Historia archiwów polskich i ich współczesna organizacja 1271-HAP-PAZD

Historia archiwów na ziemiach polskich w okresie XIV-XXI w. obejmuje wiele obszarów zainteresowań nauki. Wynika to z wielu czynników jakie wpływały na genezę i kształtowanie się instytucji pod nazwą archiwum. Czynniki te można zawrzeć w dwóch grupach: kancelaryjnych (rozwój systemów kancelaryjnych i procesu aktotwórczego) oraz pozakancelaryjnych (rozwój życia społecznego i państwowego). Stąd też przedstawiając historię archiwów, siłą rzeczy należy omówić rozwój podstawowych form kancelaryjnych (dokument, księga wpisów, akta czynności, akta spraw) i systemów kancelaryjnych (kancelaria wyłączności dokumentu, kancelaria księgi wpisów, kancelaria akt czynności, kancelaria akta spraw) jakie występowały i były stosowane na ziemiach polskich od średniowiecza po czasy współczesne.
Bardzo istotnym zagadnieniem w historii archiwów są przemiany o charakterze ustrojowym i zmiany państwowości, jakim ziemie polskie w oamwianym okresie bardzo często podlegały. Rozwój instytucji życia państwowego i społecznego miał kolosalny wpły na rozwój archiwów. Co istotne do końca XVIII w., a wię do epoki rozbiorów archiwa na ziemiach polskich miały charakter bieżący. Nie powstały do tego czasu archiwa historyczne. Dopiero okres zaborów wymusił utworzenie obok archiwów bieżących typu archiwum historycznego. Było to spowodowane z jednej strony koniecznością (cele praktyczne) a z drugiej świadomościa tożsamości narodowo-historycznej. Co ważne w tym okresie maja miejsce pierwsze próby stworzenia państwowych sieci archiwalnych (archiwa akt dawnych w Królestwie Polskim). Okres międzywojenny zainicjował rozwój polskiej sieci archiwów państwowch, współpracujących z innymi archiwami instytucji życia społecznego (wyznaniowymi, samorządowymi, prywatnymi). P drugiej wojnie światowej powszechny proces nacjonalizacji i monopolizacji życia politycznego przyniósł jeszcze silniejszą konsolidację archiwów w ramach administracyjno-państwowych. Stan ten zaczął ulegać zmianie począwszy od roku 1989.
Dzieje archiwów to nie tylko dzieje instytucji ale również dzieje ich zasobów, podlegających częstym przeobrażeniom, będacych efektem perypetii dziejowych panstwa i narodu polskiego.
W końcu archiwa to również i ich pracownicy, archiwiści, którzy do końca XVIII wieku najczęściej wywodzili się z personelu kancelaryjnego, a dopiero w XIX i XX w. osiągnęli status w pełni zawodowy.