Historia sztuki średniowiecznej powszechnej 1402-Hssp-1z-s1

Zakres tematyczny realizowany na zajęciach:

I SEMESTR:
1. Wprowadzenie do przedmiotu, omówienie sylabusa, literatury obowiązkowej i uzupełniającej, zakres tematyki zajęć, terminologia. Zagadnienie problemowe: Architektura średniowieczna na liście światowego dziedzictwa UNESCO oraz kolekcje sztuki średniowiecznej w polskich zbiorach;
2. ARCHITEKTURA WCZESNOCHRZEŚCIJAŃSKIEGO RZYMU – architektura sakralna Rzymu IV i V w., typy oraz podłoże religijno-polityczne (dyskusja na podstawie zadanej literatury);
3. RAWENNA - studium historii miejsca, oddziaływanie, interpretacje (ćwiczenia i dyskusja na podstawie zadanej literatury);
4. Sztuka a KULT RELIKWII w średniowieczu – typologia średniowiecznych relikwiarzy (ćwiczenia i dyskusja na podstawie zadanej literatury);
5. BIZANTYJSKIE KLASZTORY na liście UNESCO – studium przypadku założeń Dafni, Osios Lukas oraz Nea Moni na Chios (ćwiczenia i dyskusja na podstawie prezentowanego materiału);
6–7. ARCHITEKTURA romańska we Francji i w Italii – ćwiczenia analityczne;
8. MALARSTWO romańskie – ćwiczenia analityczne oraz dyskusja na podstawie zadanej literatury;

II SEMESTR
9. Romańska RZEŹBA ARCHITEKTONICZNA we Francji (ćwiczenia na podstawie zadanej literatury);
10–11. Katedra gotycka i wielka teoria historii sztuki – ćwiczenia na podstawie zadanej literatury;
12. Cechy późnego średniowiecza – sztuka i problem jej oryginalności, organizacja, technika (ćwiczenia i dyskusja na podstawie zadanej literatury);
13–14. Malarstwo niderlandzkie XV w. – ćwiczenia i dyskusja na podstawie zadanej literatury);
15. Regionalne warsztaty późnego gotyku na przykładzie produkcji ośrodka w Mechelen – ćwiczenia i dyskusja na podstawie zadanej literatury / podsumowanie zajęć / wystawienie ocen.

Całkowity nakład pracy studenta

1. Godziny realizowane z udziałem nauczyciela: godziny kontaktowe ćwiczeń (30 godz.) przewidziane w planie i programie studiów (1 sem. 15godz. + 2 sem. 15godz.) 2. Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta, konieczny do zaliczenia przedmiotu (przygotowanie i uzupełnienie notatek z zajęć; zebranie, przeanalizowanie i przyswojenie treści podanej literatury do wykładu konwersatoryjnego i ćwiczeń; opracowanie terminologii; bieżące przygotowywanie materiału do ćwiczeń, systematyczne przygotowywanie się do zadawanych zagadnień i testów w ramach ćwiczeń) - 15 godz. 3. Czas, wymagany do przygotowania się do zaliczenia zajęć - zaliczenia z oceną po pierwszym i drugim semestrze (przyswojenie materiału ilustracyjnego, definicji, powtórka zagadnień problemowych) - 15 godz. Łącznie: 60 godzin pracy za 2 p. ECTS I semestr – 1 p. ECTS II semestr – 1 p. ECTS

Efekty uczenia się - wiedza

Student: W1: ma ogólną świadomość złożonej problematyki badawczej sztuki średniowiecznej powszechnej (źródła poznawcze, problemy ikonologiczne, kwestia interpretacji i sporów naukowych, przeszłych i aktualnych) [K_W02] W2: zna periodyzację sztuki średniowiecznej w Europie [K_W02]; W3: zna chronologię kultury i sztuki wczesnochrześcijańskiej i bizantyńskiej, którą postrzega w kategoriach powszechnego dziedzictwa kultury chrześcijańskiej oraz jako istotną cząstkę kulturowej spuścizny Wschodu w stałej relacji i dialogu z kulturą Zachodu [K_W02; K_W05]; W4: zna terminologię sztuki średniowiecznej (architektura, zabytki ruchome, typologia, ikonografia) [K_W05]; W5: ma uporządkowaną wiedzę o najważniejszych zjawiskach artystycznych średniowiecza w obrębie architektury sakralnej i świeckiej, iluminatorstwa, malarstwa ściennego i tablicowego, rzeźby monumentalnej i snycerstwa oraz wybranych zagadnień z rzemiosła artystycznego (odlewnictwo, złotnictwo, tkanina) w zakresie sztuki powszechnej kręgu łacińskiego, elementów sztuki Bizancjum [K_W05]; W6: zna genezę i kształtowanie się średniowiecznych form i typów architektonicznych, wystrojów i dekoracji architektonicznej oraz ich uwarunkowań ideowych [K_W05] W7: zna najważniejsze problemy stylu, funkcji i treści ideowych sztuk plastycznych Europy doby średniowiecza [K_W02; K_W05] W8: zna szerszy kontekst zaistnienia i funkcjonowania sztuki w omawianym okresie: uwarunkowania historii politycznej i religijnej itd. [K_W02; K_W05].

