Prowadzony w cyklach: 2022/23L, 2023/24Z, 2024/25L

Kod ISCED: 0222

Punkty ECTS: 3

Język: polski

Organizowany przez: Wydział Sztuk Pięknych

Dzieje myśli o sztuce 1402-12-DMS-S2

Druga część wykładu oparta jest na dziewiętnasto- i wczesnodwudziestowiecznym dyskursie filozoficznym, krytycznym i teoretycznym z zakresu sztuk plastycznych. Problematyzuje materiał, wypunktowuje najważniejsze daty historyczne związane z myślą o sztuce i nazwiska protagonistów toczących się wokół sztuki polemik i sporów. Werbalną narrację dopełnia prezentacja materiału wizualnego ilustrującego omawiane teksty teoretyczne, recenzje i innego rodzaju wypowiedzi literatów, filozofów, historyków i krytyków sztuki oraz artystów.

Romantyzm

• Definicje romantyzmu w środowiskach niemieckich i francuskich i angielskich; zdiagnozowane wyróżniki i stosowana terminologia
• Filozoficzne podstawy romantyzmu niemieckiego
• Dążenie do oddania pierwiastka duchowego (elementu boskości) we wczesnym romantyzmie niemieckim
• Odwzorowanie natury w sztuce a przeżycie estetyczne twórcy
• Indywidualizm, oryginalność i geniusz twórcy
• Egzotyka, orientalizm, pierwotność
• Absolutyzacja wyobraźni a pierwiastki realizmu
• Historyczna względność piękna
• Estetyzm i hasło „sztuka dla sztuki” w romantyzmie francuskim
• Eskapizm a społeczne zaangażowanie artysty
• Tradycja i wymóg nowoczesności
• Koncepcja piękna współczesnego

Realizm, naturalizm, późny romantyzm

• Uwarunkowania nowoczesnej cywilizacji i sztuki
• Dziewiętnastowieczny scjentyzm a teoria sztuki
• Rozwój historii sztuki jako dyscypliny naukowej
• Doktryna i mityzacja realizmu
• Kategorie „prawdy”, „rzeczywistości” i „szczerości” w myśli o sztuce
• Obiektywizm i prawda artystyczna
• Kategorie „mimetyzmu”, „weryzmu” i „fotograficzności”
• Społeczne zaangażowanie artysty (ideologizacja)
• Dylemat: piękno czy użyteczność
• Rola tematu w sztuce i stosunek do historii
• Nobilitacja pejzażu i malarstwa rodzajowego
• Obszary wspólne realizmu i romantyzmu
• Późny romantyzm francuski: anty-natura i dandyzm
• Naturalizm i narodziny impresjonistycznej doktryny

Historyzm i neoimpresjonizm

• Nauka a sztuka w dobie pozytywizmu
• Oddziaływanie badań z zakresu psychologii percepcji wizualnej
• Rozwój historiografii sztuki opartej na kategorii stylu
• Dzieło sztuki jako wyraz ducha epoki
• Antyteza: sztuka utylitarna – sztuka autonomiczna
• „Scjentystyczna” teoria neoimpresjonizmu

Wczesny modernizm

• Kształtowanie się teoretycznych założeń modernizmu: pojęcie, definicje, chronologiczne ramy, wielonurtowość (dekadentyzm, symbolizm, proto-ekspresjonizm, postimpresjonizm)
• Dekadentyzm jako postawa artystyczna
• Historyzm, eklektyzm i synkretyzm kulturowy dekadentów

Symbolizm, postimpresjonizm

• Estetyka i świadomość historyczna
• Definicje i manifesty symbolizmu
• Autonomia języka plastycznego
• Postulat syntezy sztuk: malarstwa, muzyki i poezji
• Teoria synestezji
• Gauguin i krąg Pont Aven
• „Neotradycjonizm” Maurice’a Denisa i grupy Nabis
• Proto-ekspresjonizm Cezarego Jellenty i Stanisława Przybyszewskiego
• „Cezannizm” – rekonstrukcja świata i konstrukcja przestrzeni wewnątrzobrazowej
• Maurice Denis – teoria nowego klasycyzmu
• Henry Matisse – założenia estetyczne fowizmu
• Ekspresjonizm niemiecki i znaczenie prymitywizmu w sztuce XX wieku

Klasyczne awangardy XX wieku

• Kubizm jako doświadczenie intelektualne
• Przestrzeń kubistyczna w wypowiedziach twórców i promotorów nurtu
• Przedmiot, faktura, barwa w obrazie kubistycznym
• Koncepcja „papiers colles”
• Orfizm jako abstrakcyjny symultanizm barw
• Futuryzm – dynamika współczesności
• Anty-estetyzm i nihilizm dadaistów
• Estetyka maszyny
• Puryzm – estetyka racjonalizmu
• Utopia konstruktywizmu
• Produktywizm – absolutyzacja utylitaryzmu

Abstrakcja i metafizyka

• Pierwsze traktaty filozoficzno-artystyczne
• Sztuka abstrakcyjna a pierwiastek duchowy (Kandinsky)
• Ekspresyjne walory formy i barwy w malarstwie
• Muzyczność malarstwa
• Abstrahowanie z form natury (Klee)
• Metafizyczny wymiar abstrakcji w malarstwie (Malewicz, Mondrian)
• Sztuka jako utopia społeczna

Wielonurtowość myśli o sztuce lat 20. i 30.

• Surrealizm (Aragon, Breton)
_ Figuracja i nowy realizm (Benjamin)
_ Krytyka kultury masowej (Adorno)
• Modernizm jako krytyka kulturowa i społeczna utopia

Całkowity nakład pracy studenta

Godziny realizowane z udziałem nauczycieli: - udział w wykładach – 30 godz. Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta: - zapoznanie się ze pecjalistyczną literaturą obowiązkową dotyczącą tematyki wykładu w celu przygotowania się do zaliczenia przedmiotu – 30 godz. -zapoznanie się z uzupełniającą literaturą na temat refleksji nad sztuką w XIX-XXI w. - 15 godz. Przygotowanie do ustnego egzaminu - 15 godz. W sumie 3 pkt. ECTS

Efekty uczenia się - wiedza

Student/tka . W 1 Zna genezę, fazy rozwojowe i środowiskowe (geo-polityczne) zróżnicowanie romantyzmu w teorii i krytyce sztuk plastycznych, a także filozoficzne odniesienia nurtu (K_W01) • W 2 Zna proces nobilitacji malarstwa pejzażowego w refleksji nad sztuką romantyzmu (K_W01) • W 3 Zna teorię koloru zawartą w pismach P.O. Rungego i J. W. Goethego (K_W07) • W 4 Zna założenia filozoficzno-estetyczne A. Schopenhauera (K_W07) • W 5 Zna poglądy na rolę sztuki w rozwoju historii G.W.F. Hegla (K_W07) • W 6 Zna nowatorską myśl o sztuce Stendhala, T. Gautiera i C. Baudelaire’a, zawartą w recenzjach z Salonów paryskich (K_W07) • W 7 Zna prospołeczne poglądy części romantyków francuskich i angielskich (T. Thoré-Bürger; J. Ruskin) (K_W07) • W 8 Zna koncepcję historii współczesnej (K_W08) • W 9 Poznaje miejsce sztuki w społeczeństwie doby pozytywizmu (K_W02) • W 10 Poznaje teoretyczne założenia realizmu i ideową niejednolitość nurtu (K_W02) • W 11 Poznaje różne sposoby interpretacji takich pojęć podstawowych jak „prawda”, „rzeczywistość", „szczerość”, „mimetyzm” (K_W08) • W 12 Poznaje postulaty utylitaryzmu sztuki i przeciwstawne idee autonomii sztuki (K_W07) • W 13 Zna koncepcje dandyzmu i „kłamstwa” sztuki (K_W08) • W 14 Poznaje podstawy dziewiętnastowiecznej historiografii sztuki (K_W02) • W 15 Poznaje definicje, terminologię i ramy chronologiczne modernistycznego nurtu (K_W01) • W 16 Zna wewnętrzną złożoność modernizmu w sztukach plastycznych widzianą w perspektywie krytyki artystycznej (K_W08) • W 17 Charakteryzuje kluczowe kategorie i pojęcia wypracowane w odniesieniu do symbolizmu, proto-ekspresjonizmu, dekadentyzmu, neoimpresjonizmu i postimpresjonizmu (K_W09) • W 18 Zna oddziaływanie filozofii F. Nietzschego i H. Bergsona na ideowe podstawy wczesnego modernizmu (K_W07) • W 19 Zna programowe i teoretyczne założenia klasycznych awangard XX wieku: kubizmu, orfizmu, futuryzmu, dadaizmu, puryzmu i konstruktywizmu (K_W07) • W 20 Charakteryzuje filozoficzno-estetyczne traktaty tworzące podstawy sztuki abstrakcyjnej (W. Kandinsky; P. Klee, K. Malewicz, P. Mondrian) (K_W02) " W 20 Charakteryzuje ideologiczne uwarunkowania i artystyczne założenia surrealizmu (K_W02)

