Dzieje myśli o sztuce 1402-11-DMS-S2
Podczas zajęć analizowane są szczegółowo teksty krytyczne, programowe i teoretyczne pisarzy, poetów, artystów, intelektualistów i profesjonalnych krytyków wywodzących się z różnych kręgów kulturowych i działających w różnych epokach.
Teksty do szczegółowego omówienia w trakcie dyskusji i w ramach referatów:
Neoklasycyzm (lektura Grabska / Poprzęcka, Teoretycy, artyści i krytycy o sztuce 1700-1870)
Denis Diderot
Jean Baptiste Dubos
Johann Joachim Winckelmann
Gothold Efraim Lessing
Sir Joshua Reynolds
William Hogarth
Wczesny romantyzm (Grabska / Poprzęcka, Teoretycy, artyści i krytycy o sztuce 1700-1870)
Johann Gottfried Herder
Friedrich Schlegel
Wilhelm Heinrich Wackenroder
Carl Gustav Carus
Philip Otto Runge
Johann Wolfgang von Goethe
Romantyzm (Grabska / Poprzęcka, Teoretycy, artyści i krytycy o sztuce 1700-1870)
John Constable
William Hazlitt
Stendhal (Marie-Henri Beyle)
Victor Hugo
Théophile Gautier
Heinrich Heine
Późny romantyzm (Grabska / Poprzęcka, Teoretycy, artyści i krytycy o sztuce 1700-1870)
Charles Baudelaire
Edmond i Jules de Concourt
Théophile Thoré-Bürger
John Ruskin
Realizm (lektura: Hanna Morawska, Francuscy pisarze i krytycy o malarstwie 1820-1876)
Hippolyte Taine
Champfleury (Jules Fleury Husson)
Adolphe Thiers
Alexandre Decamps
Edmond Duranty
Jules Antoine Castagnary
Impresjonizm/postimpresjonizm (lektura: Grabska / Morawska, Artyści o sztuce. Od Van Gogha do Picassa)
Emile Zola
Vincent van Gogh
Paul Gauguin
Paul Cézanne
Paul Signac
Maurice Denis
Henri Matisse
Awangarda: Kubizm/futuryzm/orfizm (Grabska / Morawska, Artyści o sztuce. Od Van Gogha do Picassa)
Albert Gleizes, Jean Metzinger
Georges Braque
Guillaume Apollinaire
Robert Delaunay
Filippo Tommaso Marinetti
Manifesty futurystyczne – Boccioni, Carrà, Russolo, Balla, Severini
Puryzm/ konstruktywizm
Le Corbusier
Antoine Pevsner, Naum Gabo
El Lissitzky
Kazimir Malewicz
Ekspresjonizm/ abstrakcja
Franz Marc
Wassily Kandinsky
Paul Klee
Piet Mondrian
Dadaizm /surrealizm
Dada – manifest
Georges Grosz
Andre Breton
Max Ernst
Henry Moore
Jean Arp
Współczesność: (lektura: Antologia współczesnej estetyki francuskiej)
Paul Valéry
Henri Focillon
René Huyghe
Pierre Francastel
André Malraux
Jean Paul Sartre
Gaston Bachelard
Abraham Moles
Lucien Goldmann
Postmodernizm (lektura: Antologia przekładów pod red. R. Nycza)
Jean-Francois Lyotard
Jacques Derrida
Richard Rorty
Franklin Ankersmit
Jean Baudrillard
Frederic Jamson
James Clifford
Mike Featherstone
Rosalind Krauss
Wolfgang Welsch
W cyklu 2024/25Z:
Wykład ma za zadanie ukazanie szerokiego kontekstu ideowego, estetycznego i społecznego europejskiej tradycji artystycznej. Zajęcia prowadzone są w kilku zasadniczych blokach problemowych ujętych w ramy chronologiczne. W pierwszej kolejności omówione zostaną w szerokim kontekście (filozofia z ontologią, historiografia, świadomość społeczna oraz praktyka artystyczna) podstawowe pojęcia i definicje towarzyszące wczesnej refleksji nad sztuką. W następnym bloku omówione zostaną powstające na przestrzeni stuleci teorie na temat kulturowej i społecznej roli sztuki oraz artysty. Kolejny wątek stanowi prezentacja podstawowych wiadomości z zakresu estetyki starożytnej, średniowiecznej i nowożytnej uzupełniona o informacje dotyczące specyfiki języka sztuki i etymologii najważniejszych dla kultury europejskiej pojęć z tego zakresu. W osobnym boku omówiona zostanie specyfika refleksji teoretycznej wynikającej bezpośrednio z praktyki artystycznej (indywidualne przemyślenia artystów, traktaty oraz piśmiennictwo o charakterze dydaktycznym) i jej wpływ na kształtowanie świadomości artystycznej i estetycznej w Europie czasów nowożytnych. Ostatnią częścią wykładu jest zestawienie teorii powstających w środowiskach artystycznych z praktyką i kształceniem artysty. Prezentowane materiał we wszystkich blokach tematycznych oparty został na źródłowych cytatach oraz wizualnej egzemplifikacji. |
Całkowity nakład pracy studenta
Efekty uczenia się - wiedza
Efekty uczenia się - umiejętności
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
Metody dydaktyczne
Metody dydaktyczne eksponujące
Metody dydaktyczne podające
Metody dydaktyczne poszukujące
- oxfordzka
Metody dydaktyczne w kształceniu online
- metody służące prezentacji treści
- metody rozwijające refleksyjne myślenie
Rodzaj przedmiotu
Wymagania wstępne
Koordynatorzy przedmiotu
Kryteria oceniania
Czynne uczestnictwo w zajęciach, aktywność w trakcie dyskusji – U1-U13, U 15, U17-U18, U21-U23, U25-U30
odpowiedni poziom merytoryczny i techniczny prezentowanego referatu – W1-W20; K 1, K10
wymagany próg na ocenę dostateczną - 40 %; dostateczny plus – 50%; dobry - 60%; dobry plus - 70%; bardzo dobry - 80%.
Praktyki zawodowe
nie dotyczy
Literatura
Postmodernizm: antologia przekładów pod red. Ryszarda Nycza, Kraków 1997
Antologia współczesnej estetyki francuskiej, red. W. Tatarkiewicz, I. Wojnar, Warszawa 1980
Artyści o sztuce. Od van Gogha do Picassa, wybrały i opracowały Elżbieta Grabska i Hanna Morawska, Warszawa 1963 (wyd. II 1969, wyd. III 1977)
Francuscy pisarze i krytycy o malarstwie 1820-1876; t. 1, W poszukiwaniu nowoczesności; t. 2, Romantyzm; t. 3, Realizm, wybór i opracowanie Hanna Morawska, Warszawa 1977
Manifesty romantyzmu 1790-1830, oprac. A. Kowalczykowa, Warszawa 1975
Moderniści o sztuce, wybrała, oprac. i wstępem opatrzyła Elżbieta Grabska, Warszawa 1971
Teksty o malarzach. Antologia polskiej krytyki artystycznej 1890-1918. Wybrał, ułożył i przedmową opatrzył W. Juszczak, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk 1976
Teoretycy, artyści i krytycy o sztuce 1700-1870. Wybór, przedmowa i komentarze E. Grabska i M. Poprzęcka, wyd. II uzupełnione, Warszawa 1989
Literatura uzupełniajaca
• M. Barasch, Modern Theories of Art: From Winckelmann to Baudelaire, New York 1990
• M. Barasch, Theories of Art: From Impressionism to Kandinsky, New York 1998
• Ch. Baudelaire, O sztuce. Szkice krytyczne, wybór i przekład J. Guze, Wrocław 1961
• Ch. Baudelaire, Sztuka romantyczna. Dzienniki poufne, przekład i wstęp A. Kijowski, Warszawa 1971
Ch. Baudelaire, Rozmaitości estetyczne, przekł. Joanna Guze, Gdańsk 2000
• R. Barthes, System mody, Kraków 2005
• R. Barthes, Mitologie, Warszawa 2008
• W. Benjamin, Dzieło sztuki w dobie reprodukcji technicznej, [w:] Anioł historii, Poznań 1996
• W. Benjamin, Twórca jako wytwórca, [w:] Anioł historii, Poznań 1996
• M. Bryl, New Art History, nauka, polityka, obyczaj [w:] Artium Quaestiones VII, 1995, s. 185-218
• P. Cézanne, Listy, Warszawa 1968
• P. Courthion, Courbet w oczach własnych i w oczach przyjaciół, przekład J. Guze, Warszawa 1963
• A.C. Danto, Świat sztuki. Pisma z filozofii sztuki, tłum. L. Sosnowski, Kraków 2006
• E. Delacroix, Dzienniki. Część pierwsza (1822-1853). Część druga (1854-1863), tekst franc. opr. A. Joubin, Przekład J. Guze i J. Hartwig, Wrocław-Warszawa-Kraków 1968
• B. Dziemidok, Główne kontrowersje estetyki współczesnej, Warszawa 2002
• U. Eco, Interpretacja i nadinterpretacja, Kraków 2008, s. 28-100
• M. Foucault Michel, Historia seksualności, 2000
• M. Foucault Michel, Nadzorować i karać, 2009
• F. Frascina and J. Harris (ed.), Art in Modern Culture: An Anthology of Critical Texts, London 1992
• S. Freud, Poza zasadą i przyjemnością, Warszawa 1975
• P. Gauguin, Noa-Noa, przekład W. Rogowicz, Kraków 1959
• M. Gee (ed.), Art criticism since 1900, New York 1993
• M. Geron, J. Malinowski (red.), Dzieje krytyki artystycznej i myśli o sztuce. Materiały z konferencji naukowej, Toruń 2009
• J.W. Goethe, Wybór pism estetycznych, Warszawa 1981
• V. van Gogh, Listy do brata, Warszawa 1970
• E. Grabska, „Goncourtowie – eklektycy wyrafinowani”, w: Myśl o sztuce, Warszawa 1976
• E. Grabska-Wallis, ‘Moderne’ i straż przednia. Apollinaire wśród krytyków i artystów 1900-1918, Kraków 2003
• E. Grabska-Wallis, Apollinaire i teoretycy kubizmu 1908-1918, Warszawa 1967
• C. Harrison (ed.), Art in Theory 1648-1815, Oxford 1993
• C. Harrison and P. Wood (eds), Art in Theory 1900-1990: An Anthology of Changing Ideas, Oxford UK & Cambridge USA: Blackwell Publishing 1993
• C. Harrison, P. Wood and J. Gaiger (eds), Art in Theory 1815-1900: An Anthology of Changing Ideas, Oxford UK: Blackwell Publishing 1998 (II wyd. 2005)
• T. Ferenz, K. Kowalewicz red., Interpretując fotografię. Śladami Susan Sontag, Kraków 2009
• K. Janicka, Światopogląd surrealizmu, Warszawa 1985
• Joris-Karl Huysmans o sztuce, wybór, oprac. i wstęp Elżbiety Grabskiej, przełożyła Halina Ostrowska-Grabska, Wrocław-Warszawa-Kraków 1969
• W. Kandinsky, O duchowości w sztuce, przeł. S. Fijałkowski, Łódź 1996
• K. Malewicz, Świat bezprzedmiotowy, seria Biblioteki Bauhausu 11, wyd. Dessau 1927, przeł. S. Fijałkowski, Gdańsk 2006
• H. Morawska, Kłopoty krytyka. Thoré-Bürger wśród prądów epoki (1855-1869), Wrocław 1970
• S. Morawski, Studia z historii myśli estetycznej XVIII i XIX wieku, Warszawa 1961
• R. S. Nelson, and R. Shiff, Critical Terms for Art History, Chicago and London: University of Chicago Press 1996; II wyd. 2003
• M. Orwicz, Art criticism and its institutions in nineteenth-century France, New York 1994
• E. Panofsky, Studia z historii sztuki, Warszawa 1971
• S. Pazura, „Struktura i sacrum. Estetyka sztuk plastycznych Hansa Sedlmayra”, w: A. Kuczyńska (red.), Sztuka i społeczeństwo, t. 1, Warszawa 1973
• K. Piwocki, Pierwsza nowoczesna teoria sztuki. Poglądy Aloisa Riegla, Warszawa 1970
• M. Porębski, Granica współczesności: ze studiów nad kształtowaniem się poglądów artystycznych XX wieku, Wrocław 1965
• M. Porębski, Pożegnanie z krytyką, Wrocław 1983
• M. Porębski, Krytycy i sztuka, Kraków 2004
• D. Preziosi (red.), The Art of Art History: A Critical Anthology, Oxford and New York 1998
• Z. Rosińska, Psychoanalityczne myślenie o sztuce, Warszawa 1985
• J. Ruskin, Sztuka, społeczeństwo, wychowanie. Wybór pism, Wrocław 1977
• F. W. Schelling, System idealizmu transcendentalnego. O historii nowej filozofii, przełożyła Krystyna Krzemieniowa, Warszawa 1979
• Stendhal, Wybór z pism różnych, przekład F. Śniatecka-Wowerowa, wybór J. Guze, Warszawa 1965
• Thoré-Bürger [William Bürger], Nowe kierunki w sztuce XIX wieku. Wybór tekstów z lat 1838-1868, wybór i opracowanie H. Morawska. Przekład H. Morawska i H. Ostrowska-Grabska, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1972
• J. Tuczyński, Schopenhauer a Młoda Polska, Gdańsk 1969
• L. Venturi, History of art criticism, New York 1964 (lub inne wyd.)
• A. Vollard, Rozmawiając z Cézanne’em, Degasem i Renoirem, przekład K. Dolatowska, Warszawa 1962
• H. Wölfflin, Podstawowe pojęcia historii sztuki, Wrocław 1962
• S. Zizek, Patrząc z ukosa. Do Lacana przez kulturę popularną, Warszawa 2003
• E. Zola, Słuszna walka. Od Courbeta do impresjonistów. Antologia pism o sztuce, oprac. J.P. Bouillon, G. Picon, Warszawa 1982
Lektury dodatkowe:
Bourdieu P.: Reguły sztuki. Kraków 2001.
Eco U.: Semiologia życia codziennego. Warszawa 1998.
Gadamer H. G.: Aktualność piękna. Przeł. K. Krzemieniowa. Warszawa 1993.
Gadamer H. G.: Prawda i metoda. Kraków 1999.
Gołaszewska M.: Świadomość piękna. Warszawa 1971.
Gombrich E.: W poszukiwaniu historii kultury. Przeł. A. Dębnicki. W: Pojęcia, problemy, metody współczesnej nauki o sztuce. Red. J. Białostocki. Warszawa 1976.
Jameson Frederic, Postmodernizm czyli logika kulturowa późnego kapitalizmu, Kraków 2012
Kłoskowska A.: Społeczne ramy kultury. Warszawa 1972.
Kmita J.: Kultura jako rzeczywistość myślowa. W: Teoria kultury a badania nad zjawiskami artystycznymi. Warszawa 1983.
Lévi-Strauss C.: Antropologia strukturalna. Przeł. K. Pomian. Warszawa 2000.
Margolis J.: Czym, w gruncie rzeczy, jest dzieło sztuki. Kraków 2004.
Morawski S.: Funkcje sztuki dawnej i twórczości najnowszej. W: Na zakręcie od sztuki do po-sztuki. Kraków 1985.
Ossowski St.: Wybór pism estetycznych. Wprowadzenie, wybór i opracowanie Bohdan Dziemidok. Kraków 2004.
Rosińska Z.: Psychologiczne myślenie o sztuce. Warszawa 1985.
Rosner K.: Hermeneutyka jako krytyka kultury. Warszawa 1991.
Słownik pojęć i tekstów kultury. Red. E. Szczęsna. Warszawa 2002.
W cyklu 2024/25Z:
1. Materiały źródłowe 2. Opracowania – literatura podstawowa |
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: