Historia filozofii 1401-HFI-1Z-AW-SJ

Celem zajęć jest wyjaśnienie powstania filozofii, określenie zakresu przedmiotowego różnych działów filozofii, wskazanie na ich wzajemne relacje oraz ukazanie związków pomiędzy myśleniem filozoficznym a procesami historycznymi, w pewnym stopniu także ze zjawiskami artystycznymi oraz rozwojem nauk szczegółowych. Drugim, równorzędnym celem zajęć jest ogólne przedstawienie poszczególnych szkół i poglądów przedstawicieli filozofii od starożytności po współczesność. Zważywszy na zakres godzinowy zajęć jest to kurs skrócony: omawia tylko najważniejszych przedstawicieli filozofii takich, jak: Platon, Arystoteles, Kartezjusz, Kant, Hegel, Schopenhauer, Nietzsche, Dilthey, Bergson, Husserl, Sartre. Pozostali przedstawiciele filozofii reprezentowani są przez omówienie nurtów filozoficznych: przedsokratycy, szkoły po-platońskie, filozofia średniowieczna, renesansowa, empirycy, hermeneutyka, egzystencjaliści itp.

W cyklu 2022/23Z:

Zakres tematów 1. Znaczenie terminu "filozofia", różnica pomiędzy myśleniem potocznym i filozoficznym, pomiędzy filozofią, historią idei i nauką.
2. Jońska filozofia przyrody: Tales, Anaksymander, Anaksymenes, Heraklit, Parmenides, Zenon; pojęcia: filozofia, physis, arche, logos, doksa, episteme, hylozoizm, wariabilizm.
3. Aporie filozofii physis: paradoksy Zenona, liczba Pitagorasa, żywioły Empedoklesa i atomizm Demokryta; kosmos, element, atom, prawdy asertoryczne i konieczne
4. Ruch sofistyczny i działalność Sokratesa; pojęcia: relatywizm poznawczy, arete, intelektualizm etyczny, daimonion, aprioryzm, dialektyka.
5. Platon i Arystoteles; pojęcia: idea, anamneza, aprioryzm, substancja, materia i forma, potencja i akt, prawda.
6. Szkoły filozoficzne Grecji starożytnej: epikureizm, stoicyzm, sceptycyzm, cynizm; pojęcia: cynizm, epikureizm, phronesis, apatia, determinizm i witalizm.
7. Augustyn Aureliusz i Św. Tomasz - filozofia średniowieczna; problemy: spór o predestynację, spór o powszechniki, relacja pomiędzy wiarą i rozumem.

8. U progu nowożytności: Descartes i Leibniz; pojęcia: racjonalizm natywizm, dualizm kartezjański, relacja myślenia do rozciągłości, monada, harmonia przedustawna.
9. Brytyjski empiryzm Locke'a, Berkeleya i Hume'a; problemy i pojęcia: doświadczenie jako źródło wiedzy, reprezentacjonizm, religia naturalna i religia objawiona, natura ludzka, oddźwięk uczuciowy.
10. Nowożytne koncepcje społeczne i polityczne: Hobbes, Locke, Rousseau; pojęcia: prawo naturalne i stanowione, stan natury, władza suwerenna, umowa społeczna.
11. Filozofia Immanuela Kanta: pojęcie czystego rozumu, pojęcie empiryczne, kategoria, idea regulatywna, imperatyw hipotetyczny i imperatyw kategoryczny, idea państwa celów i wiecznego pokoju
12. Idealizm niemiecki: Fichte i Hegel, filozofia dziejów.
13. S. Kierkegaard i F. Nietzsche; krytyka racjonalizmu, trzy stadia na drodze życia, nihilizm, nadczłowiek., immoralizm.
14. Psychoanaliza i filozofia człowieka: Freud i Jung; pojęcia: id, ego, superego, nieświadomość, nieświadomość zbiorowa, archetyp.
15. Nowoczesność. Spory o status poznania naukowego i humanistykę. Hermeneutyka. Egzystencjalizm.

W cyklu 2023/24Z:

W cyklu 2024/25Z:

Całkowity nakład pracy studenta

1. Godziny realizowane z udziałem nauczyciela (godziny kontaktowe wykładu oraz ćwiczeń, przewidziane w programie): 30 godzin wykładu 2. Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta, konieczny do zaliczenia przedmiotu (przygotowanie i uzupełnienie notatek; zebranie, przeanalizowanie i przyswojenie treści podanej literatury, zebranie materiału ilustracyjnego, koniecznego do nauki przedmiotu, przygotowanie się do ćwiczeń): 10 3. Czas, wymagany do przygotowania się do egzaminu (przyswojenie materiału ilustracyjnego, definicji, powtórka zagadnień problemowych): 20

Efekty uczenia się - wiedza

Student:  ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu filozofii w systemie nauk oraz zna ich specyfikę przedmiotową i metodologiczną  zna i rozumie na poziomie podstawowym rolę refleksji filozoficznej, teoriopoznawczej, etycznej i estetycznej w kształtowaniu kultury zachodnioeuropejskiej

Efekty uczenia się - umiejętności

Student:  słucha ze zrozumieniem ustnej prezentacji idei i argumentów filozoficznych,  posiada umiejętność trafnego definiowania najważniejszych pojęć filozoficznych,  potrafi dostrzec i scharakteryzować ewolucję doktryn i pojęć filozoficznych oraz określić ich rolę w ewolucji dzieł sztuki

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

Student:  docenia znaczenie filozofii w rozwoju kultury i jednostki w kontekście relacji z innymi osobami i odmiennymi kulturami,  posiada świadomość i docenia znaczenie europejskiego dziedzictwa filozoficznego dla rozumienia wydarzeń społecznych i kulturalnych

Metody dydaktyczne

Wykład o charakterze informacyjnym, ukazujący dokonania najważniejszych filozofów oraz problemowym, wskazujący na postęp wiedzy filozoficznej, wyłanianie się kolejnych zagadnień w refleksji filozoficznej i związek pomiędzy filozofią a procesami historycznymi. Wykład uzupełniony jest o prezentacje multimedialne, a także o elementy dyskusji.

Metody dydaktyczne podające

- wykład problemowy
- wykład informacyjny (konwencjonalny)

Metody dydaktyczne poszukujące

- biograficzna
- klasyczna metoda problemowa

Wymagania wstępne

Koordynatorzy przedmiotu

Rafał Michalski

Kryteria oceniania

Wykład kończy się egzaminem pisemnym.
Kryteria weryfikacji – zob. opis przedmiotu cyklu.

Literatura

Literatura podstawowa:

 ASTER E. v. „Historia filozofii”, Warszawa 1969.
 COPLESTON F. „Historia filozofii” (wyd. różne).
 REALE G. „Historia filozofii starożytnej”, Lublin 1993-1999.
 TATARKIEWICZ W. „Historia filozofii” (wydania różne)
 KUDEROWICZ Z. „Filozofia nowożytnej Europy”, Warszawa 1989.

W cyklu 2022/23Z:

 HARTMANN N. „Myśl filozoficzna i jej historia”, Toruń 1994.
 KUDEROWICZ Z. „Nietzsche”, Warszawa 1979, 2004 (lub inny, wybrany tom z serii „Myśli i Ludzie”.
 KUNZMANN P., BURKHARD F.-P., WIEDMANN F. „Atlas filozofii”, Warszawa 1999.
 LEGOWICZ J. „Zarys historii filozofii”, Warszawa 1991.
 SIKORA A. „Spotkania z filozofią”, Warszawa 1978.

W cyklu 2023/24Z:

W cyklu 2024/25Z:

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1401-HFI-1Z-AW-SJ w USOSweb