Efekty uczenia się - umiejętności

Student/tka . U 1 Analizuje koncepcje ideowo-estetyczne pierwszego pokolenia niemieckich romantyków (Runge, Goethe, Herder, Wackenroder, Schlegel, Pforr, Carus, Friedrich). (K_U02) • U 2 Omawia porównawczo oddziaływanie filozofii Hegla i Schopenhauera na kształtowanie się romantycznego nurtu. (K_U02) • U 3 Opisuje polemiki między francuskimi neoklasycystami i romantykami (K_U10) • U 4 Analizuje promujące romantyczne tendencje recenzje Salonów Paryskich autorstwa Thiersa, Stendhala, Gautiera, Decampsa, De Musseta (K_U10) • U 5 Określa pozycję V. Hugo wśród promotorów romantyzmu (K_U02) • U 6 Przedstawia teoretyczną koncepcję „oryginalności” W. Hazlitta (K_U03) • U 7 Omawia intelektualny wkład Baudelaire’a w rozwój europejskiego romantyzmu K_U04) • U 8 Analizuje sposób rozumienia przez romantyków klasycznej triady Prawda-Dobro- Piękno Przedstawia ideę „sztuki dla człowieka” Thoré-Bürgera jako antytezę hasła „sztuka dla sztuki”(K_U04) • U 9 Analizuje poglądy J. Ruskina i ich oddziaływanie na myśl o sztuce w Europie (K_U04) • U 10 Odczytuje znaczenia takich pojęć jak „historia współczesna” i „orientalizm” (K_U03) • U 11 Objaśnia naturę sporu między francuskimi romantykami i realistami (K_U03) • U 12 Analizuje niejednorodny dyskurs realizmu (teksty Courbeta, Champfleury’ego, Taine’a, Duranty’ego, Castagnary’ego, Thorégo, Zoli) (K_U04) • U 13 Identyfikuje elementy mityzacji realizmu jako postawy w pełni obiektywistycznej (K_U04) • U 14 Objaśnia relację między nauką i sztuką w ramach pozytywizmu (K_U04) • U 15 Przedstawia znaczenie badań z zakresu psychologii percepcji wizualnej dla rozwoju teorii i historii sztuki (neoimpresjonizm) (K_U04) • U 16 Omawia rozwój historiografii sztuki opartej na kategorii stylu (K_U01) • U 17 Wyjaśnia aparat pojęciowy odnoszący się do wczesnego modernizmu (K_U03) • U 18 Analizuje programowe teksty i krytyczne omówienia obrazów-manifestów modernizmu (K_U03) • U 19 Identyfikuje teoretyczne założenia szeregu nurtów splatających się lub współistniejących w ramach modernizmu: dekadentyzmu, symbolizmu, ekspresjonizmu, postimpresjonizmu (K_U04) • U 20 Wskazuje synkretyczny rys sztuki przełomu wieków, jaki zarysowuje się w krytycznych tekstach z epoki (K_U04) • U 21 Zestawia porównawczo estetyczne przesłanki nowego klasycyzmu i fowizmu • U 22 Analizuje wypowiedzi Cézanne’a na temat konstrukcji przestrzeni wewnątrzobrazowej (K_U10) • U 23 Analizuje teoretyczne i krytyczne wypowiedzi dotyczące pierwszych awangard XX wieku: kubizmu, orfizmu i futuryzmu (K_U10) • U 24 Wyjaśnia rywalizację między różnymi formułami sztuki symultanicznej (K_U04) • U 25 Przedstawia zasady antyestetyzmu i nihilizmu dadaistów (K_U04) • U 26 Omawia estetykę maszyny i teoretyczne założenia puryzmu (K_U10) • U 27 Przedstawia utopię konstruktywizmu i normy produktywizmu odzwierciedlone w programowych tekstach (K_U03) • U 28 Omawia narodziny koncepcji sztuki abstrakcyjnej przejawiające się w filozofii B. Crocego i W. Worringera (K_U03) • U 29 Analizuje aparat pojęciowy podstawowych traktatów dotyczących sztuki abstrakcyjnej (Kandinsky, Klee, Mondrian, Malewicz) (K_U04) • U 30 Analizuje narracje surrealistów (Aragon, Breton) (K_U04)

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

Student/tka K 1 Czyta i interpretuje różne teksty kulturowe (K_K02) K 2 Odnajduje reminiscencje bądź parafrazy (cytaty) dawnych tekstów kulturowych we współczesnych przekazach (K_K02) K 3 Wykorzystuje nabytą wiedzę na temat historii krytyki artystycznej pisząc recenzje, artykuły i scenariusze ekspozycyjne (K_K01) K 4 Ma autoświadomość metodologiczną (K_K04) K 5 Ma świadomość poziomu swej wiedzy, kompetencji i braków (K_K04) K 6 Rozumie potrzebę ciągłego rozwoju naukowego i zawodowego (K_K04) K 8 Przestrzega zasad etyki zawodowej (K_K01) K 9 Ma poczucie odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego regionu, kraju, Europy (K_K-04) K 10 Przestrzega zasad respektowania kultur pozaeuropejskich, mniejszości narodowych, etnicznych i religijnych (K_K02) K 11 Uczestniczy w lokalnym i ogólnokrajowym życiu kulturalnym (K_K01)

Metody dydaktyczne

Metoda dydaktyczna eksponująca: pokaz Metoda dydaktyczna podająca: wykład informacyjny (konwencjonalny) wykład problemowy Metoda dydaktyczna poszukująca: klasyczna metoda problemowa Metoda dydaktyczna w kształceniu online: rozwijająca refleksyjne myślenie służąca prezentacji treści Prowadząca zajęcia pozostaje w stałym kontakcie ze studentami za pomocą poczty USOS i platformy Google Meet.

Metody dydaktyczne eksponujące

- pokaz

Metody dydaktyczne podające

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład problemowy

Metody dydaktyczne poszukujące

- klasyczna metoda problemowa

Metody dydaktyczne w kształceniu online

- metody służące prezentacji treści
- metody rozwijające refleksyjne myślenie

Rodzaj przedmiotu

przedmiot obligatoryjny

Wymagania wstępne

Znajomość materiału zawartego w wykładzie „Historia doktryn artystycznych”, część 1 Umiejętność posługiwania się anglojęzyczną literaturą przedmiotu.

Koordynatorzy przedmiotu

Irena Dżurkowa-Kossowska

Kryteria oceniania

Metody:

Egzamin ustny sprawdzający sposób opanowania materiału prezentowanego podczas wykładu i zawartego w lekturach oraz umiejętność charakteryzowania podstawowych zjawisk i nurtów z zakresu refleksji o sztuce, teorii i krytyki artystycznej. (K_W01, K_W02; K_W03; K_U01; K_U02)

Kryteria oceniania (K_W02, K_W07, K_W08; K_U02, K_U05, K_U13; K_K01, K_K02, K_K04)

wymagany próg na ocenę dostateczną - 40 %; dostateczny plus – 50%; dobry - 60%; dobry plus - 70%; bardzo dobry - 80%.

Praktyki zawodowe

nie dotyczy

Literatura

Literatura obowiązkowa

Artyści o sztuce. Od van Gogha do Picassa, wybrały i opracowały Elżbieta Grabska i Hanna Morawska, Warszawa 1963 (wyd. II 1969, wyd. III 1977)

Francuscy pisarze i krytycy o malarstwie 1820-1876; t. 1, W poszukiwaniu nowoczesności; t. 2, Romantyzm; t. 3, Realizm, wybór i opracowanie Hanna Morawska, Warszawa 1977

Manifesty romantyzmu 1790-1830, oprac. A. Kowalczykowa, Warszawa 1975

Moderniści o sztuce, wybrała, oprac. i wstępem opatrzyła Elżbieta Grabska, Warszawa 1971

Teksty o malarzach. Antologia polskiej krytyki artystycznej 1890-1918. Wybrał, ułożył i przedmową opatrzył W.Juszczak, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk 1976

Teoretycy, artyści i krytycy o sztuce 1700-1870. Wybór, przedmowa i komentarze E. Grabska i M. Poprzęcka, wyd. II uzupełnione, Warszawa 1989

Antologia współczesnej estetyki francuskiej, red. W. Tatarkiewicz, I. Wojnar, Warszawa 1980
Malarze mówią o sobie, swojej sztuce, o sztuce innych, wyb., przekład i komentarz Joanna Guze, Kraków 1963

Literatura uzupełniająca podstawowa

• M. Barasch, Modern Theories of Art: From Winckelmann to Baudelaire, New York 1990
• M. Barasch, Theories of Art: From Impressionism to Kandinsky, New York 1998
• Ch. Baudelaire, O sztuce. Szkice krytyczne, wybór i przekład J. Guze, Wrocław 1961
• Ch. Baudelaire, Sztuka romantyczna. Dzienniki poufne, przekład i wstęp A. Kijowski, Warszawa 1971
• R. Barthes, System mody, Kraków 2005
• R. Barthes, Mitologie, Warszawa 2008
• Ch. Baudelaire, Rozmaitości estetyczne, przekł. Joanna Guze, Gdańsk 2000
G. Bazin, Histoire de l'histoire de l'art de Vasari a nos jours, Paris 1986
• W. Benjamin, Dzieło sztuki w dobie reprodukcji technicznej, [w:] Anioł historii, Poznań 1996
• W. Benjamin, Twórca jako wytwórca, [w:] Anioł historii, Poznań 1996
• J. Białostocki, „Charakter. Pojęcie i termin w teorii i historii sztuki”, w: idem, Teoria i twórczość, Poznań 1961
• J. Białostocki, „Temat ramowy i obraz archetypiczny: psychologia i ikonografia”, w: idem, Teoria i twórczość, Poznań 1961
• M. Bryl, New Art History, nauka, polityka, obyczaj [w:] Artium Quaestiones VII, 1995, s. 185-218
• P. Cézanne, Listy, Warszawa 1968
• P. Courthion, Courbet w oczach własnych i w oczach przyjaciół, przekład J. Guze, Warszawa 1963
• A.C. Danto, Świat sztuki. Pisma z filozofii sztuki, tłum. L. Sosnowski, Kraków 2006
• E. Delacroix, Dzienniki. Część pierwsza (1822-1853). Część druga (1854-1863), tekst franc. opr. A. Joubin, Przekład J. Guze i J. Hartwig, Wrocław-Warszawa-Kraków 1968
• B. Dziemidok, Główne kontrowersje estetyki współczesnej, Warszawa 2002
• U. Eco, Interpretacja i nadinterpretacja, Kraków 2008, s. 28-100
• M. Foucault Michel, Historia seksualności, 2000
• M. Foucault Michel, Nadzorować i karać, 2009
• P. H. Feist, Cézanne, przekład M. Kurecka, Warszawa-Lipsk 1963
• S. Fish, Interpretacja, retoryka, polityka, Kraków 2002, s. 81-98
• F. Frascina and J. Harris (ed.), Art in Modern Culture: An Anthology of Critical Texts, London 1992
• S. Freud, Poza zasadą i przyjemnością, Warszawa 1975
• P. Gauguin, Noa-Noa, przekład W. Rogowicz, Kraków 1959
• M. Gee (ed.), Art criticism since 1900, New York 1993
• M. Geron, J. Malinowski (red.), Dzieje krytyki artystycznej i myśli o sztuce. Materiały z konferencji naukowej, Toruń 2009
• J.W. Goethe, Wybór pism estetycznych, Warszawa 1981
• V. van Gogh, Listy do brata, Warszawa 1970
• E. Grabska, „Goncourtowie – eklektycy wyrafinowani”, w: Myśl o sztuce, Warszawa 1976
• E. Grabska-Wallis, ‘Moderne’ i straż przednia. Apollinaire wśród krytyków i artystów 1900-1918, Kraków 2003
• E. Grabska-Wallis, Apollinaire i teoretycy kubizmu 1908-1918, Warszawa 1967
• C. Harrison (ed.), Art. in Theory 1648-1815, Oxford 1993
• C. Harrison and P. Wood (eds), Art in Theory 1900-1990: An Anthology of Changing Ideas, Oxford UK & Cambridge USA: Blackwell Publishing 1993
