Wprowadzenie do sztuki pradziejowej 1402-11-WSP-S1

Przedmiot ma na celu zapoznanie studenta z najwcześniejszymi zjawiskami artystycznymi tworzonymi przez człowieka przy jednoczesnym zwróceniu uwagi na specyfikę tej najwcześniejszej twórczości i jej doniosłą rolę, jaką pełniła w ówczesnych społecznościach. Zagadnienia te prezentowane są w następującym porządku:
Wykład I: Zagadnienia wprowadzające próba zdefiniowania „sztuki pradziejowej” w kontekście definiowania i wyznaczania granic sztuki w ogóle. Problem istniejących istotnych różnic między sztuką pradziejową a sztuką epok historycznych i różnic pozornych (różnice jakościowe). Mimetyzm w sztuce a sztuka pradziejowa. Sztuka nowoczesna a sztuka pradziejowa(ekspresja artystyczna). Natura i funkcje sztuki pradziejowej. Sztuka jako metafora i symbol (omówienie poparte ilustracjami ze sztuki pradziejowej i sztuki epok późniejszych).
Wykład II: Możliwości badania sztuki pradziejowej w ramach historii sztuki i innych dyscyplin naukowych; sztuka pradziejowa a tradycja badań w historii sztuki. Tradycyjny podział na gatunki artystyczne (malarstwo, architektura, rzeźba, rzemiosło) – jako nieadekwatny dla zjawisk artystycznych w pradziejach. Periodyzacja pradziejów, jej geneza, charakter i konsekwencje tej periodyzacji dla historii sztuki.
Wykład III: Główne pozaartystyczne uwarunkowania sztuki pradziejowej: rozwój gatunku ludzkiego a pojawienie się pierwszych zjawisk artystycznych; środowisko przyrodnicze, klimat i jego zmiany, tryb życia i relacje społeczne, religia w okresie kształtowania się społeczności paleolitu. Próby systematyzacji, nazewnictwo kultur, kręgów kulturowych tworzonych przez ludzi paleolitu i znaczenie ich dla historii sztuki.
Wykład IV: Najstarsze przejawy dokonań artystycznych – ich przyczyny, charakter, konwencja artystyczna, domniemane funkcje Sztuka przedstawiająca i „abstrakcyjna”(malowidła w jaskini Chauvet, zabytki tzw. sztuki drobnej –ryty, nacięcia oraz figurki ludzkie i zwierzęce)
Wykład V: Sztuka paleolitu: różne typy dzieł, różne techniki wykonania, różnorodność konwencji przedstawiania. Sztuka w okresie graweckim i solutrejskim – omawianie na wybranych przykładach
Wykład VI: Malarstwo jaskiniowe paleolitu (głównie okres magdaleński); przyczyny niezwykłej popularności malowideł jaskiniowych w tym okresie; ważniejsze zabytki (Lascaux, Altamira, Niaux, Ignatiewskaja, Kapowa i inne). Zagadnienie ich formy artystycznej, techniki wykonywania, różne interpretacje badaczy co do sensu wyobrażonych tam przedstawień i ich funkcji. Sztuka tzw.”drobna”.
Wykład VII: Sztuka schyłku paleolitu – późny okres magdaleński; zmiany w sztuce. Tzw. post-paleolit. Początki i rozwój sztuki mezolitu w różnych społecznościach Europy. Sztuka w mezolicie: nowe zjawiska artystyczne a tradycja.
Wykład VIII: Formowanie się społeczeństw neolitycznych; zmiany zachodzące w trybie życia społeczności (mit „postępu”!) a zmiany zachodzące w sztuce. Początki neolitu na Bliskim Wschodzie; osadnictwo i sztuka tamtych społeczności. Nowa konwencja przedstawiania, nowe treści, nowe motywy przedstawieniowe i nowe funkcje
.Wykład IX: Sztuka neolitu; główne ośrodki, ważniejsze zjawiska artystyczne – naczynia ceramiczne – ich kształty i dekoracja; plastyka figuralna (omówienie na wybranych przykładach, reprezentatywnych dla ważniejszych kultur europejskich.
Wykład X: Kultury tzw. megalityczne neolitu i przełomu neolit/brąz (eneolit), ich zasięg terytorialny, główne zjawiska artystyczne oraz funkcje ich monumentalnych zabytków.
Wykład XI: Kultura artystyczna epoki brązu:społeczno-gospodarcze podstawy zmian w sztuce; brąz – nowe tworzywo; jego produkcja – jako rytuał. Nowe tematy, nowe motywy artystyczne. Ważniejsze zjawiska artystyczne – charakteryzowane na wybranych przykładach różnych kultur europejskich.
Wykład XII: Sztuka okresu halsztackiego i jej uwarunkowania pozaartystyczne. Związki z tradycją artystyczną epoki brązu i nowe zjawiska artystyczne: omówienie na wybranych przykładach.
Wykład XIII: Sztuka plemion koczowniczych stepów euroazjatyckich; specyficzne cechy kultur ludów koczowniczych. Główne motywy artystyczne, tematy i forma dzieł (oraz jej ewolucja) – na przykładzie zabytków scytyjskich i kimeryjskich. Znaczenie ich sztuki dla sztuki średniowiecza.
Wykład XIV: Sztuka okresu lateńskiego – ze szczególnym uwzględnieniem sztuki Celtów; jej cechy charakterystyczne, ewolucja motywów i form artystycznych. Ornament celtycki i jego rozwój. Sztuka figuralna u Celtów. Sztuka celtycka a antyk. Znaczenie sztuki celtyckiej dla sztuki średniowiecza.
Wykład XV: Węzłowe problemy sztuki pradziejowej w Polsce; najważniejsze zjawiska artystyczne ze szczególnym uwzględnieniem epoki przełomu: pradziejów i czasów historycznych.