Sztuka i jej funkcje. Od pradziejów po współczesność etap II 1402-12-SF-II-S2

Przedmiot jest pomyślany jako dopełnienie kursu podstawowego historii sztuki w zakresie epok artystycznych, a studentom, którzy nie mają licencjatu z historii sztuki, umożliwia przekrojowy wgląd w dzieje sztuki różnych epok. Prezentacja sztuki od strony jej różnorakich funkcji - w ujęciu historycznym - ma na celu uświadomienie studentom jej roli jako ważnego aspektu życia społecznego człowieka, niezależnie od epoki i środowiska społecznego. Ma na celu również wskazanie i wyjaśnienie tych zmian zachodzących w sztuce, które stymulowane były pełnionymi przez nią funkcjami: zarówno w zakresie środków artystycznych, ikonografii, używanych mediów.
W trakcie prezentacji poszczególnych zagadnień student będzie mógł uchwycić zarówno dynamikę zmian jak i trwałość pewnych funkcji (jak: kultowa, upamiętniająca, propagandowa, itd.). Ze względu na powiązanie funkcji z formą, tematem, kompozycją, medium itd. – student ma możliwość nie tylko dostrzeżenia i zrozumienia tych zależności i powiązań ale i wnikliwszej ich analizy.

W cyklu 2022/23L:

Cz. 4: Sztuka nowoczesna i współczesna

Ostatnia część wykładu dotyczy wybranych zjawisk artystycznych XIX i XX wieku, analizowanych w kontekście pełnionych przezeń funkcji (poznawczych, krytycznych, propagandowych, użytkowych, religijnych, memoratywnych). Uwaga zostanie zwrócona również na podłoże ideowe i procesy kulturowe, społeczne, geopolityczne i ekonomiczne, pozwalające zrozumieć ewolucję lub kultywowanie funkcji symptomatycznych dla różnych form wypowiedzi artystycznych.

Zakres tematyczny zajęć:
1. Religijne i dydaktyczno-moralne funkcje sztuki epoki romantyzmu (twórczość C. D. Friedricha, moralne posłannictwo w sztuce niemieckich nazareńczyków i angielskich prerafaelitów)
2. Wątki społeczne, polityczne i narodowe w malarstwie romantyzmu i realizmu (społeczny wymiar malarstwa realizmu, historia współczesna w sztuce, przejawy tożsamości narodowej i narodowotwórcza rola sztuki na gruncie polskim)
3. Poznawcza rola sztuki nowoczesnej (naukowe inspiracje w malarstwie naturalizmu i impresjonizmu, zainteresowanie kulturami pozaeuropejskimi w twórczości postimpresjonistów, naukowy potencjał rozwijającej się fotografii, eksploracja ludzkiej psychiki w sztuce symbolizmu, protoekspresjonizmu i surrealizmu, relacje nauki i sztuki w nurtach awangardy)
4. Rewolucja społeczna w sztuce awangardy (dadaizm, surrealizm, futuryzm i konstruktywizm radziecki, nowa architektura i design dla nowego człowieka: funkcjonalizm, Bauhaus, De Stijl, modernizm)
5. Sztuka jako narzędzie propagandy w XIX-XX w. (dziewiętnastowieczne pawilony wystawowe; fotografia dokumentalna i fotoreportaż wojenny; propagandowe aspekty sztuki polskiej w okresie międzywojennym; sztuka reżimów totalitarnych; socrealizm w sztuce polskiej; współczesna rywalizacja państw na polu architektury np.: wyścig drapaczy chmur)
6. Sztuka protestu i zaangażowania społecznego w drugiej połowie XX wieku (m.in.: krytyka konsumpcjonizmu w sztuce lat 60., happeningi i performance J. Beuysa, projekcje K. Wodiczki, rzeźba społeczna P. Althamera, graffiti Banksy’ego, murale Grupy Twożywo, bilbordy Galerii Rusz, polska sztuka krytyczna lat 90., sztuka feministyczna i proekologiczna)
7. Egzamin

W cyklu 2023/24L:

Cz. 4: Sztuka nowoczesna i współczesna

W cyklu 2024/25L:

Cz. 3: Sztuka nowożytna

Zaprezentowanie specyfiki sztuki i kultury europejskiej w okresie nowożytnym (1500-1800) ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień religijnych: reformacji i kontrreformacji, mecenatu i kolekcjonerstwa oraz teorii i praktyki artystycznej odnoszącej się do dziedzictwa antyku.

Narodziny kultury nowożytnej w Italii i na północy Europy oraz ich uwarunkowania polityczne, gospodarcze i społeczno-religijne. Przemożny wpływ na sztukę odkrycia dziedzictwa starożytności i jego upowszechniania oraz konfliktów religijno-społecznych począwszy od wystąpienia Lutra. Ikonoklazm i odrodzenie Kościoła Rzymskiego; łączące się z tymi zagadnieniami zróżnicowanie kulturowo-artystyczne w Europie. Świadome kolekcjonerstwo, mecenat i fundacje artystyczne jako zrodzony na dworach nowy typ akcentowania władzy i elitarności oraz fenomen epoki. Typy kolekcji i główne ośrodki kolekcjonerstwa artystycznego; wędrówka twórców i dzieł. Stopniowa muzealizacja kultury i narodziny muzeów.

Cz. 4: Sztuka nowoczesna i współczesna

Całkowity nakład pracy studenta

Godziny realizowane z udziałem prowadzących zajęcia (30 godz.): - udział w wykładach – 30 godz. (1 ECTS) Czas poświęcony na pracę indywidualną studentki/-a (30 godz.): - czytanie literatury – 15 godz. (0,5 ECTS) - przygotowanie do egzaminu – 15 godz. (0,5 ECTS) Łącznie: 30 + 30 godz. (2 ECTS)

Efekty uczenia się - wiedza

W1: Student/-ka posiada uporządkowaną wiedzę ogólną w zakresie rozmaitych zadań i funkcji sztuki i ich zmianach w dziejach (K_W01). W2: Student/-ka rozpoznaje relacje i zależności pomiędzy wydarzeniami i zjawiskami artystycznymi w różnych okresach przeszłości i w czasach obecnych. Rozumie złożoność i ewolucję języka i metod opisujących owe zjawiska i zdarzenia. Ma świadomość zróżnicowania form artystycznej ekspresji i osadzenia sztuki w kontekście cywilizacyjnych zmian i jej funkcjonowania w określonej epoce (K_W02). W3: Student/-ka rozumie powiązania interdyscyplinarne historii sztuki i nauk jej pokrewnych z innymi naukami, zwłaszcza przy określaniu sposobów funkcjonowania dzieł. Ma ogólną wiedzę na temat stosowania metod i narzędzi innych dyscyplin naukowych w pracy historyka sztuki, w tym filozofii, historii literatury, socjologii, psychologii, antropologii, religioznawstwa, teologii (K_W06). W4: Student/-ka ma poszerzoną wiedzę z zakresu formowania się i przeobrażeń myśli o sztuce, gustu i norm estetycznych w perspektywie czasowej, historii kolekcji i instytucji muzealnych oraz historii wystawiennictwa (K_W07). W5: Student/-ka zna i rozumie zaawansowane metody analizy oraz interpretacji dzieł sztuki, wartościowania, klasyfikowania i syntetyzowania różnych zjawisk artystycznych i kulturowych związanych z funkcjonowaniem dzieł sztuki, przekazywanych przez rozmaite źródła informacji (K_W08). W6: Student/-ka w stopniu zaawansowanym opanował fachową terminologię z zakresu historii sztuki i architektury, technik artystycznych i sztuk użytkowych jak też podstawową terminologię nauk humanistycznych i społecznych, zwłaszcza w zakresie funkcjonowania sztuki. Rozumie konieczność uwzględniania sposobu funkcjonowania dzieł sztuki w badaniach nad sztuką (K_W09).

Efekty uczenia się - umiejętności

U1: Student/-ka samodzielnie zdobywa i utrwala wiedzę na temat funkcjonowania sztuki w poszczególnych epokach w sposób uporządkowany i systematyczny przy zastosowaniu zróżnicowanych technik pozyskiwania, klasyfikowania i analizowania informacji (K_U01). U2: Student/-ka potrafi wykorzystać pod kierunkiem opiekuna naukowego podstawowe umiejętności badawcze w zakresie opisu i analizy jednostkowych dzieł sztuki jak i grup dzieł zwłaszcza pod kątem różnych funkcji sztuki w dziejach (K_U02). U3: Student/-ka posiada zaawansowaną umiejętność wyszukiwania, systematyzowania, krytycznego opracowania oraz syntetyzowania różnego typu informacji z zakresu historii sztuki i nauk jej pokrewnych oraz kultury wizualnej w odniesieniu do funkcjonowania sztuki (dokumenty archiwalne, relacje pisemne i ustne, teksty teoretyczne i krytyczne, dokumentacja wizualna) (K_U03). U4: Student/-ka w badaniach nad funkcjonowaniem dzieł sztuki potrafi łączyć wiedzę z różnych obszarów, zwłaszcza w zakresie nauk humanistycznych. Potrafi w praktyce wykorzystać ją w pracy badawczej historyka sztuki (K_U04). U5: Student/-ka dla oceny funkcjonowania dzieła sztuki wykorzystuje umiejętność analizy, interpretacji i klasyfikacji tego dzieła pod względem tematycznym, morfologicznym, typologicznym, chronologicznym, geograficznym, technologicznym oraz atrybucji z wykorzystaniem fachowego słownictwa i terminologii. Potrafi w tym celu zastosować różnorodne narzędzia analityczne wypracowane w historii badań nad obiektami kultury wizualnej (K_U05).

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

K1: Student/-ka w ocenie funkcjonowania sztuki w kontekście historycznym uznaje i szanuje różnice rzetelnie ukazanych punktów widzenia, warunkowane światem wartości i postawami ludzi w różnych okresach i kontekstach historyczno-kulturowych, wykazując samodzielność myślenia (K02). K2: Student/-ka ma świadomość wartości spuścizny kulturowej w zakresie wielości funkcji pełnionych w dziejach przez dzieła sztuki (K_K03). K3: Student/-ka wykazuje odpowiedzialność i odwagę cywilną w przedstawianiu wiedzy o historycznym funkcjonowaniu dzieł sztuki zgodnej z aktualnym stanem badań i w sprzeciwianiu się instrumentalizacji tej wiedzy przez grupy narodowe, społeczne, religijne i polityczne (K_K05).

Metody dydaktyczne

Metody podające, z wykorzystaniem metod interaktywnych.

Metody dydaktyczne eksponujące

- pokaz

Metody dydaktyczne podające

- wykład problemowy

Metody dydaktyczne poszukujące

- klasyczna metoda problemowa
- studium przypadku

Metody dydaktyczne w kształceniu online

- metody wymiany i dyskusji
- metody służące prezentacji treści
- metody rozwijające refleksyjne myślenie

Wymagania wstępne

Znajomość dziejów sztuki w podstawowym zakresie.

Koordynatorzy przedmiotu

Emilia Ziółkowska-Ganc

Kryteria oceniania

Metody oceniania:

Egzamin pisemny - 6 pytań problemowych obejmujących materiał ze wszystkich 4 części wykładu.

Kryteria oceniania:
ndst - mniej niż -50%
dst –50-60%
dst plus - 60-70%
db - 70-80%
db plus - 80-90%
bdb - 90-100%

Praktyki zawodowe

Nie dotyczy.

Literatura

W cyklu 2022/23L:

Literatura podstawowa:
Baumbarth C., Futuryzm, Warszawa 1987.
Gössel P., Architektura XX wieku, Kolonia 2006 (wybrane fragmenty).
Kossowska I., Kossowski Ł., Malarstwo polskie. Symbolizm i Młoda Polska, Warszawa 2010.
Kowalczyk I., Ciało i władza. Sztuka krytyczna w Polsce, Warszawa 2001 (wybrane fragmenty).
Krakowski P., Sztuka Trzeciej Rzeszy, Kraków 1994.
Naylor G., Bauhaus, Warszawa 1988.
Pawłowski T., Happening, Warszawa 1982.
Richter H., Dadaizm, Warszawa 1986.
Ryszkiewicz A., Malarstwo polskie. Romantyzm, historyzm, realizm, Warszawa 1989 (wybrane fragmenty).
Turowski A., W kręgu konstruktywizmu, Warszawa 1979.
Żuchowski T., Patriotyczne mity i toposy. Malarstwo niemieckie 1800-1840, Poznań 1991 (wybrane fragmenty).

Literatura uzupełniająca:
Chmielewska A., W służbie państw, społeczeństwa i narodu: „państwotwórczy” artyści plastycy w II Rzeczpospolitej, Warszawa 2006 (wybrane fragmenty).
Czekalski S., Awangarda i mit racjonalizacji, Poznań 2000 (wybrane fragmenty).
Haddad E., Rifkind D., A Critical History of Contemporary Architecture: 1960-2010, Nowy Jork 2014 (wybrane fragmenty).
Giedion S., Przestrzeń, czas, architektura: narodziny nowej tradycji, Warszawa 1968.
Janicka K., Surrealizm, Warszawa 1985.
Jaworska W., W kręgu Gauguina. Malarze szkoły Pont-Aven, Warszawa 1969.
Juszczak W., Malarstwo polskiego modernizmu, Gdańsk 2005 (wybrane fragmenty).
Juszczak W., Postimpresjoniści, Warszawa 1985.
Kępiński Z., Impresjonizm, Warszawa 1986.
Konopacki A., Prerafaelici, Warszawa 1989.
Niżyńska A., Street art jako alternatywna forma debaty publicznej w przestrzeni miejskiej, Warszawa 2011.
Overy P., De Stijl, Warszawa 1979.
Piotrowski P., Awangarda w cieniu Jałty. Sztuka w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1945-1989, Poznań 2005 (wybrane fragmenty).
Piotrowski P., Znaczenia modernizmu. W stronę historii sztuki polskiej po 1945 roku, Warszawa 1999 (wybrane fragmenty).
Ronduda Ł., Sztuka polska lat 70. Awangarda, Warszawa 2009.
Rosenblum N., Historia fotografii światowej, Bielsko-Biała 2005 (wybrane fragmenty).
Rottenberg A., Sztuka w Polsce 1945-2000, Warszawa 2005.
Sudjic D., Kompleks gmachu: architektura władzy, Warszawa 2015 (wybrane fragmenty).
Tobolczyk M., Architektura współczesna. Geneza i charakterystyka wiodących nurtów, Warszawa 2017.
Turowski A., Budowniczowie świata: z dziejów radykalnego modernizmu w sztuce polskiej, Kraków 2000 (wybrane fragmenty).
Watkin D., Historia architektury zachodniej, Warszawa 2006 (wybrane fragmenty).
Willet E., Ekspresjonizm, Warszawa 1976.
Włodarczyk W., Socrealizm. Sztuka polska w latach 1950-1954, Paryż 1986.

W cyklu 2023/24L:

W cyklu 2024/25L:

Literatura do cz. 3 (sztuka nowożytna):
1. Jean Delumeau, Cywilizacja Odrodzenia, Warszawa 1987;
2. Teoretycy, pisarze i artyści o sztuce 1500-1600, opr. J. Białostocki, Warszawa 1985;
3. Teoretycy, historiografowie i artyści o sztuce 1600-1700, opr. J. Białostocki [i in.], Warszawa 1994;
4. Sergiusz Michalski, Protestanci a sztuka. Spór o obrazy w Europie nowożytnej, Warszawa 1989;
5. Emile Mâle, L’art réligieux...après le Concile de Trente…, Paris 19512;
6. Katarzyna Cieślak, Między Rzymem, Wittenbergą a Genewą…, Warszawa 2000;
7. Niels von Holst, Creators, collectors and connoisseurs…, London 19762;
8. Zygmunt Waźbiński, Muzeum i zbiory artystyczne epoki nowożytnej, cz. 1-2, Toruń 1980 (20062), 1988;
9. Zdzisław Żygulski jun., Muzea na świecie..., Warszawa 1982.
10. -11. Krzysztof Pomian, Muzeum. Historia światowa, t. 1: Od skarbca do muzeum, Gdańsk 2023; t. 2: Zakotwiczanie w Europie, 1789–1850, Gdańsk 2023

Literatura do cz. 4 - podstawowa:
Baumbarth C., Futuryzm, Warszawa 1987.
Gössel P., Architektura XX wieku, Kolonia 2006 (wybrane fragmenty).
Kossowska I., Kossowski Ł., Malarstwo polskie. Symbolizm i Młoda Polska, Warszawa 2010.
Kowalczyk I., Ciało i władza. Sztuka krytyczna w Polsce, Warszawa 2001 (wybrane fragmenty).
Krakowski P., Sztuka Trzeciej Rzeszy, Kraków 1994.
Naylor G., Bauhaus, Warszawa 1988.
Pawłowski T., Happening, Warszawa 1982.
Richter H., Dadaizm, Warszawa 1986.
Ryszkiewicz A., Malarstwo polskie. Romantyzm, historyzm, realizm, Warszawa 1989 (wybrane fragmenty).
Turowski A., W kręgu konstruktywizmu, Warszawa 1979.
Żuchowski T., Patriotyczne mity i toposy. Malarstwo niemieckie 1800-1840, Poznań 1991 (wybrane fragmenty).

Literatura uzupełniająca do cz. 4:
Chmielewska A., W służbie państw, społeczeństwa i narodu: „państwotwórczy” artyści plastycy w II Rzeczpospolitej, Warszawa 2006 (wybrane fragmenty).
Czekalski S., Awangarda i mit racjonalizacji, Poznań 2000 (wybrane fragmenty).
Haddad E., Rifkind D., A Critical History of Contemporary Architecture: 1960-2010, Nowy Jork 2014 (wybrane fragmenty).
Giedion S., Przestrzeń, czas, architektura: narodziny nowej tradycji, Warszawa 1968.
Janicka K., Surrealizm, Warszawa 1985.
Jaworska W., W kręgu Gauguina. Malarze szkoły Pont-Aven, Warszawa 1969.
Juszczak W., Malarstwo polskiego modernizmu, Gdańsk 2005 (wybrane fragmenty).
Juszczak W., Postimpresjoniści, Warszawa 1985.
Kępiński Z., Impresjonizm, Warszawa 1986.
Konopacki A., Prerafaelici, Warszawa 1989.
Niżyńska A., Street art jako alternatywna forma debaty publicznej w przestrzeni miejskiej, Warszawa 2011.
Overy P., De Stijl, Warszawa 1979.
Piotrowski P., Awangarda w cieniu Jałty. Sztuka w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1945-1989, Poznań 2005 (wybrane fragmenty).
Piotrowski P., Znaczenia modernizmu. W stronę historii sztuki polskiej po 1945 roku, Warszawa 1999 (wybrane fragmenty).
Ronduda Ł., Sztuka polska lat 70. Awangarda, Warszawa 2009.
Rosenblum N., Historia fotografii światowej, Bielsko-Biała 2005 (wybrane fragmenty).
Rottenberg A., Sztuka w Polsce 1945-2000, Warszawa 2005.
Sudjic D., Kompleks gmachu: architektura władzy, Warszawa 2015 (wybrane fragmenty).
Tobolczyk M., Architektura współczesna. Geneza i charakterystyka wiodących nurtów, Warszawa 2017.
Turowski A., Budowniczowie świata: z dziejów radykalnego modernizmu w sztuce polskiej, Kraków 2000 (wybrane fragmenty).
Watkin D., Historia architektury zachodniej, Warszawa 2006 (wybrane fragmenty).
Willet E., Ekspresjonizm, Warszawa 1976.
Włodarczyk W., Socrealizm. Sztuka polska w latach 1950-1954, Paryż 1986.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1402-12-SF-II-S2 w USOSweb