Wprowadzenie do kultury antyku i średniowiecza 1402-11-WKś-S1

Cz. 1: Antyk
Celem wykładu jest zapoznanie studentów z kluczowymi dla kultury grecko-rzymskiej terminami i zjawiskami ułatwiającymi zrozumienie tak odległej czasowo i złożonej wizualnie epoki. Panel dotyczący antyku składa się z sześciu bloków tematycznych:
1. Wprowadzenie do kultury antycznej: zakres czasowy i terytorialny; podział epoki (wieloznaczność terminu klasyczny); oralność, literatura, języki kultury antycznej, hellenizacja i orientalizacja.
2. Ludzie i bogowie: religia, mitologia, wyrocznie, widowiska i teatr grecki.
3. Miłość, ciało, umieranie i śmierć w opisach i ikonografii antycznej.
4. Muzy i mimesis: wielkie biblioteki, centra nauki i sztuki w czasach antycznych.
5. Miasta antyczne (kultura polis, rozwój urbanistyki, miasta hellenistyczne, castrum romanum, Pompeje i Rzym).
6. Kultura antyczna dziś (dziedzictwo grecko-rzymskie a współczesna Europa).

Cz. 2: Średniowiecze
W ramach godzin dydaktycznych przeznaczonych na epokę średniowiecza nacisk zostanie położony na wybrane, kluczowe dla kultury średniowiecznej aspekty, takie, których poznanie i zrozumienie znacząco ułatwi studentowi poruszanie się po odległej (i rozległej) czasowo, odmiennej wizualnie sferze zjawisk artystycznych epoki. Zajęcia będą skoncentrowane na następujących zagadnieniach:
1. Średniowiecze - nazwa i rozmaite kryteria określające epokę, granice czasowe i różne periodyzacje średniowiecza, dzieje zainteresowań, badań nad średniowieczem i ich uwarunkowania. Przestrzeń i czas w rozumieniu ludzi średniowiecza.
2.Jak przezwyciężyć stereotypy? Najczęściej powtarzane mity, stereotypy i nieporozumienia nagromadzone wokół kultury średniowiecza („wieki ciemne”, klerykalizm, zabobony, itp).
Wybrane aspekty kultury europejskiego średniowiecza:
3. Geneza i źródła kultury średniowiecznej Europy: antyk grecko-rzymski, judaizm i kultura arabska, wpływy celtyckie, wpływy ludów germańskich, Hunów, Awarów i innych ludów stepowych.

4-5 Człowiek i Bóg: społeczeństwo chrześcijańskie, kościół i wiara w średniowieczu i ich miejsce w kulturze: wielcy filozofowie-teolodzy i mistycy; kultura monastyczna i jej różne oblicza; herezje; różne przejawy religijności ludzi średniowiecza; władca jako christus Domini.
6-7. Wyobraźnia ludzi średniowiecza i jej źródła; polaryzacja kultury: ludyczność w kulturze średniowiecza; rola kultury wizualnej; główne cechy/wyróżniki sztuki średniowiecznej i ich źródła.

Całkowity nakład pracy studenta

Godziny kontaktowe: - obecność na zajęciach 30 godz. – 1 pkt. ECTS Praca własna studenta: - lektury obowiązkowe, lektury dodatkowe, zdobywanie informacji we własnym zakresie: 30 godz. – 1 pkt. ECTS - przygotowanie do egzaminu: 30 godz. – 1 pkt. ECTS Łącznie 90 godz. (3 ECTS)

Efekty uczenia się - wiedza

U1 Umie samodzielnie pozyskać i utrwalać wiedzę z zakresu kultury antyku i średniowiecza przy zastosowaniu tradycyjnych jak i nowoczesnych technik pozyskiwania, klasyfikowania i analizowania informacji, zgodnie ze wskazówkami opiekuna naukowego (U01). U2 Potrafi sformułować własne tezy i argumentować je, wykorzystując do tego literaturę przedmiotu, w zakresie ważniejszych zjawisk kultury antyku i średniowiecza (U08) U3 Potrafi, wykorzystując fachowe nazewnictwo zabrać głos w dyskusji na temat ważniejszych zjawisk kultury w antyku i średniowieczu (U09) U4 Rozumie potrzebę dalszego, ciągłego rozwoju kompetencji w zakresie wiedzy o kulturze odległych epok (U13)

Efekty uczenia się - umiejętności

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

K1 Uznaje i szanuje różnice perspektywy widzenia i różne opinie na temat znaczenia kultury antycznej i średniowiecznej (i poszczególnych jej zjawisk) warunkowane światem wartości i odmiennością poglądów, docenia niezależność i samodzielność myślenia. (K02) K2 Ceni i jest gotów chronić i promować tradycje oraz dziedzictwo historyczne, kulturowe i artystyczne odległych epok artystycznych zarówno w skali Europy jak i Polski (K03) K3 Dostrzega rolę i znaczenie znajomości szeroko rozumianych zjawisk kultury antyku i średniowiecza oraz przedmiotów będących obiektem ich badań w kształtowaniu świadomości historycznej, kulturowej i artystycznej narodów Europy. (K04) K4 Wykazuje odpowiedzialność i odwagę cywilną w przedstawianiu wiedzy o zjawiskach kultury, zwłaszcza kultury artystycznej antyku i średniowiecza, zgodnej z aktualnym stanem badań i w sprzeciwianiu się instrumentalizacji tychże zjawisk przez grupy narodowe, społeczne, religijne i polityczne .(K06)

Metody dydaktyczne

Metody dydaktyczne eksponujące: - pokaz Metody dydaktyczne podające: - opis - opowiadanie - wykład konwersatoryjny Metody dydaktyczne poszukujące: - ćwiczeniowa - klasyczna metoda problemowa - obserwacji - panelowa - seminaryjna W okresie pandemii: Zajęcia on-line na platformie Microsoft Teams

Metody dydaktyczne eksponujące

- pokaz

Metody dydaktyczne podające

- wykład konwersatoryjny
- opis

Metody dydaktyczne poszukujące

- ćwiczeniowa
- klasyczna metoda problemowa
- referatu

Koordynatorzy przedmiotu

Anna Błażejewska
Magdalena Maciudzińska-Kamczycka

Kryteria oceniania

Podstawę zaliczenia przedmiotu stanowią sprawdziany (średnia uzyskanych z nich ocen):
1: Antyk:
Sprawdzian pisemny (3 pytania problemowe); wymagany próg na ocenę dostat: 50%, dostat.plus – 60%, dobrą- 70%, dobrą plus- 80%, bdb – 90%

2:Średniowiecze:
Sprawdzian pisemny (3 pytania faktograficzno-problemowe); wymagany próg na ocenę dostat: 50%, dostat.plus – 60%, dobrą- 70%, dobrą plus- 80%, bdb – 90%.

Literatura

Cz. 1: Antyk:
Literatura obowiązkowa:
M. Grant, Krótka historia cywilizacji klasycznej, Poznań 1998
M. Beard, SPQR, Poznań 2016
M. Beard, Pompeje, Poznań 2010
Z. Herbert, Labirynt nad morzem, Warszawa 2000
Z. Kubiak, Piękno i gorycz Europy. Dzieje Greków i Rzymian, Warszawa 2003
O. Jurewicz i L. Winniczuk, Starożytni Grecy i Rzymianie w życiu prywatnym i państwowym, Warszawa 1970
S. Stabryła, Zarys kultury starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 2007
K. Kumaniecki, Historia kultury starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1977
L. Winniczuk, Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 2008
E. Wipszycka, Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 2000
E. Wipszycka, O starożytności polemicznie, Warszawa 1994
P. Zanker, August i potęga obrazów, Poznań 1999
P. Veyne (red.), Historia życia prywatnego, t. 1, Wrocław 2005
A.W. Mikołajczak, Łacina w kulturze polskiej, Wrocław 1998
Literatura uzupełniająca:
G. Alfoldy, Historia społeczna starożytnego Rzymu, Poznań 1998
Z. Kubiak, Literatura Greków i Rzymian, wyd. dowolne.
Z. Kubiak, Mitologia Greków i Rzymian, wyd. dowolne.
P. Leveque, Świat grecki, Warszawa 1973
J.V. Luce, Homer i epoka heroiczna, Warszawa 1987
Maraton. 2500 lat od wielkiej bitwy. Grecja i Grecy epoki klasycznej, czyli korzenie Europy, „Polityka. Pomocnik Historyczny”, wyd. specjalne, 10/2010
A. Świderkówna, Hellenika. Wizerunek epoki od Aleksandra do Augusta, Warszawa 1974
A. Świderkówna, M. Nowicka, Książka się rozwija, Ossolineum 1970
J. Carcopino, Życie codzienne w Rzymie w okresie rozkwitu cesarstwa, Warszawa 1960
D. Słapek, Sport i widowiska w świecie antycznym, Warszawa 2010
Człowiek Grecji, pod red. J.-P. Vernanta, Warszawa 2000
Człowiek Rzymu, pod red. A. Giardina, Warszawa 1997
Witruwiusz, O architekturze ksiąg dziesięć, Warszawa 1956
Pauzaniasz, Wędrówki po Helladzie. W świątyni i w micie, wstęp i komentarz Niemirska-Pliszczyńska J., Filarska B., Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1973.
P. Connolly, Antyczne miasta, Warszawa 1998

Cz. 2: Średniowiecze
Literatura obowiązkowa:
R. Berliner, Wolność w sztuce średniowiecza, Artium Quaestiones 27, 2016, s. 249-278
F.W. Deichman, Archeologia chrześcijańska, Warszawa 1994
G. Duby, Czasy katedr. Sztuka i społeczeństwo 980-1420, Warszawa 1986
U. Eco, Sztuka i piękno w średniowieczu, Kraków 1994 (wybrane fragmenty)
J. Hani, Symbolika świątyni chrześcijańskiej, Kraków 1998
Historia życia prywatnego. T. 2: Od Europy feudalnej do renesansu, red. G. Duby, Wrocław 2005 (wybrane fragmenty)
J. Kowalski, Średniowiecze. Obalanie mitów. Podręcznik bojowy, Warszawa 2019
J. Le Goff, Bóg średniowiecza, Warszawa 2008
J. Le Goff, Kultura średniowiecznej Europy, Warszawa 1970
W. Lipoński, Dzieje kultury europejskiej. Średniowiecze, Warszawa 2020 (wybrane rozdziały)
H.-I. Marrou, Zmierzch Rzymu czy późna starożytność? III-IV w., Warszawa 1997
H. Samsonowicz, Dziedzictwo średniowiecza. Mity i rzeczywistość, Wrocław1991
P. Skubiszewski, Intelekt i dzieło artysty w sztuce romańskiej, Ikonotheka, 6, 1993, s. 11-74
Literatura uzupełniająca:
M. Bloch, Społeczeństwo feudalne, Warszawa 1981
G. Duby, Rycerz, kobieta i ksiądz. Małżeństwo w feudalnej Francji, Warszawa 1986
A. Guriewicz, Jednostka w dziejach Europy (średniowiecze), Gdańsk 2002
J. Le Goff, Świat średniowiecznej wyobraźni, Warszawa 1997
J. Le Goff, Święty Franciszek z Asyżu, Warszawa 2001
G. Henderson, Wczesne średniowiecze, Warszawa 1984
J. Huizinga, Jesień średniowiecza, Warszawa 1974
C.S. Lewis, Odrzucony obraz, Warszawa 1986
J.R. Milis, Anielscy mnisi i ziemscy ludzie. Monastycyzm i jego znaczenie w społeczeństwie średniowiecznym, Kraków 1996
S. Piekarczyk, W średniowiecznej rzeczywistości, Warszawa 1987 (wybrane fragmenty)
M. Pastoureau. Średniowieczna gra symboli, Warszawa 2006
K. Pomian, Przeszłość jako przedmiot wiary. Historia i filozofia w myśli średniowiecza, Warszawa 2009 (wybrane rozdziały)
S. Swieżawski, Święty Tomasz na nowo odczytany, Poznań 1995

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1402-11-WKś-S1 w USOSweb