Opcja dekolonilna: Sztuka Ameryki Południowej 1402-DEK-3Z-S1
Zajęcia mają na celu zaprezentowanie i przybliżenie studentom sztuki Ameryki Południowej analizowanej z perspektywy nowych metod badawczych. Horyzontalna re-lektura zjawisk artystycznych wpisywać się będzie w trendy współczesnej globalnej historii sztuki i pozwoli na redefinicję pojęć i kategorii takich jak centrum i peryferia. Procesy dekolonizacji i globalizacji będą rozpatrywane w kontekście rozwoju sztuk wizualnych: z uwzględnieniem również szeroko pojętej kultury popularnej. Kategorie takie jak kolonialność widzenia czy rasizm wizualny pozwolą na reinterpretacje dzieł sztuki i zjawisk artystycznych wpisujących się w kanon sztuki określanej mianem „zachodniej” i historycznie obarczonej hierarchicznym podejściem do kultur innych niż europejska i północnoamerykańska.
Zajęcia analizować będą wybrane tendencje i ruchy artystyczne takie jak muralizm meksykański, sztuka awangardowa kobiet (Meksyk), sztuka konkretna (Brazylia), Pop Art (Argentyna), sztuka kinetyczna, poezja wizualna i sztuka poczty (Urugwaj, Argentyna), sztuka afro-latynoamerykańska (Brazylia, Karaiby), sztuka konceptualna i sztuka politycznie zaangażowana w okresie dyktatur cywilno-wojskowych, współczesne estetyki dekolonialne, współczesna sztuka kobiet, aktywizmy artystyczne.
Komparatystyczna perspektywa (Piotr Piotrowski) będzie również służyła do wydobycia symultaniczności i bliskości postaw artystycznych pojawiających się w wyżej odmiennych kontekstach kulturowych takich jak kontekst latynoamerykański czy wschodnioeuropejski – podczas zajęć analizowane będą prace artystów pochodzenia polskiego i wschodnioeuropejskiego, którzy żyli w Ameryce Południowej.
Plan zajęć
1. Czym jest sztuka „Ameryki Południowej” – Andrea Giunta i Gerardo Mosquera – „kanibalizm kulturowy” jako sposób na redefinicję sztuki regionu.
2. Muralizm meksykański – reinterpretacje prac Diego Rivery, Davida Alfaro Siqueirosa i José Clemente Orozco i ich związki z architekturą.
3. Awangardowa sztuka kobiet na przykładzie prac Fridy Kahlo i Marii Izquierdo.
4. Modernizm w São Paulo - Konkretyzm brazylijski – grupa Ruptura i jej polskie korzenie- Neokonkretyzm.
5. Modernizm w Urugwaju i Argentynie – Grupa Madi - Transnarodowa sztuka kinetyczna (Urugwaj/Argentyna).
6. Nowe Malarstwo i jego korzenie w muraliźmie - Pop Art w Ameryce Południowej (Instytut di Tella w Buenos Aires, Brazylia i Kolumbia).
7. Poezja wizualna i sztuka poczty – Recife, La Plata, Montevideo i Antofagasta.
8. Sztuka konceptualna i jej związki z architekturą.
9. Sztuka politycznie zaangażowana w okresie dyktatur cywilno-wojskowych.
10. Współczesne estetyki dekolonialne, perspektywizm i ekologizm – grupa Escombros (Argentyna) i sztuka Guarani (Paragwaj).
11. Współczesna sztuka kobiet w Ameryce Południowej.
12. Aktywizmy artystyczne – sztuka w przestrzeni publicznej i protesty społeczne na przykładzie Santiago de Chile.
13. Afroameryka – tożsamość afrykańska w sztuce Brazylii i Argentyny.
14. Kontakty między artystami z Europy Wschodniej i Ameryki Południowej – Recepcja sztuki polskiej: Tadeusz Kantor, Jarosław Kozłowski i Marek Kurtycz.
15. Podsumowanie – paralele między latynoamerykańską teorią postkolonialną i dekolonialną a współczesną teorią artystyczną w Europie Wschodniej.
Całkowity nakład pracy studenta
Efekty uczenia się - wiedza
Efekty uczenia się - umiejętności
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
Metody dydaktyczne
Metody dydaktyczne eksponujące
Metody dydaktyczne podające
Metody dydaktyczne poszukujące
- klasyczna metoda problemowa
Metody dydaktyczne w kształceniu online
- metody wymiany i dyskusji
Rodzaj przedmiotu
Wymagania wstępne
Koordynatorzy przedmiotu
Kryteria oceniania
Egzamin ustny.
Wiedza: W1; W2; W3
Umiejętności: U1; U2; U3
Kompetencje społeczna: K1; K2; K3
Egzamin może być przeprowadzony metodą zdalną on-line z wykorzystaniem platformy Microsoft Office 365 (Microsoft Teams).
Praktyki zawodowe
nie dotyczy
Literatura
Bibliografia:
Acha, Juan, Adolfo Colombres i Ticio Escobar. Hacia una teoría americana del arte. Buenos Aires, Ediciones del Sol, 1991.
Alonso, Rodrigo (red.), Sistemas, Acciones y Procesos 1965-1975, Buenos Aires, Fundación Proa, 2011.
Anreus, Alejandro, et al. Mexican Muralism. A. Critical History. Berkeley, University of California Press, 2012.
Barriendos, Joaquín, “La colonialidad de ver. Hacia un nuevo diálogo visual iterepistémico,” Nómadas, nr 35, październik 2011, pp. 13-29, https://www.redalyc.org/pdf/1051/105122653002.pdf.
Bhabha, Homi K. The Location of Culture. Londyn: Routledge,1994.
Camnitzer, Luis. Conceptualism in Latin American art: didactics of liberation. Austin: University of Texas Press, 2007.
Carliman, Claudia. Dissident Practices: Brazilian Women Artists, 1960s-2020s. Durham I Londyn: Duke University Press, 2023.
De Andrade, Osvald. “Manifiesto antropófago,” Revista de Antropofagia, vol. 1, nr 1, maj 1928.
Expósito, Marcelo, Jaime Vindel, i Ana Vidal. “Activismo artístico”. W: AAVV, Perder la forma humana. Una imagen sísmica de los años ochenta en América Latina, pp. 43-50.
Madryt: Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofia, 2012.
Freire, Cristina. “Utopia jako gest.” W Jarosław Kozłowski. Cudzysłowy, wyd. przez Bożena Czubak, pp. 41-45. Warszawa: Profile, 2010.
Gandhi, Leela. Teoria postkolonialna: wprowadzenie krytyczne. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2008.
García, María Amalia. El arte abstracto. Intercambios culturales entre Argentina y Brasil. Buenos Aires: Siglo XXI, 2010.
Giunta, Andrea G. Vanguardia, internacionalismo y política. Arte argentino en los años sesenta. Buenos Aires: Paidós, 2001.
Gómez, Pedro Pablo i Walter Mignolo. Estéticas decoloniales. Bogotá: Universidad Distrital Francisco José de Caldas, 2012. https://adelajusic.files.wordpress.com/2012/10/decolonial-aesthetics.pdf.
Herkenhoff, Paulo. “Incomplete Glossary of Sources of Latin American Art”. W: Cultural Anthropophagy: The 24th Bienal de São Paulo 1998. Londyn: Afterall, Central Saint Martins, University of the Arts, 2015, pp. 230–247.
Hock, Beáta i Anu Allas. Globalizing East European Art Histories. Past and Present. Londyn: Routledge, 2018.
Kusch, Rodolfo. “Anotaciones para una estética de lo Americano”. Broszura, Buenos Aires: Biblioteca Nacional, 1955; wyd.: Identidad nr 1, 1986, pp. 6–20.
Longoni, Ana. Vanguardia y revolución. Arte e izquierda en la Argentina de los sesenta-setenta. Buenos Aires: Atuel, 2014.
Martins, Sérgio B. Constructing an Avant-Garde. Art in Brazil 1949-1979. Cambridge MA i Londyn: The MIT Press, 2013.
Mbembe, Achille. Critique de la raison nègre. Paris: La Découverte, 2015.
Mignolo, Walter D. “Introduction. Immigrant Consciousness”, W Rodolfo Kusch, Indigenous and Popular Thinking in América, translated by María Lugones and Joshua M Price. Durham, North Carolina, and Londyn: Duke University Press, 2010, xiii–lxxiv.
Mosquera, Gerardo, Beyond the Fantastic. Contemporary Art Criticism from Latin America. The Londyn / Cambridge MA: Institute of International Visual Arts / The MIT Press, 1996.
Pedrosa, Adriano i Tomás Toledo. Afro-Atlantic Histories. São Paulo: Museu de Arte de São Paulo i Instituto Tomie Ohtake, 2018.
Piotrowski, Piotr. Globalne Ujęcie Sztuki Europy Wschodniej. Poznań: Rebis, 2018.
Quijano, Aníbal. “Coloniality and Modernity / Rationality”. W: Globalization and the Decolonial Option, wyd. przez Walter D. Mignolo i Arturo Escobar, 22-32. Londyn: Routledge, 2010.
Ramírez, Mari Carmen i Héctor Olea (wyd.). Inverted Utopias. Avant-Garde Art in Latin America. New Haven i Londyn: Yale University Press, 2004.
Reyes Palma, Francisco i Katarzyna Cytlak. Marcos Kurtycz: Contra el Estado de Guerra, un arte de acción total / Marcos Kurtycz: An Art of Total Action Against the State of War. Puebla, Miasto Meksyk i Barcelona: Museo Amparo / Editorial RM – RM Verlag, 2018.
Rivera Cusicanqui, Silvia. Sociología de la imagen: miradas ch'ixi desde la historia andina. Buenos Aires: Tinta Limón, 2010.
Rosa, Maria Laura i Soledad Novoa Donoso (wyd.). Compartir el mundo. La experiencia de las mujeres y el arte. Santiago de Chile: Ediciones Metales Pesados, 2017.
Viveiros de Castro, Eduardo. Métaphysiques cannibales. Paryż: PUF, 2009.
Williamson, Luz Maria. Memoria y amnesia. Sobre la historia reciente del arte en Chile 1976-2006. Barcelona: Ediciones Poligrafa, 2017.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: