Siły zbrojne Rosji i Związku Sowieckiego 1202-W-S:SZRiZS-S1

Omówione będą najważniejsze momenty przełomowe w dziejach wojen z udziałem Rosji, ewolucja rosyjskiej doktryny wojennej po 1991 roku, podstawowe mechanizmy militarne oraz hybrydowe polityki Federacji Rosyjskiej wobec poszczególnych państw Europy i poza regionem europejskim.
Tematy:
Formowanie się terytorium i zmiany granic Rosji i Związku Sowieckiego – kluczowe wydarzenia z lat 1686-2022.
Organizacja Sił Zbrojnych Rosji i Związku Sowieckiego – podstawowe formacje, struktura dowodzenia, umundurowanie, uzbrojenie i in. (XVIII i XIX w. – I Wojna Światowa – II Wojna Światowa – po 1991 roku).
Reformy wojskowe Piotra I na tle rewolucji militarnej w Europie – przebudowa państwa pod względem militarnym, związek z teorią M. Robertsa.
Tabela rang (1722-1917) i jej wpływ na społeczeństwo i wojsko rosyjskie – przykłady ocen (R. Pipes, A. de Custine, A. Mickiewicz i in.).
Rosyjski system rekrutacji do wojska – podstawowe rozwiązania i główne zmiany w wiekach XVIII–XXI.
Rosja po klęsce militarnej. Wojna krymska 1853-1856 i jej skutki zewnętrzne i wewnętrzne (reformy Aleksandra II z lat 1861-1881, oraz dalsze do I Wojny Światowej).
Wojsko jako „klasa niebezpieczna” – przykłady z dziejów Rosji: przewroty pałacowe w Petersburgu 1725-1801, ruch tzw. dekabrystów 1825 r., wpływ wojska na rewolucje 1917 r. i dal.
Polacy w armii rosyjskiej w XVIII – pocz. XX wieku. Zasada „dwóch sumień” (J. Czubaty)
Kaukaz a Rosja – XIX-XXI wiek. Anatomia konfliktu rosyjsko-czeczeńskiego.
Rosyjska koncepcja i realizacja „wojen buntowniczych” (J. Messner) – sprawa dysydencka w przededniu rozbiorów I Rzeczypospolitej, Komintern i jego jednostki w Europie, separatyzm w państwach na obszarze byłego ZSSR i inne przykłady.
Rosyjskie interwencje zbrojne: co łączy między sobą wydarzenia z lat 1792, 1849, 1956, 1968, 1979, 2022?
Służby specjalne i siły operacji specjalnych (bądź interwencyjne) Federacji Rosyjskiej – podstawowe funkcji i przykłady działań.
Ewolucja doktryny wojennej i tzw. strategii bezpieczeństwa narodowego Federacji Rosyjskiej (zmiany w dokumentach z ostatnich lat, spójność z koncepcjami wojny kognitywnej i informacyjnej, miejsce w realizacji strategii rosyjskiej baz wojskowych poza Rosją i najemniczych organizacji paramilitarnych).
Od Pragi do Buczy. Rosyjskie i sowieckie zbrodnie wojenne – wybrane przykłady.
Przemóc i gwałt w wojsku rosyjskim – wybrane zagadnienia: praktyka stosowania kar cielesnych w wiekach XVIII i XIX, tzw. diedowszczyna, syndrom afgański, podejście do własnych żołnierzy w wojnie przeciwko Ukrainie

Całkowity nakład pracy studenta

Udział w zajęciach dydaktycznych – 30 godzin (1 punkt ECTS) Przygotowanie do zajęć – 45 godzin (1,5 punkty ECTS) Przygotowanie referatu – 15 godzin (0,5 punktu ECTS)

Efekty uczenia się - wiedza

Student ma uporządkowaną wiedzę na temat sił zbrojnych carskiej Rosji, ZSSR i współczesnej Federacji Rosyjskiej (K_W01) Student zna i potrafi porównać najważniejsze instrumenty (militarne i inne) rosyjskiej polityki w poszczególnych państwach Europy i poza regionem europejskim (K_W02) Student wymienia wybranych badaczy dziejów oraz współczesnej Rosji i powołuje się na ich prace (K_W03)

Efekty uczenia się - umiejętności

Student potrafi wziąć udział w dyskusji na temat historii, polityki i aspektów polityczno-militarnych (K_U01, K_U13) Student umie ocenić potencjał zagrożenia wojenno-politycznego dla Rzeczypospolitej Polskiej i jej sąsiadów ze strony Federacji Rosyjskiej (K_U03, K_U04) Student rozumie rolę wojska w zapewnianiu bezpieczeństwa własnego państwa (K_U05, K_U07)

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

Student rozwija zainteresowania problematyką obronności i bezpieczeństwa (K_K06) Student docenia znaczenie wiedzy historycznej dla rozumienia współczesnych wydarzeń (K_K01) Student jest wrażliwy na problemy wywołane przez przejawy we współczesnej polityce cech dawnego imperializmu i militaryzmu (K_K10)

Metody dydaktyczne

Metody poszukujące – ćwiczeniowa, klasyczna problemowa, studium przykładowe, dyskusji (w tym referatu) Metody podające – objaśnienie lub wyjaśnienie, opowiadanie (opis), wykład konwersatoryjny Metody eksponujące – pokaz, symulacyjna

Rodzaj przedmiotu

przedmiot szczegółowy (atrybut wycofany)

Wymagania wstępne

Znajomość geografii Rosji oraz podstawowych zagadnień z jej historii i polityki.

Koordynatorzy przedmiotu

W cyklu 2022/23Z:

Dorota Michaluk

W cyklu 2024/25Z:

Vadzim Anipiarkou

W cyklu 2023/24Z:

Dorota Michaluk

Kryteria oceniania

Aktywność i obecność na zajęciach (dopuszczalna liczba nieusprawiedliwionych nieobecności – 2).
Przygotowanie referatu w formie prezentacji multimedialnej i krótkiego tekstu streszczenia (temat musi być uzgodniony i zatwierdzony przez prowadzącego zajęcia).
Wyniki prac pisemnych (w ramach kolokwium).

Praktyki zawodowe

Nie dotyczy

Literatura

Aleksijewicz S., Cynkowi chłopcy (różne wydania).
Armia Sowiecka 1918-1945: umundurowanie i oznaki, Warszawa 1996.
Bazylow L., Wieczorkiewicz P., Historia Rosji, Warszawa 2001.
Beevor A., Berlin 1945. Upadek, Kraków 2015.
Ber J., Od Popasnej do Bachmutu. Grupa Wagnera w wojnie rosyjsko-ukraińskiej, publikacja OSW (2023) link: https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/komentarze-osw/2023-04-28/od-popasnej-do-bachmutu-grupa-wagnera-w-wojnie-rosyjsko
Budzisz M., Wszystko jest wojną. Rosyjska kultura strategiczna, Warszawa 2021.
Caban W., Czy całkowicie dobrowolnie? Okoliczności wstępowania Polaków do carskiego korpusu oficerskiego od konfederacji barskiej do powstania listopadowego, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej”, t. 57, nr 1, 2022, s. 9–33.
Caban W., Polak czy Rosjanin. Wpływ służby Polaków w carskim korpusie oficerskim w XIX w. na ich świadomość narodową, „Przegląd Historyczny”, t. 112, z. 3, 2021, s. 603-619.
Cornish N., Armia rosyjska 1914-1918, (Oświęcim) 2016.
Custine A., Rosja w 1839 roku (różne wydania).
Czubaty J., Zasada "dwóch sumień": normy postępowania i granice kompromisu politycznego Polaków w sytuacjach wyboru (1795-1815), Warszawa 2005.
Darczewska J., Zawładnąć umysłami i urządzić świat. Rosyjska strategia dywersji i dezinformacji, Warszawa 2024.
Davis N., Europa (różne wydania).
Dziuba M., Chajęcka J., Zaremba P., Charakterystyka wybranych służb specjalnych Federacji Rosyjskiej w kontekście zapewnienia bezpieczeństwa informacyjnego państwa, „Zeszyty Naukowe Akademii Sztuki Wojennej”, 2017, nr 4 (109), s. 63-84.
Galeotti M., Współczesne rosyjskie wojska lądowe, 1992-2016, (Oświęcim) 2017.
Gliszczyński W., Armia Sowiecka na Warmii i Mazurach w latach 1945-1948, „Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego”, t. 57, 2013, s. 59-75.
Kacewicz M., Kiedy przyszli Rosjanie, zamienili Buczę w cmentarzysko, publikacja Belsat (2024), link: https://pl.belsat.eu/79858874/kiedy-przyszli-rosjanie-zamienili-bucze-w-cmentarzysko
Kaukaz Północny – rosyjski węzeł gordyjski, publikacja OSW (2004) link: https://www.osw.waw.pl/sites/default/files/prace_16_1.pdf
Klimecki M., Marszałek Tuchaczewski, Oświęcim 2013.
Krokosz P., Armia Piotra I gwarantem mocarstwowej pozycji Rosji w Europie, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej”, t. 55, z. 1, 2020, s. 10-49.
Kulik M., Armia rosyjska w Królestwie Polskim w latach 1815–1856, Warszawa 2019
Mickiewicz A., Dziady: część III (objaśnienia) (różne wydania).
Nigel T., Armie wojny polsko-bolszewickiej 1919-1921, (Oświęcim) 2018.
Pipes R., Komunizm, Warszawa 2008.
Pipes R., Rosja carów (różne wydania).
Polak w carskim mundurze. Wspomnienia Aleksandra Skolimowskiego (1817–1895), oprac. W. Caban, J. Szczepański, Kielce 2015.
Starosta J., Stawiński K., Niewidzialna wojna – ofensywa rosyjskiego wywiadu?, publikacja INE (2024) link: https://ine.org.pl/niewidzialna-wojna-ofensywa-rosyjskiego-wywiadu/
Rostworowski E, Historia Powszechna. Wiek XVIII (różne wydania).
Spring L., Rosyjska piechota i grenadierzy 1799-1815, (Oświęcim) 2017
Szewczenko T., Pamiętnik, Kraków 1952.
Smyk G., Zasady funkcjonowania rosyjskiego modelu biurokratycznego w Królestwie Polskim po powstaniu styczniowym, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2006, t. 9, nr 2, s. 407-414.
Thompson E. M., Trubadurzy imperium. Literatura rosyjska i kolonializm, Kraków 2000.
Tomaszewicz W., Dziennik oficera rosyjskiego z kampanii węgierskiej 1849 roku; oprac. T. Epsztein, Warszawa 2010.
“Wagnerowski” młot w białoruskiej szkole. Jak symbol zbrodni wojennych trafił do Rzeczycy? publikacja Belsat (2023) link: https://pl.belsat.eu/80029607/wagnerowski-mlot-w-bialoruskiej-szkole-jak-symbol-zbrodni-wojennych-trafil-do-rzeczycy
Wojnowski M., Koncepcja „wojny nowej generacji” w ujęciu strategów Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej, „Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego” 2015, nr 13 (7), s. 13-39.
Inne pozycje będą podawane sukcesywnie w trakcie zajęć.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1202-W-S:SZRiZS-S1 w USOSweb