Historia kolekcjonerstwa polskiego 1402-HKP-3L-S1

1. Zagadnienia wstępne: Ogólna charakterystyka polskiego kolekcjonerstwa artystycznego ze szczególnym zaakcentowaniem dychotomii między stosunkiem do sztuki europejskiej a stosunkiem do dziedzictwa narodowego i sztuki „narodowej”; analiza przykładowych, stosunkowo dobrze zachowanych kolekcji (kolekcja Ludwika Michała Paca i Cypriana Lachnickiego); recepcja sztuki europejskiej na ziemiach polskich; sygnalizacja dziejów kolekcjonerstwa polskiego do czasów obecnych; analiza kolekcji malarstwa europejskiego Andrzeja Mniszcha oraz kolekcjonerstwa Feliksa Mannghi-Jasieńskiego.
2. Omówienie najwybitniejszych polskich kolekcji sztuki europejskiej (malarstwo, rzeźba, rzemiosło artystyczne).
3. Zagadnienia znaczenia i interpretacji dziedzictwa narodowego w kolekcjonerstwie polskich XIX i XX stulecia: uwarunkowania historyczne; tzw. starożytnictwo narodowe, (zestaw „polskich semioforów”, działalność wystawiennicza), zagadnienie fundacji narodowej oraz muzeum narodowego: m.in. kolekcjonerstwo Czartoryskich
4. Problematyka sztuki polskiej: zabytki przeszłości narodowej, krystalizowanie się świadomości polskiego autonomicznego obszaru artystycznego, rozwój historii sztuki polskiej; sygnalizacja procesu kształtowania się tego naczelnego obszaru polskich zainteresowań kolekcjonerskich
5. Omówienie najwybitniejszych kolekcji sztuki polskiej
6. Analiza polskich kolekcji sztuki nowoczesnej;
7. Polskie kolekcje artefaktów i sztuki cywilizacji poza-europejskich
8. Analiza zniszczenia kolekcjonerstwa polskiego w wyniku II wojny światowej i jej konsekwencji (PRL); sygnalizacja odrodzenia się kolekcji prywatnych w Polsce i ich rozwoju w czasach ostatnich

Całkowity nakład pracy studenta

1. Godziny realizowane z udziałem nauczycieli: godziny kontaktowe: 30 2. Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta, potrzebny do pomyślnego zaliczenia przedmiotu (zebranie materiałów, zapoznanie się z literaturą), stałe, bieżące przyswajanie i powtarzanie materiału z zajęć, materiałów e-learningowych, literatury: 60 3. Czas wymagany do przygotowania się i do uczestnictwa w procesie oceniania (zal. z oceną – przygotowanie i przedstawienie referatu / prezentacji, powtórzenie materiału do kolokwium końcowego):30

Efekty uczenia się - wiedza

W 01: ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu historii kolekcjonerstwa polskiego w systemie nauk humanistycznych oraz ich specyfice przedmiotowej i metodologicznej; W 07: ma podstawowe wiadomości z zakresu muzeologii a szczególnie historii kolekcjonerstwa W 10: ma elementarną wiedzę o powiązaniach pomiędzy dyscyplinami humanistycznymi, wynikających ze specyfiki ochrony dóbr kultury; W 11: rozumie interdyscyplinarny charakter interpretacji dzieła sztuki w różnych aspektach (z uwzględnieniem historii, filozofii, teologii, technik i technologii sztuk plast. itd.); W 16: uzyskuje pogłębioną świadomość warsztatu naukowego, problemów badawczych i zastosowania metod historii sztuki do konkretnych problemów badawczych;

Efekty uczenia się - umiejętności

U 01: potrafi przeprowadzić kwerendę merytoryczną (wyszukać, przeanalizować, wyselekcjonować informacje), korzystając z materiałów bibliograficznych, źródłowych (w tym – niepublikowanych), ICT; U 03: ma podstawowe umiejętności w zakresie krytycznego podejścia do literatury z dziedziny historii sztuki (typy publikacji, charakter wywodów, ocena argumentacji itd.); U 07: potrafi posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi i pojęciami właściwymi dla historii sztuki, ochrony zabytków i muzeologii oraz wykorzystywać tę umiejętność w sytuacjach profesjonalnych, wymagających analizy struktury, sensu i wartości zabytku; U 23: posiada umiejętność przygotowania klarownych i spójnych wystąpień ustnych, dotyczących zagadnień szczegółowych historii sztuki i ochrony zabytków

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

K 01: ma świadomość poziomu swojej wiedzy – swych kompetencji i niedostatków, rozumie potrzebę ciągłego rozwoju naukowego i zawodowego K 04: jest wrażliwy na problematykę właściwego podejścia do materialnego dziedzictwa kulturowego, potrafi dostrzec i ocenić niewłaściwe postępowanie w tym zakresie K 06: ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego regionu, kraju, Europy

Metody dydaktyczne

Wykład problemowy, konwersatoryjny i informacyjny dla naświetlenia zagadnień historii kolekcjonerstwa polskiego w sposób ogólny wraz z analizą wybranych kolekcji i zbiorów artystycznych

Metody dydaktyczne eksponujące

- pokaz

Metody dydaktyczne podające

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład problemowy
- wykład konwersatoryjny

Metody dydaktyczne w kształceniu online

- metody wymiany i dyskusji
- metody służące prezentacji treści

Rodzaj przedmiotu

przedmiot obligatoryjny

Wymagania wstępne

znajomość historii sztuki powszechnej i polskiej oraz historii Polski

Koordynatorzy przedmiotu

Tomasz De Rosset

Kryteria oceniania

Egzamin weryfikujący osiągnięcie przez studentów założonych efektów kształcenia - ustny lub pisemny (forma do ustalenia ze studentami).
Zagadnienia egzaminacyjne:
1. Kolekcjonerstwo i muzealnictwo rodziny Czartoryskich: odpowiedź powinna zawierać 1. ogólne informacje o postaciach mających zasadniczy udział w tworzeniu tych zbiorów, ich chronologii oraz miejscach przechowywania; 2. szczegółowa charakterystyka kolekcjonerstwa rodziny na kolejnych etapach jego rozwoju (Puławy, Paryż, Gołuchów, Kraków).
2. Kolekcjonerstwo malarstwa europejskiego: odpowiedź powinna zawierać 1. ogólne informacje na temat charakteru zainteresowań w tym zakresie na ziemiach d. Rzeczpospolitej, stopnia intensywności zjawiska, jego występowania w historii; 2. szczegółową charakterystykę działalności kolekcjonerskiej najważniejszych postaci lub rodów kolekcjonerskich np. królewskich lub arystokratycznych (okres działalności, podstawowe informacje biograficzne, historię kolekcji, jej zawartość, jej cechy charakterystyczne, najważniejsze dzieła).
3. Kolekcjonerstwo sztuki polskiej: odpowiedź powinna zawierać: 1. ogólne informacje na temat kolekcjonowania sztuki polskiej, jego początków, okresów najbardziej intensywnych, podłoża historycznego; 2. szczegółową charakterystykę najważniejszych postaci (okres działalności, elementy biografii, historia kolekcji, charakterystyka zawartości kolekcji i najważniejsze dzieła) lub charakterystykę środowisk kolekcjonerskich (Warszawa, Kraków, Lwów itd.)
4. Odpowiedź powinna zawierać informacje: 1 odnośnie do tzw. starożytnictwa narodowego (wyjaśnienie pojęcia i omówienie wskazanej kolekcji); 2 kolekcjonowanie sztuki nowoczesnej (ogólna charakterystyka i omówienia wskazanej kolekcji)
5. Odpowiedź powinna zawierać informacje odnośnie do charakterystyki kolekcjonowania sztuki i artefaktów pozaeuropejskich z kręgu kultury dalekowschodniej i bliskowschodniej (z uwzględnieniem najważniejszych kolekcji).

Praktyki zawodowe

nie dotyczy

Literatura

Lektura podstawowa: ROSSET T.F. (de) "By skreślić historię naszych zbiorów" Polskie kolekcje artystyczne, Toruń 2021.

AJEWSKI K., Zbiory artystyczne i galeria muzealna Ordynacji Zamojskiej w Warszawie, Kozłówka 1997.
BIAŁOSTOCKI J., WALICKI M., Malarstwo europejskie w zbiorach polskich, Warszawa 1958.
DOBROWOLSKI W., Posłowie [w:] R. B. Bandinelli, Archeologia klasyczna jako historia sztuki, Warszawa 1988, s. 173-242.
DOBRZYCKA A., Atanazy Raczyński, w: Mysl o sztuce. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki Warszawa 1972, Warszawa 1976, s. 235-252.
FELIKS A., Kolekcja Karola Lanckorońskiego, „Rocznik Historii Sztuki” XXV (2000), s.
Galeria rogalńska Edwarda Raczyńskiego, (kat. wyst. Muzeum Narodowe w Poznaniu) Poznań 1998.
GROTTOWA K., Zbiory Jana Feliksa i Walerii Tarnowskich w Dzikowie (1803-1849), Wrocław 1957.
HENSEL J., Mecenat finansjery warszawskiej w zakresie plastyki w drugiej połowie XIX wieku [w :] Dzieje burżuazji w Polsce. Studia i materiały pod red. R. Kołodziejczyka, t. I, Warszawa 1974, s. 30-100.
JAKIMOWICZ I., Tomasz Zieliński – kolekcjoner i mecenas, Wrocław 1973.
JAKIMOWICZ T. Od kolekcji „curiosités artistiques” ku muzeum. Zbierac¬two artystyczne Izabelli z Czartoryskich Działyńskiej, „Studia muzealne” t. 13 (1982), s. 15-73.
Kolekcja dla króla. Obrazy dawnych mistrzów ze zbiorów Dulwich Picture Galleru w Londynie, (katalog wystawy Zamek Królewski w Warszawie 5 05 – 2 –8. 1992) Warszawa 1992.
KOLENDO J., Największy skandal w dziejach badań nad gliptyką antyczną. Kolekcja gemm ks. Stanisława Poniatowskiego, „Studia Archeologiczne” 1, 1981, s. 81-99.
KOWALCZYK J., Starożytnicy warszawscy połowy XIX wieku i ich rola w popularyzacji zabytków ojczystych [w:] Edukacja historyczna społeczeństwa polskiego w XIX wieku, Warszawa 1981, s. 157-202.
LORENTZ S., Przewodnik po zbiorach i muzeach w Polsce (gł. Wstęp), Warszawa 1982.
MAJEWSKA-MASZKOWSKA B., Mecenat artystyczny Izabelli z Czartoryskich Lubomirskiej 1736-1816, Wrocław 1976.
Manggha. Wystawa kolekcji Feliksa Mangghi Jasieńskiego, Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków [1989].
MANIKOWSKA E., Zbiór obrazów i rzeźb Zofii i Artura Potockich z Krzeszowic. Ze studiów nad XIX-wiecznym kolekcjonerstwem w Polsce, „Rocznik Historii Sztuki” XXV (2000), s. 145-199.
MANIKOWSKA E., Sztuka – ceremoniał – informacja. Studium wokół królewskich kolekcji Stanisława Augusta, Warszawa: Zamek Królewski, 2007.
MAŃKOWSKI T., Galeria Stanisława Augusta, Lwów 1932.
Mecenas, kolekcjoner, odbiorca. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki Katowice 1981, Warszawa 1984 (artykuły: T. S. Jaroszewskiego, A. Ryszkiewicza, I. Rejduch-Samkowej, W. Rudzińskiej).
MIKOCKI T., Najstarsze kolekcje starożytności w Polsce (1750-1830, Wrocła-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1990.
Muzeum Czartoryskich, historia i zbiory, Kraków 1998.
NAGANOWSKI T., Gromadzenie pamiątek narodowych na zamku kórnickim w XIX w., Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej, 1981, z. 18, s. 17-56.
OSTROWSKI Jan K., PETRUS Jerzy T., Podhorce: dzieje wnętrz pałacowych i galerii obrazów, Kraków 2002.
ROSSET. T. F. (de), „Vente Potocki 1885”.Katalog aukcyjny jako źródło do dziejów kolekcjonerstwa polskiego, Acta Universitatis Nicolai Copernici. Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, z. XXVII, Toruń 1996, s. 171-184.
ROSSET T. F. (de), Vente Zygmunt Radziwiłł (1865-1866) – contribution à l’histoire de la galerie de Nieborów, Bulletin du Musée national de Varsovie, t. XL, nr 2-4, Varsovie 1999.
ROSSET T. F. (de), „Pyszna galeria obrazów” hrabiego Paca, Acta Universitatis Nicolai Copernici. Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, z. XXXI, Toruń 2000, s. 61-118.
ROSSET T. F. (de), Galeria Aleksandra Kokulara i kilka innych kolekcji artystycznych warszawskich malarzy w pierwszej połowie XIX wieku, Rocznik Historii Sztuki, t. XXV, Warszawa 2000, s. 105-144.
ROSSET T. F. (de), Polacy wobec sztuki francuskich impresjonistów i postimpresjonistów [w:] Od Maneta do Gauguina. Impresjoniści i postimpresjoniści z Musée d’Orsay w Paryżu (katalog wystawy, Muzeum Narodowe w Warszawie, Muzeum Narodowe w Krakowie, Muzeum Narodowe w Poznaniu), Warszawa 2001.
ROSSET T. F. de, Kolekcja Andrzeja Mniszcha – od wołyńskich chrząszczy do obrazów Fransa Halsa, Toruń 2003.
ROSSET T.F. (de), Polskie kolekcje i zbiory artystyczne we Francji, Toruń 2005.
ROTTERMUND A., O warszawskiej galerii obrazów Wincentego Potockiego, „Roczniki Humani¬styczne”, t. XXXV, z. 4, Lublin 1987, s. 151-156.
RYSZKIEWICZ A., Muzea i wystawy w Polsce w latach 1760-1830, „Rocznik Historii Sztuki”, t. XVI (1986), nr 1-2, s. 253-256.
RYSZKIEWICZ A., Zbieracze i obrazy, Warszawa 1976.
RYSZKIEWICZ A., Kolekcjo¬nerzy i miło¬śnicy, Warszawa 1981 (całość).
RZEMPOŁUCH A., Krasicki na Warmii [w:] Ignacy Krasicki (1735-1801). Ostatni z wielkich mieszkańców lidzbarskiego zamku. Pamiątka wystawy w 200 rocznicę śmierci Księcia Poetów, Olsztyn 2001, s. 19-57.
VOISE I., Kilka uwag o galerii Stanisława Kostki Potockiego w Wilanowie, „Biuletyn Historii Sztuki 1972, s. 151-160.
VOISE I., GŁOWACKA-POCHEĆ T., Galeria malarstwa Stanisława Kostki Potockiego w Wilanowie. Wuzeum Narodowe w Warszawie. Katalog zbiorów artystycznych I, Warszawa 1974
ZIEMBA A., Stanisława Augusta „holenderski pochop”. Obrazy holenderskich mistrzów w kolekcji królewskiej [w:] „De gustibus”. Studia ofiarowane przez przyjaciół Tadeuszowi Stefanowi Jaroszewskiemu, Warszawa 1996, s. 41-52.
ŻYGULSKI Z. jun., Dzieje zbiorów puławskich. Świątynia Sybilli i Dom Gotycki, „Rozprawy i Sprawozdania Muzeum Narodowego w Krakowie”, t. 7 (1962).
ŻYGULSKI Z jun., Muzea na świecie, Warszawa 1982 (rdz. Zarys historii muzealnictwa)

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1402-HKP-3L-S1 w USOSweb