Efekty uczenia się - umiejętności

Student: U1: samodzielnie wyszukuje literaturę, materiały informacyjne i materiał fotograficzny [ikonograficzny] z zakresu dziedzictwa artystycznego okresu średniowiecza, korzystając przy tym z różnych źródeł (tradycyjnych oraz ICT) [K_U01; K_U02]; U2: w oparciu o kwerendę bibliograficzną i materiał fotograficzny, samodzielnie definiuje podstawowe terminy sztuki i kultury średniowiecznej [K_U02; K_U04]; U3: rozpoznaje i datuje najistotniejsze dzieła sztuki średniowiecznej [K_U04]; U4: na poziomie podstawowym opisuje style występujące w architekturze i plastyce średniowiecza przy użyciu języka fachowego [K_U04]; U5: charakteryzuje i porównuje dzieła sztuki średniowiecznej przy użyciu fachowej terminologii [K_U02; K_U04]; U6: rozpoznaje najważniejsze typy ikonograficzne i tematy sztuki średniowiecznej, na poziomie podstawowym określając treści dzieł sztuki [K_U02; K_U04]; U7: osadza zjawiska artystyczne w kontekście historycznym i kulturowym, z uwzględnieniem czołowych zagadnień badań mediewistycznych [K_U04; K_U07]; U8: jest przygotowany do nauki w dalszym toku kursu z historii sztuki, rozumiejąc paralelizm zjawisk artystycznych w okresach przejściowych oraz problem tradycji i spuścizny artystycznej [K_U04]

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

Student: K1: ma świadomość poziomu swojej wiedzy – swych kompetencji i niedostatków, rozumie potrzebę ciągłego rozwoju naukowego [K_K02]; K2: ma świadomość doniosłości dziedzictwa kulturowego Europy doby średniowiecza; jest świadom jest świadom jego obecności w kulturze obecnej oraz spoczywającej na współczesnych odpowiedzialności za zachowanie jego wartości dla przyszłych pokoleń [K_K04; K_K06].

Metody dydaktyczne

- Ćwiczenia na podstawie zadanych tekstów z towarzyszącą prezentacją multimedialną - Dyskusja problemowa, case study

Metody dydaktyczne eksponujące

- pokaz

Metody dydaktyczne podające

- wykład konwersatoryjny

Metody dydaktyczne poszukujące

- ćwiczeniowa

Rodzaj przedmiotu

przedmiot obligatoryjny

Wymagania wstępne

Ogólna orientacja w historii Europy od IV do pocz. XVI w.

Koordynatorzy przedmiotu

Witold Miedziak

Kryteria oceniania

Warunkiem uzyskania pozytywnej oceny są:

- obecność na ćwiczeniach,
- systematyczne przygotowanie (w tym przez czytanie zaleconej literatury),
- aktywne uczestnictwo,
- zaliczenie testów cząstkowych ze slajdów i terminów.

Literatura

Literatura podstawowa:

Czapska M., Od zamówienia do gotowego dzieła, czyli proces tworzenia rzeźby drewnianej w średniowieczu, [w:] Święci orędownicy, Rzeźba gotycka na zamku w Malborku. Katalog wystawy, red. Czapska M., Malbork 2013, s. 147–163.
Dębicki J., Zachodni portal katedry świętego Łazarza w Autun. Studium z historii sztuki i historii idei, Kraków 2002 [zwł. ss. 225–241].
Jarzewicz J., O dwóch niewielkich książkach i jednej wielkiej teorii, „Artium Questiones” 13 (2002), s. 359–371 [dostęp online: https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/11070/1/09_Jaros%C5%82aw_Jarzewicz_Om%C3%B3wienia_i_Recenzje_359-371.pdf].
Jastrzębowska E., Sztuka wczesnochrześcijańska, Warszawa 2008 [zwł. s. 61–76 (przełom konstantyński); s. 111–132 (Rzym); s. 178–183 (mozaiki raweńskie)].
Mazurczak U., O czasie wewnętrznym przedstawionym na podstawie wybranych przykładów malarstwa niderlandzkiego XV w., „Roczniki humanistyczne” T. 26, z. 4 (1978), s. 37–54.
Panofsky E., Architektura gotycka i scholastyka, + Suger, opat St-Denis, + Rzeczywistość i symbol w malarstwie niderlandzkim XV wieku [w:] tegoż, Studia z historii sztuki, Warszawa 1971, ss. 33–65, 66–94, 122–150.
Pilecka E., Jakoś rzemiosła a pytanie o istotę sztuki późnego średniowiecza, [w:] Zabytkowa stolarka we wnętrzach sakralnych i jej problematyka konserwatorska, red. J. Krawczyk, Toruń 2010, s. 33–51.
Różycka-Bryzek Anna, O możliwości przedstawiania Boga na przykładzie raweńskiej mozaiki z VI wieku, „Zeszyty Naukowe UJ, Studia religiologica”, z. 29, s. 25–31.
Sauerländer W., Rzeźba średniowieczna, tłum. A. Porębska, wyd. 1 – Warszawa 1978 / 2-Warszawa 2001 [zwł. rozdział Rzeźba epoki romańskiej].
Simson O. von, Katedra gotycka, tłum. A. Palińska, Warszawa 1989.
Szczepkowska-Naliwajek K., Relikwiarze średniowiecznej Europy od IV do początku XVI wieku. Geneza, treści, styl i techniki wykonania, Warszawa 1996 [zwł. rozdziały IV–VIII].
Świechowski Z., Nowak L., Gumińska B., Sztuka romańska, Warszawa 1976 [zwł. ss. 14–119; 168–215; 283–324; 334–375].
Ziemba A., Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380–1500, T.1: Sztuka dworu burgundzkiego oraz miast niderlandzkich, Warszawa 2008 [zwł. s. 361–368].
Ziemba A., Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380–1500, T.2: Niderlandzkie malarstwo tablicowe 1430–1500, Warszawa 2011, [zwł. ss. 481–489, 506–525, 531–539, 541–580].
Żarnecki J, Sztuka romańska, tłum. A. Rożnowska-Sadraei, Kraków 2005 [zwł. ss. 7–16, 17–48 ; 49–82; 101–120].

Literatura uzupełniająca:

Białostocki J., Późny gotyk. Rozwój pojęcia i terminu, [w:] Późny gotyk. Studia nad sztuką przełomu średniowiecza i czasów nowych, Warszawa 1965, s. 17–82.
Duby Georges, Czasy katedr: sztuka i społeczeństwo 980–1420, Warszawa 1986.
Elbern Victor H., Magia i wiara w złotnictwie wczesnego średniowiecza, „Biuletyn Historii Sztuki” 38/3 (1976), s. 195–217.
Jagla J., Gest wotywny. Ze starożytnych sanktuariów do chrześcijańskich świątyń i średniowiecznej ikonografii, [w:] Antyk, prawda i fałsz w średniowieczu. Materiały Seminariów Mediewistycznych im. Alicji Karłowskiej-Kamzowej, red. Kowalski J, Ratajczak T, Poznań 2011, s. 259–270.
Jarzewicz J., Materia antyczna w sztuce średniowiecza, [w:] Antyk, prawda i fałsz w średniowieczu. Materiały Seminariów Mediewistycznych im. Alicji Karłowskiej-Kamzowej, red. Kowalski J, Ratajczak T, Poznań 2011, s. 179-191.
Kalinowski L., Kryzys w sztuce późnego średniowiecza, [w:] Kryzysy w sztuce. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Lublin, grudzień 1985, Warszawa 1988, s. 45–60.
Święci orędownicy. Rzeźba gotycka na zamku w Malborku. Katalog wystawy, red. M. Czapska, Malbork 2013 [zwł. M. Czapska, Średniowiecze epoką kultu świętych, s. 13 – 29; M. Czapska, Relikwie – nośniki cudownej mocy, s. 41–46; B. Butryn. Rozwój form relikwiarzowych w średniowieczu, s. 47–55].

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1402-Hssp-1z-s1 w USOSweb