Estetyka 1402-E-1Lka-S1

Podstawowym celem ćwiczeń jest ogólna prezentacja specyfiki osiągnięć estetycznych, a także przedstawienie głównych założeń poszczególnych kierunków estetyki i filozofii sztuki oraz poglądów najważniejszych przedstawicieli. Dobór kierunków i estetyków podyktowany jest przez zrozumieniem podstawowych problemów i dylematów tzw. estetyki filozoficznej. Dodatkowym celem jakie stawiają sobie zajęcia z estetyki jest zdobycie wiedzy przydatnej przy rozumieniu prądów w sztuce począwszy od starożytności, aż po XX wiek, od mimetycznego, aż po fenomenologiczne rozumienie sztuki, a także nabycie umiejętności przy analizie zjawisk europejskiego dziedzictwa kulturowego. Zajęcia poruszają szeroką gamę zagadnień estetycznych: a) kwestię prawdziwości sądu smaku, możliwości dyskutowania o pięknie oraz problem subiektywności odczucia; b) kwestię przeżycia estetycznego, jego komunikowalność i wpływ na emocje odbiorcy; c) analiza poszczególnych wartości estetycznych takich, jak komizm, tragizm, patos, wzniosłość, wdzięk, naturalizm itp.
Układ ćwiczeń pomyślany jest tak, aby każde zajęcia dotyczyły jednego przedstawiciela z najbardziej charakterystycznym dla niego wątkiem przemyśleń. Szczegółowa dyskusja nad problemami nurtującymi klasyków filozofii ma na celu pogłębienie i lepsze zrozumienie głoszonych przezeń teorii.

W cyklu 2022/23L:

J.w.

W cyklu 2023/24L:

J.w.

W cyklu 2024/25L:

J.w.

Całkowity nakład pracy studenta

1. Godziny kontaktowe: 30 godzin 2. Godziny pracy indywidualnej: 90 godzin, w tym 70 godzin na przeczytanie materiałów do zajęć (również literatury uzupełniającej) i przygotowanie się do nich, oraz 20 godzin na przygotowanie się do kolokwium końcowego. Łącznie: 120 godzin.4 pkt ECTS

Efekty uczenia się - wiedza

W1.Posiada wiedzę za zakresu estetyki dotyczącą podstawowych pojęć, terminów, najważniejszych postaci, wiodących poglądów i tradycji (K_W02). W2. Ma uporządkowaną wiedzę na temat terminologii, teorii i metodologii badań w zakresie estetyki (K_W06). W3. Zna wybrane koncepcje estetyczne i orientuje się w ich powiązaniu z poglądami filozoficznymi i religijnymi (K_W09). W4. Ma ugruntowaną wiedzę o koncepcjach estetycznych, które oddziałują na współczesną globalną sztukę i kulturę (K_W10).

Efekty uczenia się - umiejętności

U1. Samodzielnie zdobywa wiedzę z zakresu estetyki filozoficznej poprzez zalecane lektury i dodatkową literaturę; umie samodzielnie krytycznie analizować materiały źródłowe i literaturę przedmiotową; ma świadomość potrzeby stałego poszerzania swej wiedzy (K_U01, K_U03) U2.Poprawnie stosuje podstawową wiedzę z estetyki, zwłaszcza poznaną terminologię do rozumienia współczesnych zjawisk estetycznych, artystycznych; potrafi formułować samodzielne sądy estetyczne i uzasadniać je (K_U08). U3. Samodzielnie przeprowadza analizę tekstów estetycznych; umie krytycznie ocenić analizowane materiały (K_U06)

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

K1.Rozumie potrzebę ciągłego zdobywania wiedzy z zakresu estetyki i nauki o sztuce, jest świadomy konieczności rozwoju indywidualnego i uczestniczenia w kulturze, ma świadomość ograniczeń własnej wiedzy (K_K01). K2. Zdaje sobie sprawę ze znaczenia oryginalności i twórczości artystycznej dla rozwoju i zachowania tradycji (K_K06). K3.Potrafi ze zrozumieniem i poszanowaniem podejść do dzieł z innych kręgów kulturowych, rozumie ich odrębność i uwarunkowania; zdaje sobie sprawę możliwości konstruowania autonomicznych, przeczących sobie, hierarchii wartości; docenia wartość wszelkich przejawów kultury wysokiej, potrafi wskazać wartości, które im przynależą (K_K04, K_K07).

Metody dydaktyczne

Analiza tekstów źródłowych i materiałów audiowizualnych, dyskusja. Możliwość zajęć zdalnych na platformie MS Teams.

Metody dydaktyczne podające

- tekst programowany

Metody dydaktyczne poszukujące

- ćwiczeniowa
- giełda pomysłów

Wymagania wstępne

Brak wstępnych wymagań.

Koordynatorzy przedmiotu

Dorota Kamińska-Jones
Krzysztof Wawrzonkowski

Kryteria oceniania

Ćwiczenia kończą się kolokwium pisemnym. W przypadku zdalnej formy zajęć - pracą zaliczeniową: 7-8 stronicowy esej na wybrany temat z zakresu estetyki filozoficznej (W1-4, U 1-3, K 1-3)

Kryteria oceny:
3,0 - przedstawia podstawowe informacje dotyczące wybranego przez siebie zagadnienia/zjawiska, przywołuje terminy, definiuje je, umocowuje historycznie;
3,5 - wyjaśnia, opisuje, interpretuje omawiane zagadnienie/zjawisko
4,0 - rozwiązuje i formułuje problemy związane z danym stanowiskiem estetycznym/zjawiskiem/kategorią czy wartością
4,5 - umie zaklasyfikować, porównać, analizować i uzasadniać omawiane zagadnienie/zjawisko/pogląd/trend artystyczny
5,0 - potrafi wyjaśniać, argumentować, uzasadnić i krytycznie odnieść się do omawianej problematyki; potrafi ocenić i interpretować.

Student ma możliwość zgromadzenia odpowiedniej liczby plusów za aktywność w czasie zajęć, która zwalnia go z kolokwium lub pracy zaliczeniowej.

Literatura

Literatura obowiązkowa (do zapoznania w wybranych fragmentach):

Joseph Addison, "O przyjemności wyobraźni"
Arystoteles, "Poetyka", W: "Trzy poetyki klasyczne. Arystoteles, Horacy, Pseudo–Longinos", przeł. T. Sinko, Wrocław 1951.
Henri Bergson, "Śmiech. Esej o komizmie".
Edmund Burke, "Dociekania filozoficzne o pochodzeniu naszych idei wzniosłości i piękna", (Wstęp, cz. I - III), przeł. P. Graff, Warszawa 1968.
Ernest Cassirer, Sztuka. [w:] Esej o człowieku, przeł. A. Staniewska, Warszawa 1971, 1998.
Dawid Hume, "Sprawdzian smaku", w: "Eseje", przeł. T. Tatarkiewiczowa, Warszawa 1955.
Gadamer H.-G., "Aktualność piękna", przeł. Krystyna Krzemieniowa, Warszawa 1993 (podrozdziały:" Gra", "Symbol", "Święto").
José Ortega y Gasset, "Dehumanizacja sztuk", w: "Dehumanizacja sztuki i inne eseje", przeł. P. Niklowicz, Warszawa 1996.
Immanuel Kant, "Analityka piękna", "Analityka wzniosłości", [w:] "Krytyka władzy sądzenia", przeł. M. Żelazny, WN UMK.
Shaftesbury, "Moraliści", w: "List o entuzjazmie. Moraliśc"i, przeł. A. Grzeliński, Toruń 2007.
Platon, "Fajdros", "List VII".
Pseudo–Longinos, "O górności", W: "Trzy poetyki klasyczne. Arystoteles, Horacy, Pseudo–Longinos", przeł. T. Sinko, Wrocław 1951.
Sartre J.-P., "Dzieło sztuki", [w:] tegoż., "Wyobrażenie", Warszawa, s. 343-354.
Fryderyk Schiller, "Kallias, czyli o pięknie", tłum. K. Kaśkiewicz, s. 53-67, Kęty 2007.
Fryderyk Schiller, "O wdzięku i godnośc"i, [w:] "Listy o estetycznym wychowaniu człowieka i inne rozprawy", Warszawa 1972, s.193-277.
Krzysztof Wawrzonkowski, "Smak, geniusz, sztuka. Filozofia piękna Alexandra Gerarda w świetle estetyki kantowskiej", Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2009.
Krzysztof Wawrzonkowski, "Wyobraźnia i wzniosłość. Teoriopoznawcze podstawy wybranych brytyjskich koncepcji estetycznych XVIII wieku", Tako, Toruń 2010.
Mirosław Żelazny, "Estetyka filozoficzna", Toruń 2009.
Literatura uzupełniająca:

Adam Grzeliński, "Angielski spór o istotę piękna. Koncepcje Shaftesbury’ego i Burke’a", Toruń 2001.
Władysław Tatarkiewicz, "Dzieje sześciu pojęć".
Mirosław Żelazny, "Źródłowy sens pojęcia estetyka", Toruń 1994.

Wszystkie materiały źródłowe, jak i dodatkowo literatura przedmiotowa, dostarczana są studentom w formie elektronicznej po zajęciach wprowadzających. Dostępne są również w trakcie kursu na stosownym kanale MS Teams.

W cyklu 2022/23L:

Literatura szczegółowa do poszczególnych bloków:
1. Powstanie i zakres pojęcia estetyka [M. Żelazny, Estetyka filozoficzna, Toruń 2009, rozdz.: Źródłowy sens pojęcia estetyka]
2. Pojęcie smaku [M. Żelazny, Estetyka filozoficzna, Toruń 2009, rozdz.: Zmysł smaku i problem prawdziwości sądów estetycznych]
3. Naturalistyczne koncepcje estetyki Addisona i DuBos [A. Grzeliński, Josepha Addison'a przyjemności wyobraźni, w: Terminus, 1/2004 - artykuł dostępny w internecie; K. Kaśkiewicz, Wpływ francuskich estetyków naturalistycznych osiemnastego wieku na klasyczną estetykę niemiecką, rozdz.: Du Bos piękno jako pobudzenie namiętności] - na egzaminie wymagana jest jedna z dwóch koncepcji.
4. Koncepcja powstania sztuki u Rousseau [B. Banasiuk, Szkic o Szkicu Rousseau, w: J.J. Rousseau, Szkic o pochodzeniu języków, Kraków 2001].
5. Trzy stopnie piękna w koncepcji Andre [K. Kaśkiewicz, Wpływ francuskich estetyków naturalistycznych osiemnastego wieku na klasyczną estetykę niemiecką, rozdz.: Andre Piękno pitagorejskie a piękno natury]
6. Zjawisko wzniosłości: Pseudo-Longinos, Burke, Kant [M. Żelazny, Estetyka filozoficzna, Toruń 2009, rozdz.: Problem wzniosłości; Wzniosłość wzbudzana przez zjawiska przyrody nieożywionej].
7. Bezinteresowność sądu smaku [M. Żelazny, Estetyka filozoficzna, Toruń 2009, rozdz.: Zmysł smaku i problem prawdziwości sądów estetycznych].
8. Celowość bez celu w estetyce Kanta [M. Żelazny, Problem celowości realnej i idealnej w aspekcie oceny estetycznej (Kant) w: tegoż, Źródłowy sens pojęcia estetyka, Toruń 1994].
9. Kolor a forma: Kant, Diderot, Goethe [M. Żelazny, Estetyka filozoficzna, Toruń 2009, rozdz.: Dwie podstawy fenomenu piękna].
10. Piękno jako wolność w zjawisku [K. Kaśkiewicz, Piękno i wzniosłość w filozofii Fryderyka Schillera, rozdz.: Piękno w przyrodzie oraz Piękno w sztuce].
11. Zjawisko wdzięku [K. Kaśkiewicz, Wpływ francuskich estetyków naturalistycznych osiemnastego wieku na klasyczną estetykę niemiecką, rozdz.: Koncepcja wdzięku u Schillera w świetle filozofii Andre].
12. Hegel i pojęcie charakterystyczności [M. Żelazny, Czynnik empiryczny i czynnik idealny jako punkt wyjścia w rozpatrywaniu dzieł sztuki (Hegel) oraz Piękno a idea charakterystyczności w: tegoż, Źródłowy sens pojęcia estetyka, Toruń 1994].
13. Geniusz: Batteux, Schopenhauer [K. Kaśkiewicz, Samotność geniusza, w: Zrozumieć samotność : studium interdyscyplinarne, Toruń 2006].
14. Mit dionizyjski i apolliński w estetycznej koncepcji Nietzschego [M. Żelazny, Nietzsche "ten wielki wzgardziciel", Toruń 2007, rozdz: Narodziny tragedii z ducha muzyki oraz Nietzsche jako estetyk i prorok zmierzchu sztuki].
15. Hermeneutyczne rozumienie dzieła sztuki [Gadamer, Aktualność piękna, podrozdz.: Gra].

W cyklu 2023/24L:

W cyklu 2024/25L:

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1402-E-1Lka-S1 w USOSweb