Historia sztuki nowożytnej polskiej (etap 1) 1402-21-HSNP-S1
Wykład I – Wprowadzenie. Granice chronologiczne. Granice terytorialne. Granice stanowe, czyli zagadnienie mecenatu. Granice tolerancji religijnej. Granice możliwości poznawczych. Granice sztuki rodzimej i obcej.
Wykład II-IV – Wczesny renesans (1500-1540). Początki renesansu w Polsce. Wawel renesansowy (Hans Dürer, Antoni z Wrocławia). Kaplica Zygmuntowska: formy – treści – twórcy (Bartłomiej Berrecci i jego warsztat). Rzeźba sepulkralna (Bartłomiej Berrecci, Bernardyn de Gianotis). Monumentalna architektura sakralna. Malarstwo religijne (Hans Suess z Kulmbachu i jego wpływ). Malarstwo świeckie. Krakowska szkoła miniatorska (Stanisław Samostrzelnik). Podsumowanie.
Wykład V-VII – Dojrzały renesans (1540-1580). Węzłowe problemy. Architektura sakralna (Jan Baptysta Wenecjanin). Architektura miejska. Architektura rezydencjonalna. Rzeźba sepulkralna (Gabriel Słoński, Jan Maria Padovano, Hieronim Canavesi, Jan Michałowicz). Ołtarze i cyboria. Malarstwo. Podsumowanie.
Wykład VII-X – Manieryzm (1580-1615). Podstawowe zagadnienia. Zamość – miasto idealne (Bernardo Morando). Gdańskie inwestycje municypalne. Kamienice miejskie. Architektura rezydencjonalna (Santi Gucci). Nurt lubelsko-kaliski w architekturze sakralnej. Grobowe kaplice kopułowe. Nagrobki na południu i północy (Santi Gucci, Mistrz Nagrobka Provany, Mistrz Nagrobka z Bejsc; Wilhelm i Abraham van den Blocke). Reprezentacyjny portret (Marcin Kober). Malarstwo monumentalne. Malarstwo religijne. Zaranie baroku. Podsumowanie.
Wykład XI-XVI – Wczesny barok (1615-1670). Główne zjawiska artystyczne. Mateusz Castello i początki baroku w Rzeczypospolitej. Jezuicki i karmelitański model świątyni. Architektura sakralna (Maciej Trapola, Krzysztof Bonadura st., Konstanty Tencalla, Jan Chrzciciel Giselni, Jan Jaroszewicz, Jan Wolff, Jan Buszt, Benedykt Molli, Augustyn Locci st., Jan Zaor, Izydor Affaitati st.). Kaplice grobowe. Rozmaite typy rezydencji. „Warszawska dekada pałacowa”. Kamienice mieszczańskie. Sztukaterie (Jan Chrzciciel Falconi). Malarstwo religijne (m.in.: Herman Han, Krzysztof Boguszewski, Tomasz Dolabella, Wenanty z Subiaco, Bartłomiej Strobel, Franciszek Lekszycki, Daniel Szulc, Claude Callot, Tomasz Muszyński). Sztuka portretowa (Piotr Danckers de Rij, Daniel Szulc). Inne rodzaje malarstwa (Bartłomiej Milwitz, Jan Krieg, Chrystian Melich). Podsumowanie.
Wykład XVII-XX – Dojrzały barok (1670-1710). Nurt harmonijny i nurt emotywny. Architekt Tylman z Gameren i jego krąg (Józef Szymon Bellotti, Augustyn Wincenty Locci, Karol Ceroni, Józef Piola). Architektura sakralna – regiony (m.in.: Krzysztof Mieroszewski, Jan Catenazzi, Bartłomiej Nataniel Wąsowski). Architektura rezydencjonalna. Sztuka stiuku (m.in.: Baltazar Fontana). Rzeźba nagrobkowa (Andrzej Schlüter). Ołtarze i inne elementy wyposażenia kościołów. Malarstwo religijne (m. in.: Andrzej Stech, Jan Reisner, Jerzy Eleuter Siemiginowski, Marcin Altomonte, Michał Anioł Palloni). Malarstwo dekoracyjne świeckie (Jerzy Eleuter Siemiginowski, Claude Callot). Malarstwo w propagandowej służbie dworu królewskiego (Jan Tretko, Jerzy Eleuter Siemiginowski). Malarstwo portretowe (Andrzej Stech, Michał Anioł Palloni). Fenomen portretu trumiennego. Podsumowanie.
Wykład XXI-XXVIII – Późny barok, rokoko (1710-1760). Główne problemy sztuki XVIII wieku. Architektura – inicjacja i główny impuls (Kasper Bażanka, Gaetano Chiaveri). Architektura sakralna (m.in.: Pompeo Ferrari, Jan Krzysztof Glaubitz, Paweł Antoni Fontana, Karol Antoni Bay, Jakub Fontana, Franciszek Placidi). Problematyka wnętrza późnobarokowej świątyni. Problematyka późnobarokowej fasady kościoła. Architektura rezydencjonalna (Mateusz Daniel Pöppelmann, Joachim Daniel Jauch, Jan Zygmunt Deybel, Jakub Fontana, Franciszek Placidi, Ferdynand Nax). Architektura miejska – gmachy prywatne i publiczne. Warszawskie środowisko rzeźbiarskie (Bartłomiej Michał Bernatowicz, Jan Jerzy Plersch, Jan Chryzostom Redler, Antoni Vogt). Lwowskie środowisko rzeźbiarskie (Sebastian Fesinger, Antoni Osiński, Jan Jerzy Pinsel, Maciej Polejowski). Ołtarze (Krzysztof Peucker, Jan Chrystian Schmidt, Maciej Polejowski). Nagrobki – rozmaitość form. Zagadnienia malarstwa freskowego (Maciej Jan Meyer, Benedykt Mazurkiewicz, Adam Swach, Jerzy Wilhelm Neunhertz, Franciszek Eckstein, Józef Meyer, Walenty Żebrowski). Sakralne malarstwo olejne (Szymon Czechowicz, Łukasz Orłowski, Tadeusz Kuntze). Malarstwo portretowe (Szymon Czechowicz, Łukasz Orłowski, Tadeusz Kuntze, Antoni Dembicki, Hiacynt Olesiński, Józef Rajecki, Jakub Wessel, Augustyn Mirys). Tematyka świecka w malarstwie (Jan Samuel Mock, Tadeusz Kuntze). Podsumowanie.
Wykład XXIX- XXX – Podsumowanie. Najważniejsze zjawiska sztuki polskiej XVI-XVIII wieku: architektura, rzeźba, malarstwo, rzemiosło artystyczne. Wartość artystycznych dokonań. Sztuka polska a sztuka innych krajów Europy Środkowej.
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Kryteria oceniania
Podstawę zaliczenia stanowi egzamin pisemny o jednoznacznie określonych zasadach:
Podczas egzaminu sprawdzana jest wiedza z dziejów polskiej sztuki nowożytnej w obrębie dat ramowych 1500-1800. Zakres treści obejmuje informacje przekazywane podczas wykładu oraz lektur obowiązkowych wedle podanego wykazu.
Egzamin ma formę pisemną. Przystępujący do egzaminu zostają podzieleni na dwie grupy: A i B.
Egzamin składa się z 2 części:
1. Rozpoznawanie dzieł sztuki. Czas trwania: ok. 30 minut. Maksymalnie za tę część egzaminu można otrzymać 60 punktów.
2. Praca pisemna na zadany temat. Czas trwania 90 minut. Maksymalnie za tę część egzaminu można otrzymać 60 punktów.
Część 1 egzaminu polega na identyfikacji zabytku oraz określaniu jego datowania i autorstwa na podstawie fotografii. Test ma za zadanie sprawdzić znajomość zabytków polskiej sztuki nowożytnej, umiejętność rozpoznawania podstawowego kanonu obiektów, poprawność lokowania ich w przestrzeni trzech stuleci. Prezentowanych jest 20 przezroczy. Należy podać: co to za zabytek i gdzie się znajduje (nie jest to konieczne w przypadku dzieł pozostających w kolekcjach muzealnych), określić czas jego powstania, wpisując właściwą ćwierć stulecia, wskazać autora dzieła, o ile oczywiście jest on znany. Oceniany jest każdy element odpowiedzi (po 1 punkcie), zatem wyczerpująca odpowiedź w przypadku każdego slajdu daje 3 punkty.
Część 2 egzaminu polega na przygotowaniu obszernej wypowiedzi pisemnej na zadany temat, inny dla grupy A, inny dla grupy B. Jest możliwość wyboru jednego z dwóch tematów podanych dla każdej z grup (nie ma natomiast możliwości zmiany grupy). Pisemny esej ma na celu sprawdzenie znajomości faktów, właściwego ich selekcjonowania i porządkowania, charakteryzowania zjawisk i tendencji artystycznych, wykorzystywania wiedzy nabytej (wykład, lektury), samodzielnej analizy i interpretacji dzieł sztuki oraz wyprowadzania wniosków uogólniających, a także tworzenia na tej podstawie własnej, dobrze skonstruowanej wypowiedzi. Ocenie podlega:
• Zgodność pracy z tematem (zrozumienie tematu, wyczerpanie jego zakresu rzeczowego, chronologicznego, terytorialnego; właściwa kompozycja pracy i odpowiednio dobrane proporcje poszczególnych jej części).
• Opanowanie materiału faktograficznego (zakres erudycji, uwzględnianie wielopłaszczyznowości zjawisk artystycznych, stopień znajomości literatury przedmiotu).
• Umiejętności analityczno-interpretacyjne (analiza dzieł i zjawisk artystycznych oraz ich porównywanie, rozumienie związków przyczynowo-skutkowych, wyciąganie prawidłowych wniosków i formułowanie sądów, krytyczne ocenianie poglądów i opinii, poprawne stosowanie pojęć i terminów).
• Poprawność językowa (jasność sformułowań, stylistyka, ortografia i interpunkcja).
• Estetyka pracy (czytelność i graficzna przejrzystość pracy).
Esej jest punktowany przy założeniu, iż maksymalną liczbę punktów można uzyskać prezentując tekst logicznie skomponowany, zgrabny stylistycznie, zawierający bogatą faktografię, wynikającą ze znajomości i swobodnego poruszania się wśród dzieł omawianych na wykładzie i opisywanych w lekturach obowiązkowych, sprawny w zakresie referowania poglądów badawczych i zdolności do krytycznej ich oceny, wykazujący się umiejętnością pogłębionej analizy poszczególnych zabytków i wyciągania właściwych wniosków interpretacyjnych. Niedostatki w tym względzie będą powodowały obniżanie punktacji.
Niesamodzielność pracy egzaminacyjnej (tzn. ściąganie od sąsiada lub z przygotowanych zawczasu „pomocy”) pociąga za sobą wystawienie oceny niedostatecznej.
Łączna możliwa do osiągnięcia suma punktów z całego egzaminu wynosi: 120. Skala ocen przedstawia się następująco:
• od 0 do 40 punktów – ocena: niedostateczna (2)
• od 41 do 70 punktów – ocena: dostateczna (3)
• od 71 do 100 punktów – ocena dobra (4)
• od 101 do 120 punktów – ocena bardzo dobra (5)
Literatura
Pozycje mające charakter podstawowy:
1. Karpowicz M., Barok w Polsce, Warszawa 1988
2. Karpowicz M., Sztuka polska XVII wieku, Warszawa 1975 (2 wyd. 1983)
3. Karpowicz M. Sztuka polska XVIII wieku, Warszawa 1985
4. Kozakiewiczowa H., Renesans i manieryzm w Polsce, Warszawa 1978
5. Kozakiewiczowie H. i S., Renesans w Polsce, Warszawa 1976
6. Miłobędzki A., Zarys dziejów architektury w Polsce, Warszawa 1963 (3 wyd. 1978)
7. Walicki M., Malarstwo polskie. Gotyk, renesans, wczesny manieryzm, Warszawa 1961
8. Walicki M., Tomkiewicz W., Ryszkiewicz A., Malarstwo polskie. Manieryzm, barok, Warszawa 1971
Pozycje mające charakter rozszerzający:
9. Aurea Porta Rzeczypospolitej. Sztuka Gdańska od połowy XV do końca XVIII wieku. Katalog Muzeum Narodowego w Gdańsku, Gdańsk 1997
10. Chrościcki J. A., Sztuka i polityka. Funkcje propagandowe sztuki w epoce wazów 1587-1668, Warszawa 1983
11. Chrzanowski T., Portret staropolski, Warszawa 1995
12. Fijałkowski W., Wilanów, rezydencja króla zwycięzcy, Warszawa 1983
13. Grzybkowska T., Andrzej Stech, malarz gdański, Warszawa 1979
14. Grzybkowska T., Złoty wiek malarstwa gdańskiego na tle kultury artystycznej miasta 1520-1620, Warszawa 1990
15. Herbst S., Zamość, Warszawa 1954
16. Kaczmarzyk J., Życie i twórczość Jana Jerzego Plerscha, „Rocznik Warszawski”, XI, 1972
17. Kalinowski L., Treści artystyczne i ideowe Kaplicy Zygmuntowskiej [w:] tegoż, Speculum artis. Treści dzieła sztuki średniowiecza i renesansu, Warszawa 1989
18. Karpowicz M., Baltazar Fontana, Warszawa 1994
19. Karpowicz M., Działalność artystyczna Michelangela Palloniego w Polsce, Warszawa 1967
20. Karpowicz M., Jerzy Eleuter Siemiginowski, malarz polskiego baroku, Wrocław 1974
21. Karpowicz M., Matteo Castello, architekt wczesnego baroku, Warszawa 1994
22. Karpowicz M., Sztuka Warszawy drugiej połowy XVII wieku, Warszawa 1975 (2 wyd. pt. Sztuka Warszawy czasów Jana III, Warszawa 1987)
23. Karpowicz M., Sztuki polskiej drogi dziwne, Bydgoszcz 1994
24. Kowalczyk J., Andrea Pozzo a późny barok w Polsce, „Biuletyn Historii Sztuki”, XXXVII, 1975
25. Kowalczyk J., Późnobarokowa architektura Wilna i jej europejskie związki, „Biuletyn Historii Sztuki”, LV, 1993
26. Kowalczyk J., Rola Rzymu w późnobarokowej architekturze sakralnej, „Rocznik Historii Sztuki”, XX, 1994
27. Kozakiewiczowa H., Rzeźba XVI wieku w Polsce, Warszawa 1984
28. Krzyżanowski L., Plastyka nagrobna Wilhelma van den Blocke, „Biuletyn Historii Sztuki”, XX, 1958
29. Małkiewicz A., Architektura [w:] tegoż, Theoria et praxis. Studia z dziejów sztuki nowożytnej i jej teorii, Kraków 2000
30. Orańska J., Szymon Czechowicz 1689-1775, Poznań 1948
31. Pasierb J. S., Malarz gdański Herman Han, Warszawa 1974
32. Pod jedną koroną. Kultura i sztuka w czasach unii polsko-saskiej, [Katalog wystawy w Zamku Królewskim w Warszawie], Warszawa 1997
33. Samek J., Polskie rzemiosło artystyczne. Czasy nowożytne, Warszawa 1984
34. Steinborn B., Daniel Schultz, gdańszczanin w służbie królów polskich, Warszawa 2004
35. Teatr i mistyka. Rzeźba barokowa pomiędzy Zachodem a Wschodem, red. K. Kalinowski, Poznań 1993
36. Tomkiewicz W., Dolabella, Warszawa 1959
37. Tomkiewicz W., Pędzlem rozmaitym, malarstwo okresu Wazów w Polsce, Warszawa 1970.
38. Tylicki J., Bartłomiej Strobel, malarz epoki wojny trzydziestoletniej, t. 1-2, Toruń 2000
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: