Historia książki, drukarstwa, bibliotek 1402-HK-3Z-SJ

W obrębie problematyki realizowanej na wykładach i ćwiczeniach obrazowane są zagadnienia dotyczące kluczowych problemów kultury książki, w tym: a) pismo, jego początki oraz ewolucja, od pisma obrazkowego do alfabetycznego, różnorakie gatunki pisma średniowiecznego, odmiany antykwy począwszy od klasycznej antykwy renesansowej aż po eksperymenty z pismem szeryfowym i bezszeryfowym w XX w.; b) rozwój materialnej postaci książki: od zwoju do kodeksu, c) książka rękopiśmienna w średniowieczu i epoce nowożytnej (z akcentem położonym na procesy jej wytwarzania i zdobienia iluminatorskiego), d) książka drukowana od XV do XX w. (rozwój typografii w poszczególnych krajach europejskich, w tym w Polsce); d) grafika książkowa od XV do XX w.; e) introligatorstwo od wczesnego średniowiecza do XX w.; e) biblioteki na przestrzeni dziejów (od antycznych książnic Egiptu, Mezopotamii, Grecji i Rzymu), poprzez średniowieczne librarie kościelne i świeckie, dynamiczny rozwój bibliotek w epoce nowożytnej, aż po wielkie instytucje biblioteczne XIX-XX w. f) zjawisko bibliofilstwa i bibliomanii na tle rozwoju prywatnego kolekcjonerstwa ksiąg od starożytności (zwłaszcza Rzym) aż po 1 połowę XX w.
Zważywszy na specyfikę oczekiwań i potrzeb studentów konserwacji (na tle np studentów bibliologii, z którymi odbywam najwięcej zajęć), niezwykle ważne miejsce, tak w wykładach, jak i w ćwiczeniach, zajmuje prezentacja możliwie najliczniejszych, oryginalnych egzemplarzy książki rękopiśmiennej i drukowanej, pod kątem materiałowym, pisma, iluminacji, grafiki oraz oprawy. W tym celu zajęcia odbywają się nie tylko w warunkach studyjnych (gdzie studentom prezentuję artefakty z zasobów Instytut Informacji Naukowej i Bibliologii UMK i kolekcji prywatnej), ale też w wybranych bibliotekach instytucjonalnych w Toruniu i innych miastach (zwłaszcza Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu, Biblioteka Raczyńskich w Poznaniu). Podczas owych zajęć studenci zyskują możliwość bezpośredniego oglądu i analizy zabytków książki, co nie tylko pogłębia ich wiedzę teoretyczną, ale też stanowi przygotowanie do praktyki konserwatorskiej.

Całkowity nakład pracy studenta

Godziny realizowane z udziałem nauczycieli: Godziny kontaktowe: 15 Łącznie godziny realizowane z udziałem nauczycieli 15(0,5ECTS) Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta: – przygotowanie do zajęć, przygotowanie do zaliczenia, 45 godz Łącznie czas poświęcony na pracę indywidualną studenta 45(1,5ECTS) Łącznie:60 godz. (2 pkt ECTS)

Efekty uczenia się - wiedza

K_W06: student ma uporządkowaną wiedzę o dziejach książki w historii cywilizacji – zarówno europejskiej jak i ogólnoświatowej. Z orientacją w powyższym zakresie idzie w parze przyswojenie wiedzy o sztuce książki, w szerokim ujęciu: od „czarnej sztuki” drukarskiej, przez problematykę iluminatorstwa, grafiki książkowej oraz introligatorstwa, na ilustratorstwie skończywszy. K_W11: student ma podstawową wiedzę o wpływie wydarzeń historycznych i kulturowych na rozwój medium książkowego. Wiedzą obejmuje też problematykę organizacji i instytucji, które wykorzystywały – i wykorzystują obecnie – książkę jako narzędzie komunikacji społecznej.

Efekty uczenia się - umiejętności

K_U04: student posiada podstawowe umiejętności badawcze, które obejmują formułowanie i analizę problemów badawczych z zakresu wiedzy o książce. Ponadto, student zyskuje umiejętność doboru metod i narzędzi badawczych, niezbędnych dla prawidłowego przyswojenia i wyartykułowania wiedzy; ma wykształconą umiejętność wyszukiwania i analizowania fachowej literatury oraz innych źródeł informacji o interesujących go zagadnieniach badawczych. W efekcie, student potrafi rzetelnie opracować i zaprezentować zgromadzone dane, co stanowi konsekwencję wypracowanych umiejętności w zarządzaniu informacją. K_U08: student potrafi merytorycznie uargumentować swoje poglądy, które wypracował w toku samodzielnych analiz literatury fachowej i innych źródeł badawczych. Dysponuje umiejętnością formułowania i uzasadniania wniosków na podstawie wiedzy z zakresu bibliologii, a także nauk społecznych i technicznych, z położeniem nacisku na zarządzanie informacją. K_U11: student potrafi zaprezentować w języku polskim efekty swojej pracy na tematy z zakresu historii książki i bibliotek. Umie tego dokonać zarówno w formie pisemnej jak i ustnej, z wykorzystaniem wszelkich metod, technik i narzędzi badawczych, dostępnych we współczesnym dyskursie naukowym i akademickim.

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

K_K07: dzięki zaprezentowanemu na zajęciach bogactwu kultury materialnej i niematerialnej w zakresie książki na przestrzeni dziejów, student ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego w wymiarze lokalnym (małych ojczyzn) jak i ponadregionalnym (w najszerszym, ogólnoludzkim zakresie). K_K08: wskutek zaprezentowanych zagadnień dotyczących historii książki i mediów pochodnych w odniesieniu do Europy i świata w następujących po sobie epokach, student dostrzega rolę wiedzy historycznej i kulturowo-społecznej w kształtowaniu więzi społecznych na poziomie lokalnym i ponadregionalnym (w wymiarze ogólnoświatowym).

Metody dydaktyczne

Metoda dydaktyczna podająca: - wykład problemowy Metody dydaktyczne poszukujące: - ćwiczeniowa

Metody dydaktyczne podające

- wykład problemowy

Metody dydaktyczne poszukujące

- ćwiczeniowa

Wymagania wstępne

Studenci winni posiadać podstawową wiedzę z zakresu historii i sztuki książki

Koordynatorzy przedmiotu

Arkadiusz Wagner

Kryteria oceniania

Wykład:
1. Obecność na zajęciach dydaktycznych
2. Egzamin
Kryteria oceniania:
- obecność na zajęciach (do 30% oceny)
- egzamin (do 70% oceny)
Ostateczna ocena z zajęć:
5 – 90% i więcej
4+ – 80% do 89%
4 – 70% do 79%
3+ – 60% do 69%
3 – 51% do 59%
2 – 50% i poniżej

Ćwiczenia:
1. Obecność i aktywność na zajęciach dydaktycznych (możliwa jedna nieobecność)
2. Kolokwium zaliczeniowe
Kryteria oceniania:
- obecność i aktywność na zajęciach dydaktycznych (do 50% oceny)
- kolokwium zaliczeniowe (do 50% oceny)
Ostateczna ocena z zajęć:
5 – 90% i więcej
4+ – 80% do 89%
4 – 70% do 79%
3+ – 60% do 69%
3 – 51% do 59%
2 – 50% i poniżej

Praktyki zawodowe

brak

Literatura

B. Bieńkowska, Książka na przestrzeni dziejów, Warszawa 2005
B. Bieńkowska, H. Chamerska, Tysiąc lat książki i bibliotek w Polsce, Wrocław 1992
A. Gieysztor Zarys pisma łacińskiego, Warszawa 1973
K. Głombiowski, H. Szwejkowska , Książka rękopiśmienna i biblioteka w starożytności i średniowieczu, Warszawa 1983
K. Maleczyńska, Zarys historii bibliotek od XV do XVIII wieku, Wrocław 1979
J. Pirożyński, Johannes Gutenberg i początki ery druku, Warszawa 2002
E. Potkowski, Książka i pismo w średniowieczu , Pułtusk 2006
H. Szwejkowska, Książka drukowana XV – XVIII wieku. Zarys historyczny, Wrocław-Warszawa 1987
J. Zathey, A. Lewicka-Kamińska, L. Hajdukiewicz, Historia Biblioteki Jagiellońskiej, t. 1, Kraków 1966

Literatura uzupełniająca:
J. Tondel, Historia książki i biblioteki. Wybór źródeł. Część I (do końca XVIII wieku), Toruń 1986
T. Aleksandrowicz, Bibliofilskie zainteresowania Marka Tulliusza Cycerona [w:] „Studia Bibliologiczne”, T. 1, Katowice 1983
M. Borusiewicz, Kolekcjonerstwo i miłośnictwo książek w starożytnej i średniowiecznej Europie [w:] Arx Felicitatis. Księga ku czci Profesora Andrzeja Rottermunda, Warszawa 2001
J. Czerniatowicz, Książka grecka, średniowieczna i renesansowa, Wrocław 1976
R. Ranc, Le Livre a L’exposition des Primitifs Flamands, „Gutenberg Jahrbuch“, 1962
R. Ranc, Le Live sosus le Pinceau des Primitifs, „Gutenberg Jahrbuch”, 1966
R. Ranc, A Bruxelles la Libraire de Philippe de Bon, „Gutenberg Jahrbuch“, 1969
H. Lehmann-Haupt, The Bookfool in the Iconography of Social Typology, „Gutenberg Jahrbuch”, 1976
K. D’Ester, Die Kunst Gutenbergs im Hohlspiegel der Satire, „Gutenberg Jahrbuch”, 1950
D. Desroussilles, Imago libri, „Revue française d’histoire du livre“, Nos 86-87, 1er & 2e trimestres, 1995
Pastoureau Michel, Le symbolique medievale du livre, „Revue française d’histoire du livre“, Nos 86-87, 1er & 2e trimestres, 1995
Judith Gueret-Laferte, Aspect de la symbolique religieuse du livre dans l’enluminure de la fin du Moyen Age, „Revue française d’histoire du livre“, Nos 86-87, 1er & 2e trimestres, 1995
Veronica Gusso, Ritratti di Lettura, „L’oggeto libro. Arte Della stampa, marcato e collezionismo”, 2000
M. Hagebóck, Die Buntpapiere der Herzogin Anna Amalia Bibliothek (HAAB) in Weimar, „Einband Forschung“, H. 7, Oktober 2000
Gisela Reschke, Wolkenkleister Marmor und Brokat. Historische Buntpapiere, Berlin 1997.
M. Sirko, Zarys historii kartografii, Lublin 1999
A. Mez, Renesans Islamu, Warszawa 1980
J. Bielawski, Książka w świecie Islamu, wyd. Ossolineum 1961

W cyklu 2022/23Z:

B. Bieńkowska, Książka na przestrzeni dziejów, Warszawa 2005
B. Bieńkowska, H. Chamerska, Tysiąc lat książki i bibliotek w Polsce, Wrocław 1992
A. Gieysztor Zarys pisma łacińskiego, Warszawa 1973
K. Głombiowski, H. Szwejkowska , Książka rękopiśmienna i biblioteka w starożytności i średniowieczu, Warszawa 1983
K. Maleczyńska, Zarys historii bibliotek od XV do XVIII wieku, Wrocław 1979
J. Pirożyński, Johannes Gutenberg i początki ery druku, Warszawa 2002
E. Potkowski, Książka i pismo w średniowieczu , Pułtusk 2006
H. Szwejkowska, Książka drukowana XV – XVIII wieku. Zarys historyczny, Wrocław-Warszawa 2987
J. Zathey, A. Lewicka-Kamińska, L. Hajdukiewicz, Historia Biblioteki Jagiellońskiej, t. 1, Kraków 1966

W cyklu 2023/24Z:

B. Bieńkowska, Książka na przestrzeni dziejów, Warszawa 2005
B. Bieńkowska, H. Chamerska, Tysiąc lat książki i bibliotek w Polsce, Wrocław 1992
A. Gieysztor Zarys pisma łacińskiego, Warszawa 1973
K. Głombiowski, H. Szwejkowska , Książka rękopiśmienna i biblioteka w starożytności i średniowieczu, Warszawa 1983
K. Maleczyńska, Zarys historii bibliotek od XV do XVIII wieku, Wrocław 1979
J. Pirożyński, Johannes Gutenberg i początki ery druku, Warszawa 2002
E. Potkowski, Książka i pismo w średniowieczu , Pułtusk 2006
H. Szwejkowska, Książka drukowana XV – XVIII wieku. Zarys historyczny, Wrocław-Warszawa 2987
J. Zathey, A. Lewicka-Kamińska, L. Hajdukiewicz, Historia Biblioteki Jagiellońskiej, t. 1, Kraków 1966

W cyklu 2024/25Z:

B. Bieńkowska, Książka na przestrzeni dziejów, Warszawa 2005
B. Bieńkowska, H. Chamerska, Tysiąc lat książki i bibliotek w Polsce, Wrocław 1992
A. Gieysztor Zarys pisma łacińskiego, Warszawa 1973
K. Głombiowski, H. Szwejkowska , Książka rękopiśmienna i biblioteka w starożytności i średniowieczu, Warszawa 1983
K. Maleczyńska, Zarys historii bibliotek od XV do XVIII wieku, Wrocław 1979
J. Pirożyński, Johannes Gutenberg i początki ery druku, Warszawa 2002
E. Potkowski, Książka i pismo w średniowieczu , Pułtusk 2006
H. Szwejkowska, Książka drukowana XV – XVIII wieku. Zarys historyczny, Wrocław-Warszawa 2987
J. Zathey, A. Lewicka-Kamińska, L. Hajdukiewicz, Historia Biblioteki Jagiellońskiej, t. 1, Kraków 1966

Uwagi

W cyklu 2022/23Z:

W porównaniu z zajęciami w poprzednich cyklach zajęciowych w roku akademickim 2018-19 dokonano przeformułowania całości programu przedmiotu na "wykład"

W cyklu 2023/24Z:

W porównaniu z zajęciami w poprzednich cyklach zajęciowych w roku akademickim 2018-19 dokonano przeformułowania całości programu przedmiotu na "wykład"

W cyklu 2024/25Z:

W porównaniu z zajęciami w poprzednich cyklach zajęciowych w roku akademickim 2018-19 dokonano przeformułowania całości programu przedmiotu na "wykład"

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1402-HK-3Z-SJ w USOSweb