacji i restauracji zabytków architektury.

Efekty uczenia się - umiejętności

EK_U06 - student potrafi wykorzystać zdobytą wiedzą do przygotowania /wykonania, w zależności od specjalności zawodowej, w oparciu o dobór wybranych metod i narzędzi z zakresu dyscypliny nauki o sztuce: prac przedprojektowych, wniosków i wytycznych lub projektu budowlano – konserwatorskiego architektur historycznej. EK_U07 - student potrafi objaśnić i uzasadnić zróżnicowanym odbiorcom dokonany wybór koniecznych ingerencji konserwatorsko – restauratorskich w zabytkach.

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

EK_K04 - student w sposób odpowiedzialny dokonuje wyboru koniecznych ingerencji konserwatorsko – restauratorskich w zabytkach, w szczególności wobec zabytkowych elementów odkrywanych w trakcie prac budowlano – konserwatorskich. EK_K06- student jest przygotowany do skutecznego uzasadnienia inwestorowi poszanowania wartości dawnej architektury oraz ukierunkowania na budowie działań wykonawców do stosowania dawnych technik budowlanych.

Metody dydaktyczne

Zajęcia prowadzone są jako wykład informacyjny/problemowy, uporządkowany w układzie tematycznym. Wykładowi towarzyszy prezentacja multimedialna.

Metody dydaktyczne eksponujące

- pokaz

Metody dydaktyczne podające

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład problemowy

Rodzaj przedmiotu

przedmiot obligatoryjny

Wymagania wstępne

Znajomość podstaw: historycznych, teoretycznych i ogranizacyjno-prawnych aspektów ochrony zabyków, historii architektury, historycznych technik budowlanych i ich problematyki konserwatorskiej, opieki i profilaktyki konserwatorskiej detali architektonicznych i zabytków ruchomych.

Koordynatorzy przedmiotu

Beata Piaskowska

Kryteria oceniania

Kolokwium uwzględniające następujące przedmioty składające się na moduł kształcenia:
- Ogólne zagadnienia metodologiczne konserwacji i restauracji zabytków architektury.
- Wybrane problemy konserwatorskie zabytków architektury.
- Współczesne elementy związane z konserwacją zabytków architektury.

Praktyki zawodowe

brak

Literatura

- Karta Wenecka 1964-2014, Red. Bukowska W., Krawczyk J., Toruń 2015.
- Karta ICOMOS (2003 r.) – Zasady analizy, konserwacji i restauracji strukturalnej (konstrukcyjnej) dziedzictwa architektonicznego (w Standardach …, s. 70).
- Kucza-Kuczyński K., Zawód – architekt. O sztuce zawodowej i moralności architektury. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2004.
- Niemojewski L., Uczniowie cieśli. Rozważania nad zawodem architekta. Wyd. Trzaska, Evert i Michalski, Warszawa 1948 reprint – wydanie przez SARP 1997.
- Tajchman J., Aranżacje i wyposażenie zabytkowych prezbiteriów adaptowanych do wymogów liturgii posoborowej. Problematyka liturgiczna, konserwatorska
i artystyczna, Katowice 2008.
- Tajchman J., Standardy w zakresie projektowania, realizacji i nadzorów prac konserwatorskich dotyczących zabytków architektury i budownictwa, Toruń-Warszawa 2014.
- Tajchman J., Przykłady wadliwej i poprawnej adaptacji zabytków architektury [w:] Standardy w zakresie projektowania, realizacji i nadzorów prac konserwatorskich dotyczących zabytków architektury i budownictwa, Toruń-Warszawa 2014, s. 27-35.
- Tajchman J., Uczytelnienie niektórych działań konserwatorsko-restauratorskich bezpośrednio na zabytkach architektury [w:] Standardy w zakresie projektowania, realizacji i nadzorów prac konserwatorskich dotyczących zabytków architektury
i budownictwa, Toruń-Warszawa 2014, s. 35-52.
- Tajchman J., Najczęstsze błędy w projektowaniu i w realizacjach konserwatorskich (wybrane przykłady) [w:] Standardy w zakresie projektowania, realizacji i nadzorów prac konserwatorskich dotyczących zabytków architektury
i budownictwa, Toruń-Warszawa 2014, s. 52-66.
- Tajchman J., Konserwacja ruin historycznych. Uwagi o metodzie. Ochrona Zabytków, Nr 4, 2005, s. 27-46.
- Tajchman J., Na czym polega metoda ochrony, konserwacji i zagospodarowania ruin zamkowych [w:] Zamki w ruinie – zasady postępowania konserwatorskiego, red. Szmygin B., Molski P., Warszawa-Lublin 2012, s. 9-25.
- Tajchman J., Toruńskie zabytki architektoniczne adaptowane na potrzeby Muzeum Okręgowego w Toruniu [w:] Księga Pamiątkowa z okazji 150 lecia Muzeum Okręgowego w Toruniu 1861-2011, red. Mikulski K., Okoń E., Toruń 2011, s. 83-113.
- Tajchman J., Podstawowe zagadnienia metody konserwacji i restauracji dziedzictwa architektonicznego w zakresie zabytkowych budowli [w:] Współczesne problemy teorii konserwatorskiej w Polsce, red. Bogusław Szmygin, Warszawa-Lublin 2008, s. 155-169.
- Tajchman J., Piaskowska B., Na czym polega metoda adaptacji zabytków architektury do współczesnej funkcji [w:] Wartość funkcji w obiektach zabytkowych, red. Bogusław Szmygin. ICOMOS, Warszawa-Lublin 2014, s. 299-314.
- Vademecum Konserwatora Zabytków. Międzynarodowe Normy Ochrony Dziedzictwa Kultury 2000, Biuletyn ICOMOS.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1402-III-OZMK-P w USOSweb