Dzieje myśli o sztuce 1402-11-DMS-S2

Wykład ma za zadanie ukazanie szerokiego kontekstu ideowego, estetycznego i społecznego europejskiej tradycji artystycznej. Zajęcia prowadzone są w kilku zasadniczych blokach problemowych ujętych w ramy chronologiczne. W pierwszej kolejności omówione zostaną w szerokim kontekście (filozofia z ontologią, historiografia, świadomość społeczna oraz praktyka artystyczna) podstawowe pojęcia i definicje towarzyszące wczesnej refleksji nad sztuką. W następnym bloku omówione zostaną powstające na przestrzeni stuleci teorie na temat kulturowej i społecznej roli sztuki oraz artysty. Kolejny wątek stanowi prezentacja podstawowych wiadomości z zakresu estetyki starożytnej, średniowiecznej i nowożytnej uzupełniona o informacje dotyczące specyfiki języka sztuki i etymologii najważniejszych dla kultury europejskiej pojęć z tego zakresu. W osobnym boku omówiona zostanie specyfika refleksji teoretycznej wynikającej bezpośrednio z praktyki artystycznej (indywidualne przemyślenia artystów, traktaty oraz piśmiennictwo o charakterze dydaktycznym) i jej wpływ na kształtowanie świadomości artystycznej i estetycznej w Europie czasów nowożytnych. Ostatnią częścią wykładu jest zestawienie teorii powstających w środowiskach artystycznych z praktyką i kształceniem artysty. Prezentowane materiał we wszystkich blokach tematycznych oparty został na źródłowych cytatach oraz wizualnej egzemplifikacji.

Wykład ma za zadanie ukazanie szerokiego kontekstu ideowego, estetycznego i społecznego europejskiej tradycji artystycznej. Zajęcia prowadzone są w kilku zasadniczych blokach problemowych ujętych w ramy chronologiczne. W pierwszej kolejności omówione zostaną w szerokim kontekście (filozofia z ontologią, historiografia, świadomość społeczna oraz praktyka artystyczna) podstawowe pojęcia i definicje towarzyszące wczesnej refleksji nad sztuką. W następnym bloku omówione zostaną powstające na przestrzeni stuleci teorie na temat kulturowej i społecznej roli sztuki oraz artysty. Kolejny wątek stanowi prezentacja podstawowych wiadomości z zakresu estetyki starożytnej, średniowiecznej i nowożytnej uzupełniona o informacje dotyczące specyfiki języka sztuki i etymologii najważniejszych dla kultury europejskiej pojęć z tego zakresu. W osobnym boku omówiona zostanie specyfika refleksji teoretycznej wynikającej bezpośrednio z praktyki artystycznej (indywidualne przemyślenia artystów, traktaty oraz piśmiennictwo o charakterze dydaktycznym) i jej wpływ na kształtowanie świadomości artystycznej i estetycznej w Europie czasów nowożytnych. Ostatnią częścią wykładu jest zestawienie teorii powstających w środowiskach artystycznych z praktyką i kształceniem artysty. Prezentowane materiał we wszystkich blokach tematycznych oparty został na źródłowych cytatach oraz wizualnej egzemplifikacji.

1. Materiały źródłowe
Alberti L. B., Ksiąg dziesięć o sztuce budowania, Warszawa 1960,
Alberti L.B., O malarstwie, oprac. M. Rzepińska, tłum. L. Winniczuk, Warszawa-Wrocław-Kraków 1963,
Arystoteles, Poetyka, tłum. H. Podbierski, 1983,
Barozzi da Vignola J., O pięciu porządkach w architekturze, Warszawa 1955
Białostocki J. (red.), Myśliciele, kronikarze i artyści o sztuce od starożytności do 1500 roku, Gdańsk 2001,
Białostocki J. (red.), Teoretycy, historiografowie i artyści o sztuce: 1500-1600, Warszawa 1985,
Białostocki, J. M. Poprzęcka, A. Ziemba (red.), Teoretycy, historiografowie i artyści o sztuce: 1600-1700, Warszawa 1994,
Cennino Cennini, Rzecz o malarstwie, Wrocław 1955,
Dionizjusz z Furny, Hermeneia, Kraków 2003,
Filostrat Starszy, Obrazy, tłum. i wstępem opatrzył R. Popowski, Warszawa 2004, s. 13-93
Grabska E., Poprzęcka M. (red.), Teoretycy, artyści i krytycy o sztuce: 1700-1870, Warszawa 1974, Leonardo da Vinci, Traktat o Malarstwie, przeł. M. Rzepińska, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk - Łódź 1984,
Lessing G.E., Laokoon czyli o granicach malarstwa i poezji, Kraków 2012,
Palladio A., Cztery księgi o architekturze, Warszawa 1955,
Platon, Państwo, tłum. W. Witwicki, Warszawa 1990,
Pliniusz St., Historia naturalna (wybór), przekład, komentarz oraz wprowadzenie. I. i T. Zawadzcy, różne wydania
Teoflil Prezbiter, Diversarum Artium Schedula. Średniowieczny zbiór przepisów o sztukach rozmaitych, przedkł. i oprac., S. Kobielus, Kraków 1998
Witruwiusz, O architekturze ksiąg dziesięć, Warszawa 2004,
Vasari G., Żywoty najsłynniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów, Warszawa – Kraków, od 1985.

2. Opracowania – literatura podstawowa
Albrecht Durer jako pisarz i teoretyk sztuki, opr. Jan Białostocki, Warszawa 1956
Barasch M., Theories of art from Plato to Winckelmann NY 1985
Dagron G., Ikonoklazm i ustanowienie ortodoksji [w:] G. Dagron, P. Riché, A. Vauchez, Biskupi, mnisi i cesarze, 610-1054, Warszawa 1999, s. 86-144
Eco U., Sztuka i piękno w średniowieczu, Kraków 2007
Freedberg D., Potęga wizerunków: studia z historii i teorii oddziaływania, Kraków 2005
Haskell, F. Penny N., Taste and the Antique, New Haven – London 1981
Lorenc I., Logos i mit estetyczności, Warszawa 1993
Krasny P., Visibilia signa ad pietatem excitantes. Teoria sztuki sakralnej w pismach pisarzy kościelnych epoki nowożytnej, Kraków 2010
Kruft H. W., A History of Architectural Theory, PAP 1994
Michalski S., Protestanci a sztuka, Warszawa 1989
Morawski S., Studia z historii myśli estetycznej XVIII i XIX wieku, Warszawa 1961
Mossakowski S., Pitagorejska teoria piękna i jej rola w teoriach artystycznych i naukowych doby renesansu, Rocznik Historii Sztuki, X: 1974, s. 28-38
Poussin i teoria klasycyzmu, oprac. J. Białostocki, Wrocław 1953
Rzepińska M., Historia koloru w dziejach malarstwa europejskiego, t.1-2, Warszawa 1989,
Tatarkiewicz W., Historia estetyki, (T. 1: Estetyka starożytna, T. 2: Estetyka średniowieczna, T. 3: Estetyka nowożytna), Wyd.Arkady, Warszawa 1985-1991
Tatarkiewicz W., Dzieje sześciu pojęć, Warszawa 2006
Waźbiński Z., O rozpoznawaniu i wartościowaniu obrazów, Toruń 1975
Waźbiński Z., Vasari i nowożytna historiografia sztuki, Wrocław 1975

1. Materiały źródłowe
Alberti L. B., Ksiąg dziesięć o sztuce budowania, Warszawa 1960,
Alberti L.B., O malarstwie, oprac. M. Rzepińska, tłum. L. Winniczuk, Warszawa-Wrocław-Kraków 1963,
Arystoteles, Poetyka, tłum. H. Podbierski, 1983,
Barozzi da Vignola J., O pięciu porządkach w architekturze, Warszawa 1955
Białostocki J. (red.), Myśliciele, kronikarze i artyści o sztuce od starożytności do 1500 roku, Gdańsk 2001,
Białostocki J. (red.), Teoretycy, historiografowie i artyści o sztuce: 1500-1600, Warszawa 1985,
Białostocki, J. M. Poprzęcka, A. Ziemba (red.), Teoretycy, historiografowie i artyści o sztuce: 1600-1700, Warszawa 1994,
Cennino Cennini, Rzecz o malarstwie, Wrocław 1955,
Dionizjusz z Furny, Hermeneia, Kraków 2003,
Filostrat Starszy, Obrazy, tłum. i wstępem opatrzył R. Popowski, Warszawa 2004, s. 13-93
Grabska E., Poprzęcka M. (red.), Teoretycy, artyści i krytycy o sztuce: 1700-1870, Warszawa 1974, Leonardo da Vinci, Traktat o Malarstwie, przeł. M. Rzepińska, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk - Łódź 1984,
Lessing G.E., Laokoon czyli o granicach malarstwa i poezji, Kraków 2012,
Palladio A., Cztery księgi o architekturze, Warszawa 1955,
Platon, Państwo, tłum. W. Witwicki, Warszawa 1990,
Pliniusz St., Historia naturalna (wybór), przekład, komentarz oraz wprowadzenie. I. i T. Zawadzcy, różne wydania
Teoflil Prezbiter, Diversarum Artium Schedula. Średniowieczny zbiór przepisów o sztukach rozmaitych, przedkł. i oprac., S. Kobielus, Kraków 1998
Witruwiusz, O architekturze ksiąg dziesięć, Warszawa 2004,
Vasari G., Żywoty najsłynniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów, Warszawa – Kraków, od 1985.

2. Opracowania – literatura podstawowa
Albrecht Durer jako pisarz i teoretyk sztuki, opr. Jan Białostocki, Warszawa 1956
Barasch M., Theories of art from Plato to Winckelmann NY 1985
Dagron G., Ikonoklazm i ustanowienie ortodoksji [w:] G. Dagron, P. Riché, A. Vauchez, Biskupi, mnisi i cesarze, 610-1054, Warszawa 1999, s. 86-144
Eco U., Sztuka i piękno w średniowieczu, Kraków 2007
Freedberg D., Potęga wizerunków: studia z historii i teorii oddziaływania, Kraków 2005
Haskell, F. Penny N., Taste and the Antique, New Haven – London 1981
Lorenc I., Logos i mit estetyczności, Warszawa 1993
Krasny P., Visibilia signa ad pietatem excitantes. Teoria sztuki sakralnej w pismach pisarzy kościelnych epoki nowożytnej, Kraków 2010
Kruft H. W., A History of Architectural Theory, PAP 1994
Michalski S., Protestanci a sztuka, Warszawa 1989
Morawski S., Studia z historii myśli estetycznej XVIII i XIX wieku, Warszawa 1961
Mossakowski S., Pitagorejska teoria piękna i jej rola w teoriach artystycznych i naukowych doby renesansu, Rocznik Historii Sztuki, X: 1974, s. 28-38
Poussin i teoria klasycyzmu, oprac. J. Białostocki, Wrocław 1953
Rzepińska M., Historia koloru w dziejach malarstwa europejskiego, t.1-2, Warszawa 1989,
Tatarkiewicz W., Historia estetyki, (T. 1: Estetyka starożytna, T. 2: Estetyka średniowieczna, T. 3: Estetyka nowożytna), Wyd.Arkady, Warszawa 1985-1991
Tatarkiewicz W., Dzieje sześciu pojęć, Warszawa 2006
Waźbiński Z., O rozpoznawaniu i wartościowaniu obrazów, Toruń 1975
Waźbiński Z., Vasari i nowożytna historiografia sztuki, Wrocław 1975