Metodologia nauk o sztuce 1402-31-MN-S1

Zajęcia obejmują przegląd głównych kierunków i metod badawczych w naukach o sztuce ze szczególnym uwzględnieniem historii sztuki - od czasu ich narodzin jako dyscypliny naukowej (koniec XIX w) po dzień dzisiejszy, jak też problematykę badawczą związana z pokrewnymi obszarami wiedzy np. psychologia sztuki, nauki o obrazie. W praktyce polega to na szczegółowej analizie ważnych z punktu metodologicznego publikacji z historii i teorii sztuki, tak teoretycznych, jak i tych „wdrażających” owe teorie i metody badawcze w opracowywaniu określonych problemów badawczych czy jednostkowych dzieł sztuki. Wybrane teksty - wybitnych historyków i teoretyków sztuki - są omawiane w miarę możliwości w porządku chronologicznym, tak, aby student równocześnie uzyskał wiedzę o dynamice przemian jak i o synchroniczności stosowania różnych metod badawczych w naukach o sztuce. Celem tak prowadzonych zajęć jest nauczenie studentów metodycznego myślenia, krytycznej refleksji metodologicznej, uświadomienia studentom istnienia różnych sposobów ujęcia opracowywanych problemów/tematów badawczych, umiejętności wykorzystania jak i odpowiedniego doboru metod w prowadzonych przez studentów własnych badaniach w zakresie historii sztuki. Zajęcia mają też na celu zapoznanie studentów w ogromną tradycją badawczą dyscypliny i ułatwiają im polemikę ze stosowanymi w historii sztuki (i naukach o sztuce) metodami.
Zagadnienia realizowane na zajęciach przedstawiają się następująco:
1. Wprowadzenie do tematyki zajęć i powtórzenie materiału ze Wstępu do historii sztuki (głównie - dzieje myśli o sztuce od Vasariego po XIX wiek)
2. Początki akademickiej historii sztuki: I szkoła wiedeńska (Riegl, Dworak), Woelfflin. Formalizm w historii sztuki. Badania nad stylem. (3 zajęcia)
3. Dwa oblicza ikonologii - Aby Warburg i Erwin Panofsky (3 zajęcia)
4. Strukturalizm i semiotyka w historii sztuki; II szkoła wiedeńska (Hans Sedlmayr) (2 zajęcia)
5. Percepcja; psychologia percepcji (Rudolf Arnheim, Ernst Gombrich), estetyka recepcji (2 zajęcia)
6. Hermeneutyka w historii sztuki; ikonika - Max Imdahl (1 zajęcia)
7. Nauki o obrazie -i ich różne aspekty; Hans Belting i jego antropologia obrazu; media obrazowe; teoria obrazu Georga Didi-Hubermana (3 zajęcia)
8. kolokwium zaliczeniowe

Całkowity nakład pracy studenta

Uczestnictwo w zajęciach (1 pkt ECTS), praca własna - systematyczne czytanie wskazanych tekstów z zakresu metodologii i przygotowanie się do analizowania przeczytanej literatury na zajęciach (2 pkt ECTS). Łącznie: 3 pkt ECTS

Efekty uczenia się - wiedza

Student ma wiedzę w zakresie specyfiki przedmiotowej i metodologicznej nauk o sztuce (ze szczególnym uwzględnieniem historii sztuki) i ich przemian w badaniach zachodzących od początków istnienia tych dyscyplin badawczych do czasów współczesnych [K_W05,K_W08 ]. Zna różne kierunki badawcze w dyscyplinie [K_W04] Zdaje sobie sprawę z różnorodności źródeł informacji [K_W03]. Zna dorobek czołowych badaczy w zakresie metodologii nauk o sztuce i najważniejsze ośrodki badawcze podejmujące zagadnienia metodologiczne{ K_W08]. Rozumie zależności i powiązania metod badawczych nauk o sztuce ze współczesnymi im prądami filozoficznymi i innymi dyscyplinami humanistycznymi[K-W07]. Student wie, jakie możliwości badawcze oferują poszczególne metody i jakie są ich ograniczenia[K_W10].

Efekty uczenia się - umiejętności

Student umie objaśnić, jakie są podstawowe założenia ważniejszych metod badawczych, potrafi wskazać, jak są one stosowanie w praktyce i sam umie je praktycznie zastosować[K_U02, K_U06]. Potrafi dobrać odpowiednią metodę/metody do konkretnego, np. badanego przez siebie zagadnienia/problemu/dzieła w argumentacji wykorzystując poglądy różnych badaczy [K_U05, K_U08, K_U10] .

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

Student docenia wartość i znaczenie metodycznego postępowania w pracy badawczej, umie zaprezentować szerszej społeczności specyfikę postępowania badawczego w zakresie nauk o sztuce i ją uzasadnić[K_K04].

Metody dydaktyczne

analiza tekstów, dyskusja, prezentacje multimedialne

Metody dydaktyczne eksponujące

- pokaz

Metody dydaktyczne podające

- wykład konwersatoryjny

Metody dydaktyczne poszukujące

- obserwacji
- klasyczna metoda problemowa
- studium przypadku
- giełda pomysłów
- ćwiczeniowa

Metody dydaktyczne w kształceniu online

- metody rozwijające refleksyjne myślenie
- metody oparte na współpracy
- metody wymiany i dyskusji
- metody służące prezentacji treści

Rodzaj przedmiotu

przedmiot obligatoryjny

Wymagania wstępne

Znajomość historiografii artystycznej, dziejów i metod badawczych historii sztuki w zakresie, jaki wymagany jest w ramach przedmiotu Wstęp do historii sztuki.

Koordynatorzy przedmiotu

Anna Błażejewska

Kryteria oceniania

Studenci są zobligowani do przygotowywania się na bieżąco ze wskazanej literatury przedmiotu w stopniu pozwalającym na aktywne uczestnictwo w dyskusji nad konkretnym tekstem (lub zestawianiem kilku tekstów) z zakresu historii i teorii sztuki. W ramach zajęć przewidziane jest też prezentowanie przez studentów wybranych/wyznaczonych wcześniej problemów dotyczących określonej metody badawczej, porównywania metod, czy zasad postępowania badawczego konkretnego autora w ramach danej metody [K_W05,K_W08 K_W04]; [K_U02, K_U05, K_U06]. Poza aktywnością na zajęciach studenta obowiązuje zaliczenie pisemnego sprawdzianu na koniec semestru. Na sprawdzian składają się 4 pytania problemowe, za każde można uzyskać max.10 pkt. Przykładowe pytania będą zaprezentowane studentom w trakcie zajęć.
Oceny: bdb. 40-36 pkt.; db+ 35-33 pkt.; db. 32-29 pkt; dost + 28-25 pkt; dost. 24-20 pkt.

Literatura

A. D’Alleva, metody i teorie historii sztuki , Kraków 2008
R. Arnheim, Sztuka i percepcja wzrokowa, Gdańsk 2005
H. Belting, Antropologia obrazu (obowiązuje Wstęp), Kraków 2007
Tenże, Obraz i jego media. Próba antropologiczna, tamże, s. 295-322
Tenże, Obraz i kult. Historia obrazu przed epoką sztuki (obowiązuje Wstęp), Gdańsk 2010
J. Białostocki, Historia sztuki wśród nauk humanistycznych, Warszawa 1980
Tenże, Erwin Panofsky – myśliciel, historyk, człowiek, w: Refleksje i syntezy ze świata sztuki, I, Warszawa 1978, s. 304-344.
Tenże, Posłanie Aby Warburga: historia sztuki czy historia kultury? w: Refleksje i syntezy ze świata sztuki, II, Warszawa 1987, s. 187-203.
M. Bryl, Płaszczyzna, ogląd, absolut. Inspiracje hermeneutyczne we współczesnej historii sztuki, w: Przemyśleć historię sztuki, red. M. Poprzęcka, Warszawa 1994, s. 9-22 [ewentualnie wersja rozszerzona tekstu w: Artium Quaestiones, VI, 1993, s. 55-84]
Tenże, recenzja: Der Bertachter ist im Bild....Hrsg W. Kemp, Köln, 1985, w: Biul.Hist. Sztuki, 1988, 50, s. 271-274
G. Didi-Huberman, Przed obrazem, Gdańsk 2011 (obowiązuje Wstęp)
D.Freedberg, Potęga wizerunków, Kraków 2005 (obowiązuje Wstęp)
E. Gombrich, Sztuka i złudzenie, Warszawa 1981(wybrane rozdziały)
Tenże, Obraz wizualny, w: Symbole i symbolika, red. M. Głowiński, Warszawa 1991, s. 312-338
M. Imdal, Giotto. Z zagadnień ikonicznej struktury sensu, w: Artium Quaestiones, IV, 1990, s. 104-123
L. Kalinowski, Max Dworak i jego metoda badań nad sztuką, Warszawa 1974.
R. Kasperowicz, Wstęp, w: Aby Warburg, Narodziny Wenus i inne szkice renesansowe, Gdańsk 2010, s.5-31.
Kemp Wolfgang, Dzieło sztuki i widz: metoda estetyczno-recepcyjna, [w:] Perspektywy współczesnej historii sztuki. Antologia przekładów Artium Quaestiones, red. Mariusz Bryl, Piotr Juszkiewicz, Piotr Piotrowski, Poznań 2009, s. 139-154.
E. Panofsky, Ikonografia i ikonologia, w: E. Panofsky, Studia z historii sztuki, Warszawa 1971
K. Piwocki, Pierwsza nowoczesna teoria sztuki Aloisa Riegla, Warszawa 1970
M. Wallis, Sztuki i znaki. Pisma semiotyczne, Warszawa 1983
H. Wölfflin, Podstawowe pojęcia historii sztuki, Wrocław 1962 (lub nowsze wydanie)
Wstęp do historii sztuki, pod red. P. Skubiszewskiego, Warszawa 1973 (tekst J. Białostockiego, Dzieje historiografii artystycznej...)

Tenże, Od Florencji do Nowego Meksyku, Gdańsk 2019

Literatura dodatkowa:
H. Belting, Miejsce obrazów, w: Artium Quaestiones, XI, 2000, s. 323-338
M. Bryl, Hans Belting – prorok końca? Wokół tezy o końcu historii sztuki, w: Już się ma pod koniec starożytnemu światu... Zmierzch, schyłek i upadek w historii sztuki, red. M. Poprzęcka, Warszawa 1999, s. 21-62
P. Francastel, Wprowadzenie. Socjologia sztuki: metoda czy problematyka, w: P. Francastel, Twórczość malarska a społeczeństwo, Warszawa 1973,s. 11-40
G. Kubler, Kształt czasu, Warszawa 1970.
V. Stoichita , Ustanowienie obrazu, Gdańsk 2011
A. Warburg, Narodziny Wenus i inne szkice renesansowe, Gdańsk 2010

W cyklu 2022/23Z:

A. D’Alleva, metody i teorie historii sztuki , Kraków 2008
R. Arnheim, Sztuka i percepcja wzrokowa, Gdańsk 2005
H. Belting, Miejsce obrazów, w: Artium Quaestiones, XI, 2000, s. 323-338
Tenże, Obraz i jego media. Próba antropologiczna, tamże, s. 295-322
H. Belting, Antropologia obrazu (obowiązuje Wstęp), Kraków 2007
H. Belting, Obraz i kult. Historia obrazu przed epoką sztuki (obowiązuje Wstęp), Gdańsk 2010
J. Białostocki, Historia sztuki wśród nauk humanistycznych, Warszawa 1980
Tenże, Erwin Panofsky – myśliciel, historyk, człowiek, w: Refleksje i syntezy ze świata sztuki, I, Warszawa 1978, s. 304-344.
Tenże, Posłanie Aby Warburga: historia sztuki czy historia kultury? w: Refleksje i syntezy ze świata sztuki, II, Warszawa 1987, s. 187-203.
M. Bryl, Płaszczyzna, ogląd, absolut. Inspiracje hermeneutyczne we współczesnej historii sztuki, w: Przemyśleć historię sztuki, red. M. Poprzęcka, Warszawa 1994, s. 9-22 [ewentualnie wersja rozszerzona tekstu w: Artium Quaestiones, VI, 1993, s. 55-84]
Tenże, recenzja: Der Bertachter ist im Bild....Hrsg W. Kemp, Köln, 1985, w: Biul.Hist. Sztuki, 1988, 50, s. 271-274
Tenże, Hans Belting – prorok końca? Wokół tezy o końcu historii sztuki, w: Już się ma pod koniec starożytnemu światu... Zmierzch, schyłek i upadek w historii sztuki, red. M. Poprzęcka, Warszawa 1999, s. 21-62
G. Didi-Huberman, Przed obrazem, Gdańsk 2011 (obowiązuje Wstęp)
D.Freedberg, Potęga wizerunków, Kraków 2005
P. Francastel, Wprowadzenie. Socjologia sztuki: metoda czy problematyka, w: P. Francastel, Twórczość malarska a społeczeństwo, Warszawa 1973,s. 11-40
E. Gombrich, Sztuka i złudzenie, Warszawa 1981
Tenże, Obraz wizualny, w: Symbole i symbolika, red. M. Głowiński, Warszawa 1991, s. 312-338
M. Imdal, Giotto. Z zagadnień ikonicznej struktury sensu, w: Artium Quaestiones, IV, 1990, s. 104-123
L. Kalinowski, Max Dworak i jego metoda badań nad sztuką, Warszawa 1974.
R. Kasperowicz, Wstęp, w: Aby Warburg, Narodziny Wenus i inne szkice renesansowe, Gdańsk 2010, s.5-31.
G. Kubler, Kształt czasu, Warszawa 1970.
E. Panofsky, Ikonografia i ikonologia, w: E. Panofsky, Studia z historii sztuki, Warszawa 1971
K. Piwocki, Pierwsza nowoczesna teoria sztuki Aloisa Riegla, Warszawa 1970
V. Stoichita , Ustanowienie obrazu, Gdańsk 2011 (obowiązuje Wstęp)
M. Wallis, Sztuki i znaki. Pisma semiotyczne, Warszawa 1983
H. Wölfflin, Podstawowe pojęcia historii sztuki, Wrocław 1962 (lub nowsze wydanie)
Wstęp do historii sztuki, pod red. P. Skubiszewskiego, Warszawa 1973
Warburg A. Od Florencji do Nowego Meksyku, Gdańsk 2019

W cyklu 2023/24Z:

W cyklu 2024/25Z:

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1402-31-MN-S1 w USOSweb