Dawne rzemiosła artystyczne 1401-DR-AW-1Z-S2

Przedmiot podzielny jest na trzy części:

Wstęp do historii rzemiosł artystycznych (15 godzin)
_______________________________________________________
1. POJĘCIE RZEMIOSŁA ARTYSTYCZNEGO; terminologia; stosunek do architektury i sztuk plastycznych; rzeczy i przedmioty estetyczne.
2. Rzemiosło artystyczne WE WCZESNYM ŚREDNIOWIECZU V-X w.
3. Rozwój w XII w. – nowe zadania, nowe typy przedmiotów, wzrost ilościowy, nowe techniki; znaczenie odlewnictwa; obszar mozański i Lotaryngia, Dolna Saksonia, Dolna Nadrenia i inne ośrodki; włączenie ziem polskich.
4. Rzemiosło artystyczne DOBY GOTYKU
5. RENESANS I MANIERYZM, motywy klasyczne w dekoracji; Italia; Francja; Niderlandy; Niemcy płd.
6. Kształtowanie wnętrza mieszkalnego w XVII w.; wnętrza arystokratyczne i mieszczańskie; rozwój meblarstwa oraz ceramiki i szkła. Italia, Francja, Niderlandy, Niemcy, Polska.
7. SZTUKA DWORSKA FRANCJI LUDWIKA XIV, wpływ na Europę, klasycyzujący barok.
8. REGENCJA, ROKOKO, KLASYCYZM – Francja i jej oddziaływanie na Europę; sztuka dworska i jej wpływ na inne warstwy społeczne; znaczenie meblarstwa; komfort i użyteczność

Historia tkaniny artystycznej (30)
________________________________________
Lista tematów:
1.Podstawy TECHNIKI I MATERIAŁOZNAWSTWA, TERMINOLOGIA tkactwa i włókiennictwa od antyku do XVIII w.
2.TKANINA W STAROŻYTNOŚCI: włókna, gatunki, funkcje. Starożytny Egipt, starożytna Grecja, starożytny Rzym, starożytna Persja. Tkaniny koptyjskie.
3. TKANINY WSCHODNIE W ŚREDNIOWIECZU: Tkaniny bizantyńskie. Produkcja tkanin w świecie muzułmańskim.
4.TKACTWO ZACHODNIE W ŚREDNIOWIECZU: włókna, gatunki tkactwa, ośrodki produkcji w ujęciu historycznym. Średniowieczne jedwabnictwo włoskie w ujęciu historycznym, z naciskiem na wzornictwo. CASE STUDY. Opona z Bayeux. CASE STUDY: Parament z Narbonne.
5. Rola tkanin w wystrojach wnętrz w późnym średniowieczu (studia w oparciu o źródła ikonograficzne i pisane). Niemieckie Bildteppiche XV wieku. Franko-flamandzkie tapiserie późnogotyckie. CASE STUDY: Apokalipsa z Angers. CASE STUDY: Spieleteppich z Norymbergi. CASE STUDY: seria Dama z jednorożcem i seria Polowanie na jednorożca.
6. JEDWABNICTWO NOWOŻYTNE w XVI–XVIII WIEKU. Ośrodki produkcji. Zastosowanie tkanin jedwabnych. Stylistyka wzornictwa.
7. TKANINY W WYSTROJACH WNĘTRZ XVII i XVIII WIEKU.
8. TAPISERIE XVI WIEKU. CASE STUDY: Arrasy wawelskie.
9. TAPISERIE XVII WIEKU.

Historia ceramiki (30)
_____________________________

Literatura podstawowa/obowiązkowa:
Historia rzemiosł:
• BOCHNAK Adam, PAGACZEWSKI Julian, Polskie rzemiosło artystyczne wieków średnich, Kraków1959.
• HINZ Sigrid, Wnętrza mieszkalne i meble. Warszawa (wyd. oryg. Berlin 1980).
• HONOUR Hugh, FLEMING John, Penguin Dictionary of Decorative Arts, London 1980 (i nast. wydania).
• HUML Irena, Sztuka przedmiotu – przedmiot sztuki, Warszawa 2003.
• JANNEAU Guillauame, Encyklopedia sztuki dekoracyjnej [uzupełnienia: Anna Derwojedowa, Andrzej Dulewicz].
Warszawa 1978 (recenzja: Michał Woźniak, Biuletyn Historii Sztuki, XLII, 1980, nr 2, s. 221-225.
• MORANT Henry de, Historia sztuki zdobniczej od pradziejów do współczesności [uzupełnienia:] Gérald Gassiot-Talabot: Wzornictwo przemysłowe i najnowsze tendencje; Bożenna Majewska-Maszkowska, Ryszard Bobrow: Rzemiosło i przemysł artystyczny w Polsce. Warszawa: Arkady 1981.
• PARISSIEN Steven, Historia wnętrz. Dom od roku 1700. Warszawa: Arkady 2010 (wyd. oryg. London 2009).
• PILE John, Historia wnętrz. Warszawa 2006 (wyd. oryg. London 2000).
• READ Herbert, Sztuka a przemysł. Zasady wzornictwa przemysłowego, Warszawa 1964.
• SIENICKI Stefan, Wnętrza mieszkalne. Warszawa 1962
• SAMEK Jan, Polskie rzemiosło artystyczne. Średniowiecze. Warszawa: WAiF 2000.
• SAMEK Jan, Polskie rzemiosło artystyczne. Czasy nowożytne. Warszawa 1984.
• ŻYGULSKI Zdzisław jr., Dzieje polskiego rzemiosła artystycznego, Warszawa 1987.

_____________________________________
Historia tkaniny
• FLEMMING Ernest, Tkanina. Ornamenty i wzory używane na tkaninach od czasów starożytnych do początków wieku XIX, Warszawa 1928.
• MICHAŁOWSKA Marta, Leksykon włókiennictwa: surowce i barwniki, narzędzia i maszyny, techniki i technologie, wyroby i dziedziny, Warszawa 2006 (lub: TEJŻE, Słownik terminologiczny włókiennictwa, Warszawa 1995)
• TURNAU Irena, Historia europejskiego włókiennictwa odzieżowego od XIII do XVIII w., Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1987.
• WILKENS Leonie von, Die Textilen Künste. Von der Spätantike bis um 1500, München 1991 (materiał ilustracyjny).
• ZIOMECKI Juliusz, Techniki tkactwa artystycznego, Wrocław 1952.
Tkaniny jedwabne
• NAHLIK Adam, Zarys historii jedwabnej tkaniny dekoracyjnej do końca XVIII w., Toruń 1971.
• TASZYCKA Maria, Włoskie tkaniny odzieżowe w Polsce w pierwszej połowie XVII wieku, Wrocław 1971 (tu - ornamentyka)

Tapiserie
• ARRASY FLAMANDZKIE na Zamku Królewskim na Wawelu, red. Jerzy Szablowski, Warszawa 1975.
• BERNASIKOWA Maria, MARKIEWICZ Maria, WASILKOWSKA Aleksandra, Gobeliny zachodnioeuropejskie w zbiorach polskich XVI-XVIII w.,
Poznań: Muzeum Narodowe 1971.
• CAVALLO Adolfo Salvatore, Medieval Tapestries in The Metropolitan Museum of Art, New York 1998 (dostęp online: MET).
• CAVALLO Adolfo Salvatore, The Unicorn Tapestries in The Metropolitan Museum of Art, New York 1998 (dostęp online: Google Books).
• CAMPBELL Thomas (ed.), Tapestry in the Baroque: New Aspects of Production and Patronage, New York 2010.
• CAMPBELL Thomas (ed.), Tapestry in the Baroque: Threads of Splendor, New York 2007.
• CAMPBELL Thomas (ed.), Tapestry in the Renaissance: Art and Magnificence, New York 2002.
• CHARISSA Bremer-David, French Tapestries and Textiles in the J. Paul Getty Museum, Los Angeles 1997 (dostęp online: Getty).
• FREEMAN Margaret B.,The Unicorn Tapestries, New York 1976 (dostęp online: MET).
• HENNEL-BERNASIKOWA Maria, Dzieje arrasów króla Zygmunta Augusta, Kraków 2011.
• HENNEL-BERNASIKOWA Maria, Katalog arrasów króla Zygmunta Augusta, Kraków 2017.
• PIWOCKA Magdalena, Arrasy Zygmunta Augusta, Kraków 2007.
• SOUCHAL Geneviève, Masterpieces of Tapestry from the Fourteenth to the Sixteenth Century, New York 1974 (dostęp online: MET).
• STANDEN Edith Appleton, Renaissance to Modern Tapestries in The Metropolitan Museum of Art (The Metropolitan Museum of Art Bulletin, v. 44, no. 4), New York 1987 (dostęp online: MET).
• WASILKOWSKA Aleksandra, Gobeliny, Katalog zbiorów Muzeum Narodowego w Poznaniu, Poznań 1971.

Historia ceramiki:
• DIVIS Jan, Porcelana Europejska, Warszawa 1984
• EPPLER Richard A. i Douglas R., Glazes and glass coatings, Westerville 2000.
• KILARSKA Elżbieta, Fajanse z Delft w dawnym Gdańsku, Gdańsk 2003
• KLEINROK Danuta, KORDEK Marian, Technologia ceramiki, cz. 3, Warszawa 1978.
• KORDEK Marian, Technologia ceramiki, cz.1, Warszawa 1974.
• KOWALSKI Wojciech, Fajanse z Delft, Muzeum w Gliwicach, Muzeum Narodowe we Wrocławiu, 2013
• RADA Pravoslav, Techniki ceramiki artystycznej, Warszawa 1993.
• SZELEGEJD Barbara, Ceramika europejska, 200 lat Muzeum Wilanowskiego, Warszawa 2007.
• SZELEGEJD Barbara, Czerwona i czarna kamionka oraz ich naśladownictwa w zbiorach wilanowskich, Warszawa 2013.

___________________________________________________________
Literatura uzupełniająca:
• BIEDROŃSKA-SŁOTA Beata (red.), Kobierce anatolijskie z kolekcji Muzeum Narodowego Brukenthala w Sibiu, Gdańsk 2013.
• CANTZLER Christina, Bildteppiche der Spätgotik am Mittelrhein 1400–1500, Tübingen 1990.
• DER SPIELETEPPICH im Kontext profaner Wanddekoration um 1400. Beiträge des Internationalen Symposions am 30. und 31. Oktober 2008 im Germanischen Nationalmuseum, Hg. Jutta Sander-Seidel, Nürnberg 2010.
• DOMÍNGUEZ Ortíz Antonio, CONCHA Herrero Carretero, GODOY José A., Resplendence of the Spanish Monarchy: Renaissance Tapestries and Armor from the Patrimonio Nacional, New York 1991 (dostęp online: MET).
• ELBERN Victor H., Magia i wiara w złotnictwie wczesnego średniowiecza. Biuletyn Historii Sztuki 38, 1976, s. 195-217.
• ENCYCLOPEDIA OF TEXTILES: decorative fabrics from antiquity to the beginning of the 19th Century including the Far East and Peru / Renate JAQUES, Ernst FLEMING, New York 1958.
• GLEBA Margarita, MANNERING Ulla (ed.), Textiles and textile production in Europe from prehistory to AD 400 , Oxford 2010 (dostęp online: EBSCO).
• KOHLHAUSSEN Heinrich, Europäisches Kunsthandwerk. Vorromanik und Romanik (Monumente des Abendlandes). Frankfurt a.M. 1970.
• KOHLHAUSSEN Heinrich, Europäisches Kunsthandwerk. Gotik und Spätgotik (Monumente des Abendlandes). Frankfurt a.M. 1970.
• KUCZYŃSKA Jadwiga i ZWOLSKI Edward [wyd. oryg. Torino 1995, przekład wg wyd. Paris 1998], (Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Źródła i monografie, 216). Lublin: TN KUL 2001.
• KWAŚNIK-GLIWIŃSKA Anna, Gobeliny w zbiorach Muzeum Narodowego w Kielcach, „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” 13, 1984, 163-195 (dostęp online: BazHum).
• LA DAME À LA LICORNE COMME VOUS NE L’AVEZ JAMAIS VUE. Les six tapisseries restaurées, présentées dans leur nouvel écrin (dostęp online: Musee de Cluny).
• MAŃKOWSKI Tadeusz, Polskie tkaniny i hafty XVI-XVIII w., Wrocław 1954.
• MAYER Thurman Christa, The Robert Lehman Collection, Vol. 14, European Textiles, New York 2001 (dostęp online – MET).
• NOSCH Marie-Louise, HARLOW MARY (ed.), Greek and Roman textiles and dress: an interdisciplinary anthology, Philadelphia 2015 (dostęp online: EBSCO).
• O RZEMIOŚLE ARTYSTYCZNYM W POLSCE. Materiały Sesji Naukowej zorganizowanej przez Oddział Poznański Stowarzyszenia Historyków Sztuki i Muzeum Narodowe w Poznaniu w dniach 22-24 października 1973. Warszawa: PWN 1976.
• RAPP BURI Anna, STUCKY-SCHÜRER Monica, Zahm und wild. Basler und Straβburger Bildteppiche des 15. Jahrhunderts, Mainz 1990. TKANINA POLSKA, red. Ksawery PIWOCKI, Warszawa 1959.
• RORIMER James, The Unicorn Tapestries Were Made for Anne of Brittany (dostęp online – Met).
• SZCZEPKOWSKA-NALIWAJEK Kinga, Relikwiarze średniowiecznej Europy od IV do początku XVI wieku. Geneza, treści, styl i techniki wykonania. Warszawa: Fundacja ATK 1996.
• THE ELEMENTS OF DESIGN. The Development of Design and Stylistic Elements from the Renaissance to the Postmodern Era, red. Noël Riley. London 2003.
• THE HISTORY OF DECORATIVE ARTS. The Renaissance and Mannerism in Europe, red. Alain Gruber. New York-London-Paris 1993.
• THE HISTORY OF DECORATIVE ARTS. Classicism and the Baroque in Europe, red. Alain Gruber. New York-London-Paris 1996.
• THORNTON Peter, Authentic Decor. The Domestic Interior 1620-1920. London: Weidenfeld and Nicolson 1984.
• URBANIAK-WALCZAK, Katarzyna, Tkaniny późnoantyczne z Egiptu ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie: wybrana grupa tkanin, Warszawa 2003.
• WYROZUMSKI Jerzy, Tkactwo małopolskie w późnym średniowieczu, Warszawa–Kraków 1972.
• ZIEMBA Antoni, Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380 –1500, T. 3, Wspólnota rzeczy. Sztuka niderlandzka i północnoeuropejska 1380-1520, Warszawa 2015, s. 475–484.