• C. Harrison, P. Wood and J. Gaiger (eds), Art in Theory 1815-1900: An Anthology of Changing Ideas, Oxford UK: Blackwell Publishing 1998 (II wyd. 2005)
• H. Hofstätter, Symbolizm, przekład Sławomir Błaut, Warszawa 1987
• T. Ferenz, K. Kowalewicz red., Interpretując fotografię. Śladami Susan Sontag, Kraków 2009
• K. Janicka, Światopogląd surrealizmu, Warszawa 1985
• W. Jaworska, W kręgu Gauguina. Malarze szkoły Pont-Aven, Warszawa 1970
• Joris-Karl Huysmans o sztuce, wybór, oprac. i wstęp Elżbiety Grabskiej, przełożyła Halina Ostrowska-Grabska, Wrocław-Warszawa-Kraków 1969
• W. Juszczak, Postimpresjoniści, Warszawa 1985
• W. Kandinsky, O duchowości w sztuce, przeł. S. Fijałkowski, Łódź 1996
U. Kultermann, The History of Art History, New York 1993
• J. Legowicz , Zarys historii filozofii, Warszawa 1980
• A. Ligocki, Cézanne. U źródeł rewolucji w plastyce, Warszawa 1960
• K. Malewicz, Świat bezprzedmiotowy, seria Biblioteki Bauhausu 11, wyd. Dessau 1927, przeł. S. Fijałkowski, Gdańsk 2006
• H. Morawska, Kłopoty krytyka. Thoré-Bürger wśród prądów epoki (1855-1869), Wrocław 1970
• S. Morawski, Studia z historii myśli estetycznej XVIII i XIX wieku, Warszawa 1961
• Myśl o sztuce (materiały sesji SHS 1974), pod red. Teresy Hrankowskiej, Warszawa 1976
• R. S. Nelson, and R. Shiff, Critical Terms for Art History, Chicago and London: University of Chicago Press 1996; II wyd. 2003
• M. Orwicz, Art criticism and its institutions in nineteenth-century France, New York 1994
• E. Panofsky, Studia z historii sztuki, Warszawa 1971
• S. Pazura, „Struktura i sacrum. Estetyka sztuk plastycznych Hansa Sedlmayra”, w: A. Kuczyńska (red.), Sztuka i społeczeństwo, t. 1, Warszawa 1973
• H. Perruchot, Seurat, przekład E. Radziwiłłowa, Warszawa 1970
• C. Pissarro, Listy do syna Lucjana, Wrocław 1971
• K. Piwocki, Pierwsza nowoczesna teoria sztuki. Poglądy Aloisa Riegla, Warszawa 1970
• M. Porębski, Granica współczesności: ze studiów nad kształtowaniem się poglądów artystycznych XX wieku, Wrocław 1965
• M. Porębski, „Czy istnieje historia sztuki XX wieku?”, Miesięcznik Literacki 1970, nr 2
• M. Porębski, Pożegnanie z krytyką, Wrocław 1983
• M. Porębski, Sztuka a informacja, Kraków 1986
• M. Porębski, Krytycy i sztuka, Kraków 2004
• D. Preziosi (red.), The Art of Art History: A Critical Anthology, Oxford and New York 1998
• Z. Rosińska, Psychoanalityczne myślenie o sztuce, Warszawa 1985
• J. Ruskin, Sztuka, społeczeństwo, wychowanie. Wybór pism, Wrocław 1977
• F. W. Schelling, System idealizmu transcendentalnego. O historii nowej filozofii, przełożyła Krystyna Krzemieniowa, Warszawa 1979
• Stendhal, Wybór z pism różnych, przekład F. Śniatecka-Wowerowa, wybór J. Guze, Warszawa 1965
• Thoré-Bürger [William Bürger], Nowe kierunki w sztuce XIX wieku. Wybór tekstów z lat 1838-1868, wybór i opracowanie H. Morawska. Przekład H. Morawska i H. Ostrowska-Grabska, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1972
• J. Tuczyński, Schopenhauer a Młoda Polska, Gdańsk 1969
• L. Venturi, History of art criticism, New York 1964 (lub inne wyd.)

• A. Vollard, Rozmawiając z Cézanne’em, Degasem i Renoirem, przekład K. Dolatowska, Warszawa 1962
• A. Vollard, Wspomnienia handlarza obrazów, Kraków 1963
• H. Wölfflin, Podstawowe pojęcia historii sztuki, Wrocław 1962; Gdańsk 2017.
• S. Zizek, Patrząc z ukosa. Do Lacana przez kulturę popularną, Warszawa 2003
• E. Zola, Słuszna walka. Od Courbeta do impresjonistów. Antologia pism o sztuce, oprac. J.P. Bouillon, G. Picon, Warszawa 1982

Dalsze lektury uzupełniające:

Amsterdamski S.: Nauka a porządek świata. Warszawa 1983.
Aschenbrenner K.: Pojęciowe uwarunkowanie przeżycia estetycznego. W: „Studia filozoficzne” 4/1976.
Barbour I. G.: Mity. Modele. Paradygmaty. Kraków 1984
Białostocki J.: Metoda ikonologiczna w badaniach nad sztuką. W: Pięć wieków myśli o sztuce. Warszawa 1976.
Białostocki J.: Refleksje i syntezy ze świata sztuki. Warszawa 1978.
Bourdieu P.: Reguły sztuki. Kraków 2001.
Dziemidok B.: „Instytucjonalna definicja sztuki” jako świadectwo „kryzysu estetyki”. W: „Studia Estetyczne” XVII, 1980.
Eco U.: Semiologia życia codziennego. Warszawa 1998.
Gadamer H. G.: Aktualność piękna. Przeł. K. Krzemieniowa. Warszawa 1993.
Gadamer H. G.: Prawda i metoda. Kraków 1999.
Gołaszewska M.: Świadomość piękna. Warszawa 1971.
Gołaszewska M.: Zarys estetyki. Kraków 1973.
Gombrich E.: W poszukiwaniu historii kultury. Przeł. A. Dębnicki. W: Pojęcia, problemy, metody współczesnej nauki o sztuce. Red. J. Białostocki. Warszawa 1976.
Jameson Frederic, Postmodernizm czyli logika kulturowa późnego kapitalizmu, Kraków 2012
Kalinowski W.: Blaski i cienie instytucjonalnej koncepcji sztuki. W: „Studia Estetyczne” XVII, 1980..
Kłoskowska A.: Społeczne ramy kultury. Warszawa 1972.
Kmita J.: Kultura jako rzeczywistość myślowa. W: Teoria kultury a badania nad zjawiskami artystycznymi. Warszawa 1983.
Kosowska E.: Antropologia literatury. Teksty, konteksty, interpretacje. Katowice 2003.
Kuhn T. S.: Dwa bieguny. Tradycja i nowatorstwo w badaniach naukowych. Przeł. S. Amsterdamski. Warszawa 1985.
Kuhn T.: Struktura rewolucji naukowych. Warszawa 1968.
Lévi-Strauss C.: Antropologia strukturalna. Przeł. K. Pomian. Warszawa 2000.
Malinowski B. Funkcjonalna analiza kultury. W: Szkice z teorii kultury. Warszawa 1952.
Margolis J.: Czym, w gruncie rzeczy, jest dzieło sztuki. Kraków 2004.
Mitosek Z.: Teorie badań literackich. Warszawa 1988.
Morawski S.: Funkcje sztuki dawnej i twórczości najnowszej. W: Na zakręcie od sztuki do po-sztuki. Kraków 1985.
Ossowski St.: Wybór pism estetycznych. Wprowadzenie, wybór i opracowanie Bohdan Dziemidok. Kraków 2004.
Paluch A.: Mistrzowie antropologii społecznej. Warszawa 1999.
Panofsky E.: Ikonografia i ikonologia. Przeł. K. Kamińska.W: Studia z historii sztuki. Warszawa 1971.
Rosińska Z.: Psychologiczne myślenie o sztuce. Warszawa 1985.
Rosner K.: Hermeneutyka jako krytyka kultury. Warszawa 1991.
Słownik pojęć i tekstów kultury. Red. E. Szczęsna. Warszawa 2002.
Słownik terminów literackich. Red. J. Sławiński. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1988.
Szymańska B.: Co to jest strukturalizm. Kraków 1980.
Wojnar I. red., Antologia współczesnej estetyki francuskiej, Warszawa 1980

W cyklu 2022/23L: